MSI Dergisi’nin 188’nci sayısında yayımlanan Özel Haber, derginin İnternet sitesinde paylaşılmıştır:
Şebnem ASİL / s.asil@savunmahaber.com
Ümit BAYRAKTAR / ubayraktar@savunmahaber.com
Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) ve İstanbul Ticaret Odası (İTO) ortaklığında kurulan Teknopark İstanbul, 12 Aralık’ta düzenlenen basın toplantısı ile geride bıraktığı 10 yıldaki gelişimini ve gelecek hedeflerini anlattı. Teknopark İstanbul Genel Müdürü Bilal Topçu, 2030’da, 40.000 Ar-Ge çalışanıyla Türkiye’nin Ar-Ge ve İnovasyon ekosisteminin merkezi konumuna gelmeyi hedeflediklerini açıkladı.
Teknopark İstanbul, yerli ve yabancı girişimciler ve firmaların, Türkiye’nin teknoloji geliştirme kapasitesine katkıda bulunabilmesi amacıyla resmi olarak 4 Mayıs 2010’da kuruldu. Bir Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TGB) olan Teknopark İstanbul, başta savunma sanayisi olmak üzere havacılık/uzay, denizcilik, ileri elektronik, enerji, sağlık bilimleri ve endüstriyel yazılım alanlarında yüksek teknoloji geliştirmeleri için Ar-Ge çalışmaları yapan firmalara ev sahipliği yapıyor. Teknopark İstanbul’da yer alan şirketler, Türkiye’nin yüksek teknoloji ve özellikle savunma sanayi ürünlerinde dışa bağımlılığının azaltılması ve teknolojiyi ihraç eden bir ülke konumuna gelmesi için önemli çalışmalar yürütüyor.
Teknopark İstanbul Genel Müdürü Bilal Topçu, basın toplantısında yaptığı konuşmada, ALTAY Ana Muharebe Tankı, ANKA İnsansız Hava Aracı, T129 ATAK Helikopteri, MİLGEM Korvetleri, Çok Maksatlı Amfibi Hücum Gemisi (LHD) gibi büyük savunma projelerinin birçok alt sisteminin Teknopark İstanbul’da geliştirildiğini vurguladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın, “Teknopark İstanbul, Türkiye’nin yüz akı bir proje olarak başarılı hizmetler vermeye devam ediyor.” sözlerini hatırlatan Topçu, şunları ekledi: “Türkiye’yi, Ar-Ge ve yeni teknolojiler noktasında en ileri seviyelere taşıyacak projelerin geliştirildiği, en önemli inovasyon merkeziyiz. Türkiye’nin yerli ve milli teknoloji hamlesine büyük katkılar sunan bu önemli şirketleri ve projeleri bünyemizde barındırmaktan gurur duyuyoruz.”
Topçu, sunumunda, Teknopark İstanbul’un kuruluşundan bugüne kadar gelen güncel rakamlarını da paylaştı:
- 298 Ar-Ge firması
- 5.394 Ar-Ge çalışanı
- 1.698 tamamlanan ve devam eden milli proje
- 125 marka tescili ve patent alımı
- 104 milyon dolar ihracat
- 2,5 milyar lira gelir
İhracat rakamlarına ilişkin değerlendirmelerini paylaşan Topçu, şunları söyledi: “İhracat rakamlarımız, göreceli olarak az görülebilir. Bunun sebebi, Türkiye’nin ihracatının önemli bir kısmını üstlenen ve aynı zamanda Teknopark İstanbul’da da faaliyet gösteren ASELSAN, Roketsan, TAI, TEİ ve STM gibi ana yüklenici firmalarımızın kayıtlarını Ankara’da tutmalarıdır. Ama inanıyoruz ki savunma sanayisinde, son yıllarda ülke olarak yakaladığımız ivmeyle Teknopark İstanbul’daki diğer firmalarımız da yurt içi projeler için ürettikleri milli teknolojileri, ilerleyen yıllarda daha fazla yurt dışına sunacak ve bu rakamların artmasına vesile olacaklar.”
Teknopark İstanbul’un 2014-2019 dönemindeki ciro (Ar-Ge ve Ar-Ge dışı) ve Ar-Ge geliri (Grafik 1 ve 2) grafiklerini de paylaşan Topçu, bu alanlarda 2014 yılından günümüze kadar devam eden sürekli bir yükseliş olduğunun altını çizdi. Topçu, “Bizi memnun eden bir ivme ve sanıyorum, önümüzdeki yıllarda, yeni bina ve tesislerimizle bu rakamı katlayarak devam edeceğiz.” ifadelerini kullandı.
Teknopark İstanbul olarak yatırımlar yapmaya hız kesmeden devam edeceklerini vurgulayan Topçu, 3’üncü etap binalarının temelinin 2019’un ağustos ayında atıldığını hatırlattı. 3’üncü etap kapsamında, ek binaların temellerinin de 2020 yılında atılacağını ifade eden Topçu, ayrıca, arazi tahsisi ile kendi binalarını yapan firma ve kurumların olduğunu belirtti. Teknopark İstanbul’da çalışanların yaş ortalamasının oldukça genç olduğunun altını çizen Topçu, bu kapsamda birçok sosyal alanlarının olduğunu söyledi. Özel olarak, en ince ayrıntısına kadar gelecek öngörüleri ile tasarlanan Teknopark İstanbul’un yerleşim planı, modern mimari tarzı ile de dikkat çekiyor.
