Ana Sayfa Haberler BÖLÜM VI Küresel Savaş Gemisi Pazarında Son Bir Yıl Böyle Geçti: Büyük Oyunculardan Farklı Yaklaşımlar

BÖLÜM VI Küresel Savaş Gemisi Pazarında Son Bir Yıl Böyle Geçti: Büyük Oyunculardan Farklı Yaklaşımlar

MSI Dergisi’nin 182’nci sayısında yayımlanan analiz, derginin internet sitesinde paylaşılmıştır:

 

Sinan TOPUZ / sinantopuz1990@gmail.com

 

Son bir yıl içinde, ülkelerin savaş gemisi temin etme çabalarını ele aldığımız yazı dizisinin sonunda Çin, ABD ve Rusya’ya göz atacağız. Üç ülke de global güç mücadelesinin parçaları ve bahsedeceğimiz platform adet ve tipleri de diğer ülkelerden oldukça farklı. Bizim odağımızda, her zamanki gibi politika değil, harp sanatı ve teknolojisi var. Konu, sadece bu üç ülke için bile bir kitap kalınlığa erişebilecek potansiyele sahip olsa da ilgi alanımızdaki gemileri ve modernizasyon faaliyetlerini, korvet ve üstü suüstü gemileri ile denizaltı sınırında tutmanın uygun olduğunu değerlendirdik.

Ülkelerin faaliyetlerine değinmeye başlamadan önce, gemi adedinin tek başına bir güç metriği olmadığının altını, bir kez daha çizmemiz gerekiyor. Vuruş gücünden kendini savunma kabiliyetine, strateji ve taktiğin kullanımından lojistiğe ve en önemlisi, insan gücüne kadar onlarca parametre, savaş gücüne etki etmektedir. Askeri okullar da bu parametreleri en iyi şekilde hesaplamak ve kullanımını öğretmek için varlıklarını sürdürmektedirler. Biz, işin sadece sanayi yönü ile ilgileniyoruz ve bu dizide de son bir yılda geçekleşen platform teminine odaklandık.

 

LUYANG III (Tip 052D) sınıfı muhriplerden HUNHOT (161)

 

Çin

Çin’in öncelikli hedefi, Güney Çin Denizi’nin kontrolünü sağlamak ve olası muhasımları bölgeden uzak tutmak olarak gözüküyor. Muhasımların bölgeden uzak tutulmasının önünde de Anti-Access/Area-Denial (A2/AD, Erişimin Engellenmesi, Bölgeye Girişin Engellenmesi) adı verilen ve savunmaya dayalı bir konsept var. Bununla beraber, Çin, kendi çevresinde savunma stratejisini uzun süre devam ettirmeyeceğinin sinyallerini de veriyor.

Çin’in suüstü gücü, 300’den fazla gemiden oluşuyor. Çin, eskiyen gemilerini, son derece süratli bir şekilde yenileri ile değiştiriyor. Çin’in muharip gemilerini; Destroyerler ve Güdümlü Mermili Fırkateynler ve Korvetler olarak sınıflarsak şöyle bir tablo ortaya çıkıyor: Çin’in ilk destroyerleri, RENHAI Sınıfı (Tip 055) gemiler olacak. Bu sınıfın ilk gemisi, 2017’de denize indirildi ve 23 Nisan’daki Çin Deniz Kuvvetleri Günü’nde, resmi geçit töreninin ilk gemisi olarak görev yaptı. Yaklaşık 870 milyon dolar fiyat etiketine ve güdümlü mermiler için 112 dikey fırlatma tüpüne sahip gemi, tonaj olarak ABD’nin Arleigh Burke sınıfı muhriplerinden çok Ticonderoga sınıfı kruvazörlerine daha yakın duruyor. Tip 055’i, ABD’nin 15.000 tonluk Zumwalt’ından sonra, en kuvvetli gemi olarak tanımlayanlar da var. Tip 055’in boyutlarını, Kore Cumhuriyeti’nin 10.000 tonluk, 128 dikey fırlatıcıya sahip Sejong the Great (11.000 ton – 128 VL) sınıfı veya Japonların Atago/Maya (10.250 ton) sınıfları ile karşılaştıranlar da mevcut (Tablo 1). Çin’in, bu sınıftan 4-5 gemiyi aynı anda inşa ettiği biliniyor.

JINGKAI II sınıfı (Tip 054A) fırkateynlerden YUEYANG (575)

 

2018’de, LUYANG III (Tip 052D) sınıfı olarak adlandırılan 7.500 tonluk destroyerlerden üçü göreve başladı. Mayıs ayında, 19 ve 20’nci gemilerin denize indirildiği haberi geldi. Daha önce Ağustos 2018’de, 14’üncü gemiyi denize indirdikleri haberi dikkatleri çekmişti. Temel matematik, bir buçuk ayda bir destroyer gibi bir rakamı karşımıza çıkarıyor. Sınıfının ilk gemisi 2012’de denize indirilmiş ve 2 sene sonra da göreve başlamıştı. 64 (32+32) dikey fırlatıcıya sahip gemi, YJ-18 ASCM ve HQ-9 SAM sistemlerini bünyesinde barındırıyor.

