MSI Dergisi’nin, medya sponsorluğunu üstlendiği 8’inci Deniz Sistemleri Semineri için hazırlamış olduğu, içerisinde haber, analiz, makale ve söyleşilerin yer aldığı 151’inci özel sayısında yayımlanan, HAVELSAN Komuta Kontrol ve Savaş Sistemleri Genel Müdür Yardımcısı Savaş Yanık’la yapılan söyleşi, MSI Dergisi’nin İnternet sitesinde paylaşılmıştır:
“HAVELSAN’ın, hedeflerine uygun olarak elde ettiği yetkinlik ve deneyimlerin ekonomiye katkısını, ihracat ile taçlandırmayı hedefliyoruz”
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (Dz.K.K.lığı)’nın ve Savunma Sanayii Müsteşarlığı (SSM)’nın, başta savaş yönetim sistemi olmak üzere, bir çok alanda vazgeçilmez paydaşı hâline gelen HAVELSAN, çalışmalarına ara vermeden devam ediyor. HAVELSAN’ın deniz platformlarına yönelik çalışmalarının son durumu hakkında, HAVELSAN Komuta Kontrol ve Savaş Sistemleri Genel Müdür Yardımcısı Savaş Yanık’tan bilgi aldık.
MSI Dergisi: HAVELSAN; bir yandan su üstü ve su altı platformları için savaş sistemlerini, diğer yandan da Sahil Gözetleme Radar Sistemi gibi komuta kontrol bilgi sistemlerini geliştiriyor. Bu geniş yelpazedeki çözümlerin tek adresten sağlanabilmesi, müşterilerinize ne gibi avantajlar sağlıyor?
Savaş YANIK: Son yıllarda, silah ve sensör üretiminde, analog teknolojiden sayısal teknolojiye geçişe doğru, radikal gelişmeler yaşanıyor. Silah ve sensörler daha akıllı hâle geldikçe, bunları kontrol eden yazılımlar da daha karmaşık algoritmalarla problemleri çok daha kısa sürede çözmek durumda kalıyor.
Hedefimiz, komuta kontrol sistemlerinin; marka ve modeli ne olursa olsun, sensör ve silah alt sistemlerinin tüm kabiliyetlerini en verimli biçimde kullanarak, komutanlarımızın, kısa sürede, etkin ve doğru kararlar vermesini sağlaması ve bu şekilde harekât etkinliğini arttırmasıdır. Bu da ancak, komuta kontrol ve bilgi sistemlerinin, mükemmel olarak geliştirilmesi ile mümkün olabilmektedir.
Komuta kontrol sistemlerinin etkinliği; tehditlerin doğru değerlendirilmesi ve bu tehditlere hızla reaksiyon gösterebilmek ve tehdidi etkisizleştirmek için uygun angajmanların yapılmasına olanak sağlaması ile değerlendirilebilir. Ayrıca, bir komuta kontrol sisteminin, diğer komuta kontrol sistemleri ile birlikte çalışabilme yeteneği (interoperability), hedef değerlendirme hassasiyetini ve angajman kararlarının etkinliğini arttıracağı için çok önemlidir.
Deniz platformlarının savaş yönetim sistemleri, HAVELSAN’ın uzman olduğu alanların başında geliyor.
Bu nedenle Silahlı Kuvvetlerimizin sahip olduğu tüm komuta kontrol sistemlerinin birbirleriyle veri paylaşımı ve birlikte çalışabilmesi, temel hedef olarak belirlenmiştir.
HAVELSAN, 2000’li yıllardan itibaren, ülkemiz açısından stratejik ürün ve teknoloji olarak belirlediği; “Milli Komuta Kontrol Sistemlerini” geliştirmek üzere, Silahlı Kuvvetlerimiz ile birlikte yoğun çalışmalar yapmıştır. Bu çalışmaların en önemli bölümü, Dz.K.K.lığı ile yürütülerek, Milli Savaş Yönetim Sistemi (SYS) geliştirilmiş ve platformlara uygulanmıştır. Dz.K.K.lığımızca belirlenen ihtiyaçların tümünü karşılayacak şekilde, milli olarak geliştirilen bu sistemler, deniz platformlarının tüm kabiliyetlerini en etkin şekilde kullanacak işlevselliği kazanmıştır. Bunun paralelinde; platform, silah veya sensör üreticisine bağımlılık ortadan kaldırılmıştır.
BARBAROS sınıfı fırkateynler, yarı ömür modernizasyonu sonrasında, G sınıfı fırkateynlerle ortak sistemlere sahip olacaklar.
