Onur KURÇ / onur@removebeforephotos.com Tayfun YAŞAR / tayfun@removebeforephotos.com
Uluslararası Anadolu Kartalı 2021 Eğitimi, 21 Haziran-2 Temmuz günleri arasında, Konya’da, 3’üncü Ana Jet Üs Komutanlığında gerçekleştirildi. Eğitimde yaşanan ilkler arasında, düşman rolünü oynayan F-16 uçaklarının, yatay ve dikey kuyruk yüzeylerine kırmızı çıkartmalar yapıştırılması da kayda geçti. 30 Haziran’da düzenlenen Seçkin Gözlemci Günü’ne, MSI Dergisi ekibi de katıldı.
Eğitime, Hava Kuvvetleri ve Deniz Kuvvetleri komutanlığı unsurlarının yanı sıra Azerbaycan, Katar ve Pakistan Hava Kuvvetleri ve NATO HİK (Havadan Erken İhbar ve Kontrol ) unsurları da katıldı (Tablo 1). Ayrıca; Bangladeş, Belarus, Bulgaristan, Burkina Faso, Gürcistan, Irak, İsveç, Japonya, Kosova, Lübnan, Macaristan, Malezya, Nijerya, Romanya, Tunus, Ukrayna, Umman ve Ürdün’den katılımcılar da eğitimde, gözlemci statüsünde yer aldı.
Tablo 1. Anadolu Kartalı 2021 Eğitimi’ne Katılan Unsurlar
| Ülke / Kuvvet | Unsurlar |
| Hava Kuvvetleri Komutanlığı | 39 x F-16 1 x E-7T 2 x KC-135R 1 x ANKA-S |
| Deniz Kuvvetleri Komutanlığı | 2 x fırkateyn 2 x hücumbot |
| Azerbaycan | 2 x Su-25 2 x MiG-29 |
| Katar | 4 x Rafale |
| NATO | 1 x E-3A |
| Pakistan | 5 x JF-17 |
Eğitim, Anadolu Kartalı hava sahasında, basitten zora doğru giden harekat ortamının canlandırıldığı, jenerik bir senaryo dahilinde, hava harekatı ağırlıklı olarak icra edildi. Bu kapsamda eğitimin amaçları şöyle sıralandı:
- Milli ve yabancı unsurların gündüz müşterek harekât yapma imkân ve kabiliyetlerini geliştirmek ve kuvvetler arası karşılıklı desteği arttırmak.
- Gerçeğe yakın harekât ortamında, av uçakları ve satıhta (kara ve deniz üzerinde) konuşlu hava savunma silah sistemleri ile korunmakta olan taktik ve stratejik hedeflere karşı karma hava harekâtı görevlerinin planlama ve icrasını sağlayarak katılımcıların eğitim seviyesini yükseltmek.
- Yeni taktik ve tekniklerin denenmesine imkân sağlamak.
Eğitim boyunca, toplam 57 uçak ve 537 personel görev yaptı. Uçulan sorti sayısı ise 450 oldu.
Bu Yılın İlkleri
Eğitim, bu yıl, önemli ilklere de sahne oldu.
Türkiye’nin, NATO Mukabele Kuvveti’ne (NATO Response Force / NRF) taahhüt ettiği kabiliyetlerin “sertifikasyon kıymetlendirmesi faaliyeti”, eğitim kapsamında icra edildi. NRF’ye, Türk Hava Kuvvetleri Komutanlığı tarafından taahhüt edilen 6 tane F-16, bir tane KC-135R ve 6 tane Stinger hava savunma timinin harbe hazırlık ve birlikte çalışabilirlik yeteneği, 27 Haziran’da, NATO unsuları ve milli unsurlar tarafından denetlendi.
Diğer bir ilk, Azerbaycan’ın Anadolu Kartalı’na ilk defa katılması oldu. Eğitim sırasında, Türk Hava Kuvvetlerinin F-16 uçakları tarafından lazer işaretlemesi yapılan bir hedefin, Azerbaycan Hava Kuvvetlerinin Su-25 uçakları tarafından vurulması, tatbikatın müşterek harekâta katkısının en önemli göstergeleri arasında yer aldı. Su-25’in kullandığı mühimmatın, ASELSAN ile Azerbaycan Savunma Bakanlığı tarafından ortak geliştirilen QFAB-250 LG güdümlü mühimmatı olması ise bu denemenin değerini daha da arttırdı.
Kırmızı F-16’lar Sahnede
Eğitimde yaşanan ilklerden biri de yatay ve dikey kuyruk yüzeylerinde kırmızı çıkartmalar olan F-16’ların sahne alması oldu. Bu F-16’lar, eğitimde, düşman rolünü oynayan 132. Hançer Filo’ya bağlı uçaklardı.
HAVELSAN EHTES İş Başında
Eğitimde, HAVELSAN tarafından geliştirilen Elektronik Harp Test ve Eğitim Sahası (EHTES) da kullanıldı. Tam enstrümante ve gerçeğe yakın tehdit ortamı içerisinde pilotlar ve uçaklar için elektronik harp eğitimi sağlayan EHTES’te, bir dizi operasyonel senaryo koşturuldu. EHTES, Türk Hava Kuvvetlerinin yanı sıra Kore Cumhuriyeti ve Pakistan tarafından da kullanılıyor.
Müttefik Ülkelere Milli Muharip Uçak Brifingi
Eğitimin Seçkin Gözlemci Günü’nde düzenlenen basın brifinginde, Milli Muharip Uçak (MMU) ile ilgili bir dizi ayrıntı da katılımcılarla paylaşıldı.