Teknopark İstanbul’un 10’uncu yılında, sloganlarını, “Türkiye’de, Türkiye için” olarak belirdiklerini açıklayan Topçu, 2030 hedeflerini ise şöyle sıraladı:
- 1 milyon metrekare kapalı alan
- 1.000’den fazla yüksek nitelikli yerli ve yabancı firma
- 300’den fazla kuluçka firması
- 40.000’den fazla Ar-Ge mühendisi
- 10 milyar dolar yıllık ciro
Teknopark İstanbul, Teknoloji Transfer Ofisi ve Kümelenmeleriyle Fark Yaratıyor
Ar-Ge çalışmalarının ticari bir değere kavuşmasının önemli olduğu bilinciyle hareket eden Teknopark İstanbul, şirketleri, Teknoloji Transfer Ofisi (TTO) ile destekliyor. Topçu, TTO’nun faaliyetlerini şöyle anlattı: “Biz, 300’e yakın firması olan, odak sektörlere ve belirli sanayi gruplarına yönelik çalışmalar yürüten bir teknoparkız. Üniversite ve sanayideki bilgi birikimini alıp firmalarımızla paylaşma odaklı bir TTO çalışması yürütüyoruz. Aynı zamanda, diğer tüm TTO’larla iş birliği yapan bir merkez vazifesi görüyoruz.”
Topçu, TTO bünyesinde yürütülen faaliyetleri şöyle sıraladı:
- Sanayi-Sanayi İş Birliği Danışmanlığı
- Sanayi-Üniversite İş Birliği Danışmanlığı
- Ulusal ve Uluslararası Proje Desteği Danışmanlığı
- Fikri Mülkiyet Haklar Danışmanlığı
- Ticarileştirme Danışmanlığı
- Teknopark İçi Eğitimler Düzenlenmesi
- Paydaşlarla ilişkiler
- Kümelenme Destekleri
TTO’nun günümüze kadar firmalar verdiği katkılar arasında ise 6 Avrupa Birliği Proje Desteği, 12 Patent Başvuru Desteği ve 10 Patent Ticarileştirme Görüşmesi gibi faaliyetler yer alıyor.
Teknopark İstanbul, aynı zamanda, bünyesinde çeşitli kümelenmeleri de barındırıyor. SAHA İstanbul (İstanbul Savunma, Havacılık ve Uzay Kümelenmesi Derneği), İSEK (İstanbul Sağlık Endüstrisi Kümelenmesi), Türkiye Siber Güvenlik Kümelenmesi, HİSER (Türk Denizcilik Kümelenmesi) ve ARGEMİP (Ar-Ge Merkezleri İletişim ve İşbirliği Platformu) kümelenmeleri, bir sinerji ortamı yaratmak ve birlikte verimli araştırma alanları tesis etmek amacıyla önemli çalışmalara imza atıyor. Bu kümelenmeler; dışa bağımlılığı ortadan kaldırmak, milli teknolojilerin üretimini artırmak, Türkiye’nin yerli sanayiyi geliştirme hedeflerinde yardımcı olacak bir ekosistem kurmak için bir araya gelen firmalardan oluşuyor.
Bunların yanı sıra Teknopark İstanbul’un, yurt dışındaki teknoparklarla da önemli bağlantıları bulunuyor (Tablo 1). Avrupa’da ve dünya çapında, birçok uluslararası teknopark birliğine de üye olan Teknopark İstanbul’un bu çalışmalarını, Topçu şöyle anlattı: “Yurt dışında diğer teknoparklardan kopuk olmak istemediğimiz için sürekli anlaşmalar imzalıyor ve dünyadaki trendi yakından takip ediyoruz. Bunu yaparken de sadece teknopark-teknopark ilişkisi değil, firmalarla oradaki firmalarla bir köprü olmak istiyoruz. Bunların sayısını ilerleyen dönemde arttırmayı da istiyoruz. Örneğin, bu yıl içerisinde yaptığımız teknopark ziyaretlerinde, firmalarımızla birlikte bu seyahatleri yaptık. Bizler oraya gitmeden, bizimle gelecek firmalarla ilgili bilgileri karşı tarafa ilettik, onlar da bu eşlemeye uyuşabilecek firmaları çıkardılar. Bu sayede, çok sayıda B2B görüşmeler gerçekleştirdik. Bunların çok güzel çıktılarını da alıyoruz.”
Teknopark İstanbul, ayrıca, yıl boyunca birçok yabancı heyeti de Türkiye’de ağırladı. Aynı zamanda, yurt dışında çeşitli zirve ve etkinliklere de katılan Teknopark İstanbul, Türkiye’nin bu alandaki kabiliyetlerinin tanıtılmasına katkı sağlıyor.