Herkes tarafından da kabul edileceği üzere; günümüzde hemen tüm operasyonlar, tek bir kuvvetin kabiliyeti ile değil; ancak tüm kuvvetlerin müşterek harekâtı ile etkili olmakta ve başarıya ulaşabilmektedir. HAVELSAN, Türk Silahlı Kuvvetlerinin ihtiyacı için geliştirdiği tüm yazılımlarda ve sistem çözümlerinde kara, hava ve deniz unsurlarının birlikte harekât ihtiyacını öngörerek bu konudaki teknolojilere yatırımlar yapmaktadır.
HAVELSAN, GENESİS SYS’nin ilk uygulamasını, G sınıfı fırkateynlerde yaptı.
Bu yaklaşımla:
- Hava Kuvvetlerimiz için geliştirdiğimiz ve geliştirmeye devam ettiğimiz, tüm Türkiye sathına yaygınlaştırılan Hava Kuvvetleri Bilgi Sistemini,
- Deniz Kuvvetlerimizin, 30’u aşkın platformunda, yıllardır başarıyla kullanılan SYS’lerimizi ve
- Cesameti nedeniyle farklı zamanlarda tedarik edilen Kara Kuvvetleri Komutanlığının sistemlerinin, taktik saha için geliştirilen Muharebe Savaş Yönetim Sistemi (MSYS) ile entegrasyonu sonucunda kazanılan birikim ve deneyimlerden yararlanarak, güncel teknolojinin kullanıldığı ve stratejik seviyeden tek er seviyesinde komuta kontrol fonksiyonlarını sağlayabilen, milli komuta kontrol sistemi olan DOOB (Defense-Out Of Box) ürününü geliştirdik.
Silahlı Kuvvetlerin tüm unsurlarının yer aldığı Müşterek Resim Oluşturma ve Harekât Planlama ihtiyacına cevap verebilecek DOOB’u, Türk Silahlı Kuvvetleri hizmetine sunmak üzere, Savunma Sanayii Müsteşarlığımızın projesinde görev almak için hazır olduğumuzu da bu vesile ile bir kez daha vurgulamak istiyorum.
MSI Dergisi: HAVELSAN, deniz platformlarına yönelik SYS konusunda, Dz.K.K.lığının tek adresi konumunda. Su üstü platformlar için GENESİS ve ADVENT çözümleriniz var; ayrıca Yeni Tip Denizaltı Projesi’nde de SYS’yi geliştiriyorsunuz. Öncelikle SYS alanında, ulaştığınız noktayı nasıl görüyorsunuz? Bu alanda, dünyada önde gelen çözümlerle karşılaştırdığınızda, HAVELSAN ürünlerinin avantajları neler?
Savaş YANIK: Dz.K.K.lığımızın uzun yıllar önce ortaya koyduğu “Milli Gemi” hedefine uygun olarak, yine Dz.K.K.lığımızdaki uzmanların desteği ile öz kaynaklarımızdan önemli bütçeler ayırarak, SYS alanında sabırla ve azimle çalışmalar yaptık. Bunun sonucunda, Milli Savaş Yönetim Sistemimizi geliştirdik. Dz.K.K.lığımızın, ilk sürümünü geliştirdiği GENESİS SYS yazılımını genişleterek; G sınıfı fırkateynlere, MİLGEM projesinin ilk iki gemisine ve iki LST gemisine uyguladık. Bu sistemin, benzer sistemleri üreten ülkelerin SYS’leriyle mukayesesi sonucunda, eş kabiliyetlere sahip ve bazı yönlerden daha da üstün olduğu gözlemlenmiştir.
Dz.K.K.lığının yönlendirmesi ve liderliği ile SYS konusundaki yatırımlarımızı arttırarak Dz.K.K.lığımız ile birlikte; “Ağ Destekli Veri ENTegre” (ADVENT) SYS’yi geliştiriyoruz. 2017 başlarında, ilk sürümü tamamlanan yazılım, GENESİS SYS’den kazanılan deneyimlerle ve modern bir mimari yaklaşımla yeniden tasarlanmış ve özel donanım gerekliliğinden olabildiğince arınmış olarak geliştirilmektedir. Birçok açıdan üstün kabiliyetlere sahip ADVENT SYS ile görev kuvvetlerimizin, harekât sahasındaki hâkimiyet ve etkinliğinin, en üst düzeye çıkacağını değerlendiriyoruz.
Bu çalışmaların paralelinde, çok zorlu çalışma şartlarına sahip özel bir platform olan, Milli Denizaltı projemiz için de benzer modelle hazırlık ve çalışmalarımız devam ediyor.
Geliştirdiğimiz SYS’lerde, en son teknolojileri kullanıyoruz. Tüm yazılımlar tarafımızdan geliştirildiği için, sensör ve silahlara bağımlılık sorunu bulunmuyor. Bu platformlara uygun her türlü sistemi, SYS’ye entegre edebilmekteyiz. Böylece Dz.K.K.lığımızın; sensör, silah, haberleşme ve diğer destek amaçlı teçhizatın seçiminde, önemli ölçüde esnekliğe sahip olmasına olanak sağlanmıştır.