Verilen bilgilere göre, MMU’nun, 2070’li yıllara kadar envanterde kalması planlanıyor. Brifingde, projenin ana yüklenicisi TUSAŞ’ın yanı sıra ana alt yüklenicileri olarak ASELSAN (radar ve elektro-optik sistemler), TÜBİTAK-BİLGEM (entegre işlem birimi) ve BAE Systems’in (iş birliği ortağı) de adı geçirildi.
Projenin ön tasarım gözden geçirme toplantısının, 17 Eylül 2022’de yapılması planlanıyor. Bunun ardından, 2029 yılının sonuna kadar sürecek ayrıntılı tasarım ve kalifikasyon safhası başlayacak. Bu safhada, 3 adet uçağın kullanılması planlanıyor. 2030’lu yılların başında, ilk aşamada, 10 adedin üzerinde Blok 1 MMU’nun tedarik edilmesi hedefleniyor. İlerleyen yıllarda ise daha üst bloklardan daha çok uçak tedarik edilmesi planlanıyor.
MMU’nun sahip olması istenen kritik kabiliyetleri şöyle sıralanıyor:
- Gelişmiş aerodinamik ve itki
- Art yanma olmadan ses üstü hıza ulaşabilme
- Yeterli ve en iyilenmiş (optimize edilmiş) harekât yarıçapı
- Gelişmiş ve uçağa entegre (internal) çok spektrumlu algılayıcılar (radyo frekansı, kızılötesi, elektronik harp)
- Düşük iz
- Sensör füzyonu ve otonomi
- Ağ destekli muharebe için gelişmiş veri bağı
- Hassas ve uzun menzilli silahlar
Uçak, bu kabiliyetlerin her birine sahip olabilmek için bir dizi performans kriterinin en iyilendiği bir tasarıma sahip olacak. Bu durum ise bazı parametrelerde uçağın, sınıfının en iyisi olamayacağı anlamına geliyor. Brifingde, bu konuda örnekler de verildi. Örneğin, uçağın harekât yarıçapının 4. ve 4,5. nesil olarak adlandırılan uçaklardan daha iyi; 5. nesil uçaklarından bir miktar daha düşük olacağı tahmin ediliyor. MMU’nun art yanma olmadan ses üstü hıza ulaşabilme kabiliyeti ile azami sürati de 5. nesil uçaklara göre biraz daha düşük olacak.
MMU, entegre bir kızılötesi arama ve izleme algılayıcısına sahip olacak. Ayrıca, 360 derecelik bir kapsama alanında, gece ve gündüz kızılötesi görüntüleme ve füze ikaz sistemi de uçağın donanımının bir parçası olacak.
MMU’nun, entegre bir namlulu silaha sahip olması öngörülüyor. Uçağın, iç ve dış taşıma noktalarında taşıyabileceği silahlar ve diğer sistemler ise şöyle sıralandı (parantez içindeki ifadeler, brifingde verilen örneklerdir):
- Ramjet motorlu ve uzun menzilli havadan havaya füzeler (METEOR benzeri)
- Katı yakıt motorlu ve uzun menzilli havadan havaya füzeler (GÖKDOĞAN)
- Kısa menzilli havadan havaya füzeler (BOZDOĞAN)
- Mini seyir füzesi (SPEAR benzeri)
- SOM B1/B2/J
- HGK-82/83/84
- KGK-82/83
- LGK-82/84
- TEBER-82/83
- Nüfuz Edici Bomba / NEB
- Minyatür Bomba
- AKBABA füzesi
- GBU-10/12/24/31/38/54
- MK-82/83
- Keşif podu
- 600 galonluk yakıt tankı
- 370 galonluk yakıt tankı
Brifingde, MMU’nun iç taşıma noktalarında, 1.000 lb’lik (yaklaşık 450 kg) yük taşıyabileceği bilgisi de paylaşıldı.
Anadolu Kartalı Eğitimi Anadolu Kartalı Eğitimi; • Gerçek harekâta benzetilmiş bir ortamda, pilotların, hava savunma personelinin ve kontrolörlerin harekâta yönelik eğitim seviyelerinin arttırılması, • Müşterek ve birleşik harekât usullerinin denenmesi ve geliştirilmesi, • Gerçek harekât şartlarında kayıpların asgari seviyeye indirilmesi ve • Görev etkinliğinin azami seviyeye çıkarılması amacıyla; her yıl millî ve/veya uluslararası olarak Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi’nde (Konya) icra ediliyor. Eğitimler kapsamında icra edilen görevlerin eş zamanlı veya çok kısa sürede değerlendirilmesi maksadıyla Hava Muharebesi Gösterim Sistemi (Air Combat Maneuvering Instrumentation / ACMI) ve Görev Sonu Değerlendirme Sistemi gibi eğitim yardımcıları da kullanılıyor. Böylece, katılımcı unsurlara, harbe hazırlık seviyelerini arttırdıkları, ileri seviye bir müşterek eğitim ortamı sunuluyor. Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi, dünyada benzer imkânlara sahip 3 taktik eğitim merkezinden biri; Avrupa’da ise alanında tek taktik eğitim merkezi konumunda bulunuyor. Tatbikat bölgesi, 300x400 km ebadında ve Tuz Gölü ve çevresini kapsayan bölge yer alıyor. Anadolu Kartalı Eğitim Merkezi’nin kuruluşundan bugüne kadar, 15 ülkenin katılımıyla 24 dönemi uluslararası, 19 dönemi millî olmak üzere toplam 43 eğitim dönemi tamamlandı ve yaklaşık 24 bin sorti uçuş gerçekleştirildi.