Teknopark İstanbul, 12 üniversite ile yürüttüğü iş birliği ile de üniversite-sanayi iş birliğinin önemli merkezlerinden biri olmayı sürdürüyor.
Kuluçka Merkezi, Geleceğin Teknoloji Devlerine Ev Sahipliği Yapıyor
Teknopark İstanbul’un bünyesinde bulunan Kuluçka Merkezi (Cube Incubation) ise inovatif ve derin teknoloji tabanlı iş fikirleri üzerinde Ar-Ge çalışmaları yürüten 90’ı aşkın girişimci grubuna ev sahipliği yapıyor. 3’üncü etap çalışmalarının tamamlamasıyla yeni blok içerisinde kuluçka şirketlerin kullanımına sunulmak üzere; laboratuvarlar, prototip atölyeleri, ortak çalışma alanları, küçük ofisler ve hibrit ofisler de girişimcilerin hizmetinde olacak. Topçu, “Tüm bu çalışmaların tamamlanmasıyla 10.000 metrekarelik bir alana kavuşacak olan Kuluçka Merkezi, Türkiye’nin en büyük ve dünyanın da sayılı kuluçka merkezlerinden biri haline gelecek.” değerlendirmesinde bulundu.
Kuluçka firmalarına birçok kolaylık sağladıklarını belirten Topçu, bu firmaların bazılarını fuarlara ücretsiz götürdüklerini söyledi. Örneğin; Teknopark İstanbul kuluçkasından çıkan Alpera Motors’u, ALKAR R4 Meskun Mahal İnsansız Müdahale Aracı’nı sergilemesi için IDEF’19’a götürdüklerini belirtti.
Kuluçka Merkezi’nden, bugüne kadar 200’ün üzerinde mezun olduğunu belirten Topçu, kendileri için en büyük gururun, bunlardan 70’den fazlasının teknoparka geçen firma olarak yoluna devam etmesi olduğunu kaydetti. Kuluçka Merkezi’nde, iş birliği halinde olunan 30’un üzerinde yatırım grubuyla son 3 yılda, 200’ün üzerinde yatırımcı görüşmesi gerçekleştirildi. Bugüne kadar gerçekleşen yatırım miktarı ise 42 milyon lira seviyesine ulaştı. Toplam istihdamı 492’ye ulaşan Kuluçka Merkezi’nin 135 milyon lira toplam satış miktarı, 3 milyon lira da toplam ihracat rakamı bulunuyor.
Teknopark İstanbul Bünyesinde Yürütülen Projelerden Bazıları
- ASELSAN / Su Üstü Gemileri için Entegre Savaş Sistemi
- Armelsan / Portatif Dalgıç Tespit Sonarı
- BMC Power / Sıralı 6 Silindirli 600 HP Gücünde Araç Motoru
- FEMSAN / BLDC Motorlar
- Alpera Motors / ALKAR R4 – Meskûn Mahal İnsansız Müdahale Aracı
- ASPİLSAN / Kritik Askeri Uygulamalar için Hibrit Güç Kaynağı Geliştirme
- ALTINAY / İnsansız Hava Araçları
- C2TECH / İHA Satcom Platformu ve TÜRKSAT 6A/B DATA
- STM / MİLGEM
Teknopark İstanbul’un Tarihçesi
Teknopark İstanbul’un kuruluşu, 8 Ekim 1987 tarihli Savunma Sanayii İcra Komitesi (SSİK) kararlarına dayanıyor. Teknopark İstanbul; SSB tarafından Türkiye’nin ileri teknoloji ihtiyaçlarının, milli kaynaklardan karşılanabilmesi için gerekli dinamik, bilimsel ve teknolojik altyapının oluşturulmasına destek sağlamak amacıyla İstanbul’da hayata geçirilen İleri Teknoloji Endüstri Parkı ve Havaalanı Projesi’nin (İTEP) önemli bir parçası konumda bulunuyor. Bu kapsamda, 20 Nisan 1988 tarihli Bakanlar Kurulu kararı ile Pendik Kurtköy’de İTEP amaçları doğrultusunda kullanılmak üzere kamulaştırılan 13 milyon metrekarelik alanın yaklaşık 2,5 milyon metrekarelik kısmı, Teknopark İstanbul için ayrıldı.
Teknopark İstanbul, 12 Şubat 2009’da SSB, İTO ve İstanbul Ticaret Üniversitesi arasında imzalanan niyet mektubunun ardından, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’na göre, 3 Ekim tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararıyla Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TGB) statüsü kazandı. Daha sonra kurucu heyete İstanbul Havaalanı İşletme ve Havacılık Endüstrileri A.Ş. (HEAŞ) ve Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş.’nin (STM) de dahil olmasıyla 12 Mart 2010 tarihinde bir ortaklık sözleşmesi imzalandı ve bu sözleşme kapsamında, 4 Mayıs 2010 tarihinde Teknopark İstanbul resmi olarak kurularak faaliyetlerine başladı.