Geliştirilen savaş yönetim sistemleri, ihraç edilebilir ürünler arasında en kabiliyetli olmasının yanı sıra işletim, idame ve bakım kolaylığına sahiptir. Her türlü platforma, kolaylıkla adapte edilebilmektedir.
HAVELSAN imzalı savaş yönetim sistemleri, dünya denizlerinde de operasyonel olarak kullanılıyor.
MSI Dergisi: HAVELSAN ürünlerinin daha da geliştirilmesi gereken noktaları var mı; bu konuda neler yapıyorsunuz?
Savaş YANIK: Öncelikle, hiçbir sistemin mükemmel olmadığının altını çizmek istiyorum. Ayrıca, ihtiyaçlar gün be gün çeşitlenmekte, değişmekte… Paralelinde, bilgi kaynakları da çeşitlenmekte, veriler büyümekte… Teknoloji geliştikçe, daha geniş bir alanda harekât ihtiyacı ortaya çıkmakta. Dz.K.K.lığının, Afrika, Basra Körfezi ve Aden Körfezi’nde gerçekleştirdiği operasyonlar, bu harekât sahasının, ne kadar büyüdüğünün bir göstergesi. Bu sebeple ürününüz, aslında hizmete sunulduğu gün eskimeye başlıyor. Bu nedenle çalışmalarımızı yönlendirirken öncelikle Dz.K.K.lığımızın, geleceğe yönelik; harekat, lojistik ve eğitim ihtiyaçlarını yakından takip ettiğimizi vurgulamak istiyorum. Bu ihtiyaçları karşılayacak komuta ve kontrol teknolojilerini iyileştirmeye çalışıyoruz; birçok ürün geliştirme (Ür-Ge) ve sıfırdan Ar-Ge projesi yürütüyoruz. Diğer yandan, en son sensör, silah ve haberleşme ürünlerini ve teknolojilerini sürekli inceliyoruz. Günümüz sensör ve silahları, daha akıllı hâle geldi. İnsansız deniz platformları, yaygın ve daha büyük ölçekli olmaya başladı. Bu konularda da Ar-Ge ve Ür-Ge projeleri oluşturmakta ve öz kaynaklarımızdan önemli ölçüde yatırım yapmaktayız.
HAVELSAN, Deniz Kuvvetleri Komutanlığının savaş yönetim sistemleri tedarikçisi olma özelliğini, LST projesi ile sürdürüyor.
Yeni Projelere Hazırız
MSI Dergisi: Savaş gemileri, envanterde onlarca yıl hizmet veren platformlar. Örneğin TCG GÖKOVA (F-496), 37 yıldır hizmet veriyor. Bu uzun hizmet süresi boyunca gelişen teknoloji ve kullanıcı gereksinimleri doğrultusunda, savaş sistemlerinin modernize edilmesi de söz konusu. HAVELSAN’ın önünde nasıl bir yol haritası var?
Savaş YANIK: GENESİS SYS kullanılarak modernize edilen gemilerimizin efektif kullanım ömrü, 20-25 yıl uzamıştır. Milli sistemlerin modernizasyonu ve modern teknoloji ile yeniden yapılandırılması, daha hızlı ve daha az maliyetle yapılabilmektedir. Dz.K.K.lığının gelecekteki modernizasyon ve yeni platform ihtiyaçlarını yakından takip eden HAVELSAN, Dz.K.K.lığı envanterindeki tüm platformları, milli SYS’ler ile donatarak hem müşterek görevleri mümkün kılabilen hem de lojistik faaliyetleri kolaylaştıracak bir komuta kontrol kültürünü oluşturmak üzere, bir teknoloji yol haritası ve eylem planı hazırlamıştır.
MSI Dergisi: HAVELSAN’ın SYS’leri; G sınıfı fırkateynler, MİLGEM; YTKB, LST ve LPD gibi farklı platformlarda kullanılıyor. Bunlar arasında, bazı farklılıklar da olabiliyor. Bu çeşitliliğin getirdiği bakım ve idame zorlukları ile nasıl başa çıkıyorsunuz?
Savaş YANIK: Komuta kontrol sistemleri geliştiren kuruluşlar için hedef; platformların özelliklerinden kaynaklanacak değişiklik gereksinimlerini en aza indirgemek ve ortak bir teknolojik altyapıyı, asgari zaman ve kaynak kullanımı ile her platforma uygulayabilmektir.
Platformların fiziksel ve işlevsel özellikleri yanında kullanım konseptlerine uygun olarak; silah, sensör ve alt sistem konfigürasyonlarında değişiklik olması, kaçınılmaz bir durumdur. SYS’nin, bu değişikliklere göre kolayca uyarlanabilir olma özelliği, tasarım ve geliştirme sırasında göz önünde tutulması gereken önemli özelliklerden birisidir. Çünkü sistemin yaşam döngüsündeki bakım-idame ve güncelleme-yükseltme maliyetleri, sahip olma maliyetinin katları boyutundadır ve toplamda, en büyük kalem olarak yer almaktadır.
HAVELSAN, bu durumun farkındalığı ile çözümlerini; platform konfigürasyonu ve işlevsel özelliklerindeki değişikliklerin, büyük bir yeniden geliştirme yapılmadan kolayca uyarlanabilir olmasını sağlayacak şekilde tasarlamakta ve geliştirmektedir.
MSI Dergisi: HAVELSAN, Pakistan’ın AGOSTA sınıfı denizaltılarının modernizasyonunda da rol alıyor. Bu projedeki çalışmalarınız hakkında bilgi verir misiniz?
Savaş YANIK: HAVELSAN, sualtı sistemlerinde edindiği bilgi birikimini, sadece ülkemizde değil yurt dışında da kullanarak ihracatımıza katkıda bulunmayı hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda, sizin de söylediğiniz gibi Pakistan AGOSTA sınıfı denizaltı modernizasyon projesinde, çok önemli bir rol üstlenmiştir.
HAVELSAN, denizaltılarla ilgili kabiliyetlerinin geldiği noktayı, Pakistan’ın AGOSTA 90B Sınıfı Denizaltıların Yarı Ömür Modernizasyonu projesinde ortaya koyuyor.
AGOSTA 90B Sınıfı Denizaltıların Yarı Ömür Modernizasyonu projesinin ana yüklenicisi, aynı zamanda bir iştirakimiz olan STM. Projede, STM’nin alt yüklenicisi olarak, Entegre Sualtı Komuta Kontrol Sistemi (ESKKS), Denizaltı Bilgi Dağıtım Sistemi (DBDS) ve radar, periskop ve ESM gibi akustik olmayan sensörlerin ESKKS’ye entegrasyonu, HAVELSAN tarafından sağlanacaktır.
Sonar, silah kontrol ve komuta kontrol sistemlerinden oluşan ESKKS‘nin sistem çözümü, analizi, tasarımı, geliştirilmesi, test ve entegrasyonu, HAVELSAN sorumluluğunda gerçekleştirilmektedir.
2016 yılı sonunda sözleşmesi imzalanan proje, ön tasarım aşamasındadır. 4 yıldan kısa bir süre içerisinde, denizaltı, modernize edilmiş olarak Pakistan Deniz Kuvvetlerinin kullanımına sunulacaktır. Projenin ilerlemesinde tesis edilen güven ve olumlu görüntü nedeniyle Pakistan Deniz Kuvvetleri, birinci denizaltının modernizasyonu devam ederken ikinci denizaltının da aynı model ile modernize edilmesine karar vermiştir. Önümüzdeki günlerde de ikinci denizaltının sözleşmesini imzalayacağız.
HAVELSAN, su üstü ve su altında olduğu gibi havada da Deniz Kuvvetleri Komutanlığının çözüm ortakları arasında.
MSI Dergisi: HAVELSAN, Milli Denizaltı Projesi’ne yönelik hangi hazırlıkları yapıyor? Bu projede hangi rolleri üstlenmek istiyor?
Savaş YANIK: Bu boyuttaki projelerin hayata geçirilmesi ve sonuca ulaşması, çok uzun ve zorlu süreçler gerektiriyor. MİLGEM projesinin gündeme gelişi, 80’li yıllara kadar uzanıyor. Milli Denizaltı da hadi denince olacak bir şey değil. Bunun için, çok daha önceden, Milli Denizaltı’ya giden yolun planlanması gerekiyor. Yeni Tip Denizaltı Projesi (YTDP), denizaltı modernizasyon projeleri, milli torpido ve milli sonar çalışmaları, bu zorlu yolun ara kilometre taşları; ulaşılması gereken ara hedefler olarak belirlendi. Bu planlamaların içerisinde, Dz.K.K.lığının su üstü ve hava platformlarında, SYS alanında çözüm ortağı olan HAVELSAN’a da tüm Denizaltı Entegre Sualtı Komuta Kontrol Sistemleri ve Torpido Atış Kontrol Sistemleri konusunda yetkinlik kazanma görevi düştü.
2009 yılında imzalanan YTDP ile birlikte HAVELSAN, sualtı dünyasına fiilen giriş yaptı. REİS sınıfı olarak adlandırılan bu yeni denizaltıların; Sonar Entegre Sualtı Komuta Kontrol Sistemlerinin, SYS ve Denizaltı Veri Dağıtım Sistemi gibi kritik alt bileşenlerinde, HAVELSAN teknolojisi ve ürünleri kullanılacak. Ayrıca torpido atış kontrol sistemi üretimi ve denizaltıya entegrasyonu da HAVELSAN sorumluluğunda.
HAVELSAN, bu projede, sadece yazılım ve donanım geliştirme değil, tüm sistemin entegrasyon ve sistem mühendisliği faaliyetlerinde sorumluluk alıyor. Proje kapsamında, denizaltı komuta kontrol sisteminin yazılım ve donanım olarak eşleniği olan Karaya Konuşlu Test Sistemi, HAVELSAN merkez tesislerinde kuruldu. Ayrıca REİS sınıfı denizaltılarda kullanılacak olan Mk-48 torpidolarının atış kontrol sistemi, Raytheon firmasının alt yükleniciliğinde, HAVELSAN tarafından üretilmekte ve test edilmektedir.
HAVELSAN, bu proje ilerlerken, paralelde sualtı sistemlerine yönelik Ar-Ge projeleri başlattı. Tamamı HAVELSAN ürünü olan Milli Sualtı Entegre Denizaltı Komuta Kontrol Sistemi (SEDA) yazılımını geliştirdi ve bu yazılım, Pakistan AGOSTA denizaltı modernizasyonunda kullanacak. Yine HAVELSAN öz kaynakları ile geliştirilen Torpido Atış Kontrol Sistemi (TORAKS) de ürün ailemizde yerini aldı.
HAVELSAN’ın sualtı sistemleri konusunda yürüttüğü ve tamamladığı projelerde nihai hedefi, Milli Denizaltı’dır. HAVELSAN, Milli Denizaltı için, tamamen yerli ve milli bir Torpido Atış Kontrol Sistemi’ni de içeren “Sonar Entegre Denizaltı Komuta Kontrol Sistemi”ni geliştirmektedir. HAVELSAN, sadece Denizaltı Komuta Kontrol Sistemi yazılım ve donanım üreticisi olmanın ötesine geçmeyi hedefliyor. HAVELSAN, sistem çözümünü üretecek, tüm sistemin tasarımını yapacak, sistemi geliştirecek ve platforma entegre edecek kapasiteye, bilgi birikimi ve tecrübeye sahiptir. Hedefimiz, akustik ve akustik olmayan sensörlerin, silahların entegrasyonu da dâhil olmak üzere, Milli Denizaltı’nın, Entegre Sualtı Komuta Kontrol Sistemi’nin tüm sorumluluğunu üstlenmektir.
Bildiğiniz gibi HAVELSAN, simülatörler konusunda da yoğun olarak çalışıyor. Bu alanda, Milli Denizaltı hedefimize giden yolda, önemli bir ara kilometre taşı olan, 209 sınıfı denizaltılarımızın dalış simülatörünü, başarı ile tamamladık. Çok yakın bir zamanda, Gölcük’teki eğitim binasına kurularak kullanıcı eğitimleri için hizmete başlayacak. Dolayısıyla Milli Denizaltı’nın hem tasarım ve geliştirme fazlarında hem de Milli Denizaltı’da görev yapacak personelin eğitimlerinde kullanılabilecek denizaltı dalış simülatörleri de bizim yetkinliğimiz bulunan ve görev almak istediğimiz alanlar arasında.
MSI Dergisi: SYS alanındaki diğer ihracat çalışmalarınız hakkında bilgi verir misiniz?
Savaş YANIK: MİLGEM projesine katkı sağlayan tüm Türk savunma sanayisi firmaları, takdir edilecek bir iş birliği yaklaşımı içerisinde, ihracat fırsatlarını da değerlendirmektedir. SSM’nin öncülüğünde yürütülen pazarlama faaliyetleri, şimdiden meyvelerini vermeye başlamış ve özellikle Pakistan ile önemli anlaşmalar imzalanmıştır. Ayrıca, özellikle son dönemde, stratejik ortak olarak görülen Körfez ülkelerinde, pazarlama faaliyetleri hassasiyetle icra edilmektedir.
Farklı İhtiyaçlara Yetkin Ürünler
MSI Dergisi: Türkiye’de bilinen ismiyle “Müşterek Resim” projesinin eşleniği bir C4IS sistemini, Umman Silahlı Kuvvetleri’ne teslim edeceksiniz. Gemilerde de uzantısı bulunacak olan DOOB temelli bu entegre Komuta Kontrol Sistemi hakkında bilgi verebilir misiniz?
Savaş YANIK: Stratejik ve operasyonel seviyede, komuta ve kontrol fonksiyonları ile kara, hava ve deniz kuvvetlerinden gelen verileri derleyip sergileyerek karargâhtaki karar destek kabiliyetini arttıran DOOB yazılımı, tamamıyla HAVELSAN öz kaynakları ile geliştirilmiştir. NATO tatbikatlarında test edilen sistem, gösterdiği başarıyla henüz sahaya inmeden adından söz ettirmiştir.
Sistem; NATO’daki gelişmeler, müşterek planlama ve harekât, verilerin etkin ve hızlı paylaşımı gibi ihtiyaçlara cevap verecek şekilde tasarlanıp geliştirilmiştir. Diğer yandan, sistemin en can alıcı özelliklerinden biri, herhangi bir kuvvet yapısına (organizational structure) kolaylıkla adapte edilebilmesidir. DOOB sistemi ayrıca, Pakistan Kara Kuvvetleri tarafından icra edilen bir tatbikatta, Komuta Kontrol Sistemi olarak kullanılmış ve kabiliyetleri denenmiştir.
Umman Savunma Bakanlığı tarafından açılan ihale; hâlen SSM tarafından tedarik süreci devam eden Müşterek Resim projesiyle, boyutu dışında, hemen hemen aynı kapsamı içeriyor. Gerek DOOB’un güncel teknoloji ile üretilmiş olması yanında beklenenleri eksiksiz karşılıyor olması gerekse ömür döngüsü maliyetinin rakiplerimize göre çok avantajlı olması, Umman’daki ihalede, HAVELSAN’ın seçilmesini sağladı.
MSI Dergisi: Gemi Veri Dağıtım Sistemi (GVDS) çözümünüz, MİLGEM ve YTKB’de kullanıldı; YTDP’de de kullanılacak. Bu ürününüzün geleceği ile ilgili öngörüleriniz neler?
Savaş YANIK: GVDS, MİLGEM ve YTKB’nin yanı sıra LST’de de kullanıldı. Şu ana kadar 16 YTKB, 2 MİLGEM ve 1 LST olmak üzere, toplam 19 gemide, faal olarak 7/24 saat esasında çalışmaktadır. Biliyorsunuz, bulunduğu platformun kalbi niteliğindeki bu ürünün tamamı, HAVELSAN mühendisleri tarafından tasarlanıp geliştirildi. HAVELSAN’a tescilli bu ürün ailesi, 3 tip çözümü bünyesinde barındırıyor:
- Küçük gemi çözümü (YTKB gibi karakol botları ve hücumbotlar),
- Orta ve büyük ölçekli gemi çözümü (MİLGEM, LST, LHD, Test ve Entegrasyon Gemisi, BARBAROS vb.),
- Denizaltı çözümü (YTDP, Pakistan AGOSTA, PREVEZE vb.).
Bu ürün ailesi, son 10 yıl içerisinde inşa edilen birçok gemide kullanıldığı gibi, şu an sözleşmesi imzalanmış veya imzalanmak üzere olan, 30’a yakın platformda da 2025’e kadar hizmete girecektir. Bunlara örnek vermek gerekirse devam eden LHD, MİLGEM (3&4), YTDP gibi projeleri sayabilirim. Sözleşme aşamasındaki BARBAROS Yarı Ömür Modernizasyonu, PREVEZE Yarı Ömür Modernizasyonu, DIMDEG ile hâlen tedarik süreci devam eden MİLGEM (5&8), GÜR sınıfı gibi ilave projeler de hesaba katılırsa bu sayıya ulaşılıyor.
Görülebileceği gibi, savaş gemisi ve denizaltı üretimi devam ettikçe, GVDS türevlerine ihtiyaç devam edecektir. Platformların değişen silah ve sensörlerine bağlı olarak artan entegrasyon ihtiyaçlarının karşılanması için, kullanıcıların memnun olduğu bu ürün ailesini geliştirmeye ve günün şartlarına uygun hâle getirmeye devam ediyoruz.
Savaş harekât merkezleri, GENESİS ile birlikte modern bir görünüme kavuştu. Fotoğrafta, MİLGEM sınıfı korvetlerin savaş harekât merkezi görülüyor.
MSI Dergisi: Torpido Atış Kontrol Sistemi (TORAKS) ile ilgili çalışmalarınızın son durumu hakkında bilgi verebilir misiniz? Bu çalışmalarınız kapsamında, torpido üreticileri ile iş birliği de yapıyor musunuz?
Savaş YANIK: YTDP kapsamında, SSM tarafından, HAVELSAN’a, denizaltı platformlarına, herhangi bir torpidoyu veya sensörü entegre edebilme kabiliyetinin kazanılması görevi verilmiştir.
HAVELSAN, bu görevi yerine getirebilmek ve sualtı platformları ile ilgili koyduğu hedeflere ulaşabilmek için, sadece mevcut projelerde yer almakla yetinmemiş; kendi öz kaynakları ile Ar-Ge ve Ür-Ge projeleri üzerinde çalışmaya karar vermiştir. TORAKS, bu projelerden biridir.
Bu projemiz ile tüm platformların ve modern torpido silahlarının ortak özelliklerini içerecek ve farklı platformlarda kullanılması mümkün bir Torpido Atış Kontrol Sistemi geliştirdik. Geliştirilen ürün; Torpido Silah Kontrol, Torpido Arayüz, Torpido Güdüm Yazılımlarını da içeren, torpido ile arayüz sinyal alışverişini gerçekleştirebilen bir sistem. Bu sistem, ürün hâline gelmiştir ve geliştirilmesi devam etmektedir. Sistemin geliştirilebilmesi için bir zorunluluk olarak, denizaltı torpido kovanı ile jenerik bir torpidoyu, gerçek sinyal seviyelerinde emüle edecek sistemi de geliştiriyoruz. Bu sistem, yazılım ve donanım açısından, büyük bir olgunluk seviyesindedir. YTDP’de, torpido entegrasyonu kapsamındaki çalışmalar ve gerçek donanım üzerinde gerçekleştirilenler, HAVELSAN’a, kâğıt üzerinde değil, mühendislik seviyesinde bir deneyim ve bilgi birikimi sağladı.
Hedefimiz, Milli Denizaltı’ya giden yolda, sistemimizin, öncelikle modernizasyon projelerinde kullanılabilmesini sağlamak ve daha sonra da tabii ki kendi milli torpidomuzun atış kontrol sistemini, torpidoya özel olarak geliştirmektir.
Bu maksatla SSM, Dz.K.K.lığı ve ROKETSAN’a, bu ürünümüzü tanıtıp anlattık. Bilgi birikimimiz ve tecrübemiz ile hem modernizasyon projelerinde hem de özellikle Milli Torpido Projesi kapsamında, her aşamada destek vermeye hazır ve istekli olduğumuzu da ifade ettik.
MSI Dergisi: HAVELSAN’ın, TORAKS’ı kendi öz kaynakları ile geliştirdiğini söylediniz. Deniz platformlarına yönelik bu kapsamda yürüyen başka çalışmalarınız da var mı?
Savaş YANIK: Deniz platformları için SYS geliştiriyorsanız işin doğası gereği, sensör ve silahlardan oluşan savaş sisteminin platforma entegre edilmesi ve sistem performansının bütünleşik olarak test edilmesi aşamalarında, birçok sorun alanları ile karşılaşmanız kaçınılmaz. Bu özel sorun alanlarına da özel çözümler üretmek gerekiyor. Öz kaynaklarımızla bu tür niş sorun alanlarına çözüm üretmek için çalıştığımız projelerden biri de HAVELSAN Denizaltı Otomatik Performans Analiz Sistemi; kısa adıyla HD-OPERA.
Savaş sistemlerinin performanslarının denizde test edilmesi, uzun zaman gerektiren ve yüksek maliyetli faaliyetler. Örneğin, gerçek harekât ortamında, bir sensörün yön ve mesafe hassasiyetini ölçebilmek için, öncelikle gerçek ortamlarda uzun testler uygulayıp veri toplamak ve bu verilerin analizi gerekir. Hata ile karşılaşıldığında, bunun sensörden mi yoksa sensöre bilgi sağlayan navigasyon sisteminden mi kaynaklandığını analiz etmeniz gerekir. Bu işlem için harcanan zaman ve maliyeti azaltabilmek maksadıyla Denizaltı Bilgi Dağıtım Sistemi’ni alt sistem olarak kullanan HD-OPERA sistemini geliştirmeye başladık.
HD-OPERA; denizaltı navigasyon sistemine bütünleşik olarak:
- Hem radar, sonar, periskop gibi sensörlerden hem de test platformundan gerçek zamanlı veri toplayan,
- Referans yön ve mesafe bilgileri ile sensör yön/mesafe verilerinin, mevcut geometrilerdeki bağıl paralaks hatalarını düzelten ve
- Denizde test yaparken ortaya çıkan sistem hatalarını, anında kullanıcıya gösteren bir sistemdir.
Bu sayede, daha deniz testleri esnasında, sensör performansında bir sorun olup olmadığı, anında tespit edilebilmektedir. Eğer bir sorun varsa platform üzerindeki diğer sensörlerin de ölçümleri dikkate alınarak sorunun sensörden mi yoksa navigasyon sisteminden mi kaynaklandığı, kolayca ayrıştırılmaktadır. Eğer sensörlerin ölçüm performansı limitler içerisinde ise kabul testleri için gerekli çıktıları da kullanıcıya sağlamaktadır.
MSI Dergisi: Sahil Gözetleme Radar Sistemi projesinin, Sahil Güvenlik Komutanlığına katacağı yetkinlikler ve projenin son durumu hakkında bilgi verir misiniz?
Savaş YANIK: Gözetleme sistemlerinin etkinliğinde; sorumluluk sahasının sürekli izlenebilmesi ve kısa sürede reaksiyon verilmesine yönelik sağladığı olanaklar önemlidir. Tesis edilecek gözetleme istasyonlarında toplanan E/O ve radar temas verileri, Kimliklendirme Merkezlerinde işlenerek Harekât Merkezi’ne aktarılıp “Su Üstü Resmi”nin oluşturulması için kullanılacaktır. Proje tamamlandığında, diğer kamu kurum ve kuruluşlarından alınan verilerin füzyonu ile desteklenen sistem sayesinde, Türkiye kara suları ve münhasır ekonomik bölgelerinde, kesintisiz gözetleme yapılarak kolluk ve arama kurtarma gibi operasyonel faaliyetlerin koordine edilmesi ve bunların, hem bölgesel hem de tek merkezden yürütülmesi mümkün olacaktır. Bu yetenek; mevcut kaynakların etkin kullanımıyla kısa sürede reaksiyon verilebilmesi anlamına gelir.
Sistem tasarımı, genişletilebilir şekilde yapılmıştır. Yeni ihtiyaçlara göre kolayca genişletilebilir ve yeni istasyon ve harekât merkezleri eklenebilir.
Gelinen aşamada, Gözetleme İstasyonları ve Harekât Merkezleri inşaatları ile donanım tedariklerini tamamladık. Yazılım geliştirme ve test çalışmalarına devam etmekteyiz.
MSI Dergisi: Önümüzdeki dönemde, HAVELSAN’ı, SYS alanında yurt dışı firmalarla iş birliği içinde görecek miyiz? Bu yönde yürüttüğünüz görüşmeler ya da planlarınız var mı?
Savaş YANIK: HAVELSAN’ın bu alandaki yetkinlik seviyesini açıklama fırsatı veren bu sorunuz için teşekkür ederim. Öncelikle HAVELSAN olarak birinci misyonumuz, dışa bağımlı olmadan, ihtiyaç duyulan sistemleri, tamamen yerli olarak, Türk Silahlı Kuvvetlerinin hizmetine vermektir. Bu itibarla milli platformlar için geliştirilen SYS’lerin tamamı, Türk mühendisleri tarafından tasarlanıp geliştirilmektedir. HAVELSAN olarak savaş sisteminin, SYS ve sistem entegrasyonu sorumluluğunu üslendik. SYS geliştirme konusunda, dış kaynak kullanma ihtiyacımız yok; ancak bildiğiniz gibi, hâlen platformlarda kullanılan silah ve sensörlerin bir kısmı ithal ediliyor. Bu sistemlerin entegrasyonunu yapabilmek için, üretici firmalarla (OEM) iş birliği yapıyoruz.
Hedefimiz, savunma sistemlerimizin, %100 milli olarak üretilmesi. Türk savunma sanayisinin paydaşları olarak, hepimiz, SSM eşgüdümünde ve TSKGV liderliğinde, bu hedefe ulaşmak için, iş birliği içinde, var gücümüzle çalışıyoruz.
Yeni Tip Karakol Botları da çeşitli HAVELSAN sistemleri ile görev yapıyor.
Savunma sistemlerinin sahip olma ve işletme maliyetlerinin ne kadar yüksek olduğunu biliyorsunuz. Kendi sistemlerimizin geliştirilmesinin Türkiye ekonomisine olumlu katkısı, bu çalışmaların başarılı sonuçlanmasının önemini açıklamak için yeterli. HAVELSAN, hedeflerine uygun olarak, çok önemli yetkinlikler ve deneyimler edindi. Bu yetkinliklerin ekonomiye katkısını, ihracat ile taçlandırmayı hedefliyoruz. Bunu başarmak için, SSM koordinesinde ve milli firmalarımızla iş birliği içerisinde, ihracatı önceliklendirmiş durumdayız. Pakistan Denizaltı Modernizasyon Projesi, bunun için çok güzel bir örnek. Pakistan’da AGOSTA ve Umman’da C4IS (Müşterek Resim) projeleri ile ilk adımlar atıldı. İnşallah devamı da gelecek. Özellikle dost ve kardeş bazı ülkelerdeki firmalarla iş birliği ve ortak üretim fırsatlarını değerlendiriyoruz. Diğer yandan, özellikle gemi modernizasyonu ihtiyacı olan ülkelerdeki projeler için, uluslararası iş modelleri ve iş birlikleri de doğal olarak gündemimizde yer alıyor.
HAVELSAN Komuta Kontrol ve Savaş Sistemleri Genel Müdür Yardımcısı Savaş Yanık’a, zaman ayırıp sorularımızı cevaplandırdığı ve verdiği bilgiler için, okuyucularımız adına teşekkür ediyoruz.