Çin, JINGKAI II sınıfı (Tip 054A) fırkateynleri de inşa etmeye devam ediyor. Halen 30’dan fazla gemi görevde ve birkaç tanesi üzerinde daha çalışılıyor. Serinin, daha gelişmiş silah yüküne sahip olacak Tip 054B’lerle devam edeceği de haberlerin satır aralarında geçiyor. 4.000 tonluk ve 134 metrelik gemilerin ölçüleri, Türk Deniz Kuvvetlerinin Gabya sınıfı fırkateynleri ile neredeyse aynı. 32 adet dikey fırlatma tüpü ve çekili dizin sonarı gibi muadil fırkateynlerde de bulunan donanıma sahip gemiler, halen Çin Deniz Kuvvetlerinin denizaşırı tatbikat, liman ziyareti, tehlike anında vatandaşların tahliyesi gibi faaliyetlerinde, ön saflarda yer alıyorlar. Ancak ileriki tarihlerde, deniz aşırı faaliyetlerde, Tip 052D ve Tip 055’lerin görev alması beklenebilir.

Çin’in odaklandığı diğer bir gemi tipi de 1.500 tonluk JIANGDAO (Tip 056) sınıfı korvet. 2018 sonu itibarıyla bu tipten 40’tan fazla gemi hizmete girdi ve en az 10-14 tanesinin daha inşası devam ediyor. [1]  Bir başka kaynağa göre, inşası tamamlanan Tip 056 sayısı 60’ı buldu. [2] İlk gemisi 2013’te hizmete giren 90 metrelik gemilerin C13 adıyla anılan türevleri, Nijerya ve Bangladeş’e de satıldı. Kazakistan ve Venezuela’nın da P18 adı alan ihraç modelini almak üzere görüşme yaptığı basına sızmıştı.

Bu arada Çin, Ukrayna’nın tersanesinden satın aldığı, tamamlanmamış eski Sovyet uçak gemisi üzerine inşa ettiği ilk uçak gemisinden sonra, ikincisinin deniz tecrübelerine devam ederken üçüncüsünün de tersanede yapım görüntüleri kamuoyuna sızdı. Çin’in ilk hedefinin, uçak gemisi grup sayısını, 3 tanesi sürekli hazır olacak şekilde, 2030’a kadar 4’e çıkarmak olduğuna dair yayımlar mevcut.

Zumwalt sınıfı muhripler, suüstü harbine yönelik olarak kullanılacak.

 

ABD

ABD’nin modernizasyon faaliyetlerini takip etmek, Rusya ve Çin’e göre son derece rahat. Savunma bütçesi, platform bazında Kongre onayında olduğu için, ne yapıldığı ve ne yapılmasının planlandığı bilgisine erişmek mümkün oluyor.

ABD, savaş gemisi inşa planını, donanmasının gemi sayısını 2023’e kadar 326; 2050’ye kadar da 355 gemiye çıkartmak üzerine kurgulamış durumda. Plana uymak için ABD’nin ayırdığı yıllık bütçe, kademeli olarak, 19’dan 23 milyar dolara kadar çıkıyor. ABD Kongresi’nin bütçe ofisi ise Deniz Kuvvetlerinin hesabını iyimser bularak rakamın senelik yaklaşık 28 milyar dolar olduğunu, bir rapor ile açıkladı. ABD’nin mevcut planında, 4 yılda bir uçak gemisi ile toplam 11 uçak gemisi rakamını muhafaza etmek; yıllık ortalama 2,5 güdümlü mermi muhribi, 2 fırkateyn ya da kıyı suları muharebe gemisi, 2 nükleer takatli taarruz ya da balistik füze denizaltısı inşa edilmesi öngörülüyor.

Bir projenin nasıl olmaması gerektiği konusunda birçok ders barındıran DDG-1000 (Zumwalt Sınıfı)  programının üçüncü ve son gemisinin, Nisan ayı itibarıyla %85’inin tamamlandığı açıklandı. Maliyeti, gemi başına, ortalama 7,8 milyar dolar olarak ortaya çıkan proje, neredeyse uçak gemisi projeleri ile kıyaslanacak seviyeye geldi. Başlangıçta 32 gemi olarak planlanan projede, gemi sayısı önce 7’ye, daha sonra da 3’e düşürüldü. İki adet 155 mm top taşıyan geminin mermilerinin (LRLAP / Long Range Land Attack Projectile / Uzun Menzilli Kara Taarruz Mermisi) 83 deniz mili menzile sahip olması ve tanesinin yaklaşık 50.000 dolara mal olması planlanmıştı. Daha sonra, satın alım adetlerinin de azalması ile mermilerin tekinin maliyeti 800.000 dolara çıktı ki; bu, ucuz bir güdümlü merminin maliyeti ile aynıydı. Günün sonunda, gemilerin, öngörüldüğü gibi karaya taarruz gemileri olmasından ziyade suüstü harbi gemileri olmalarına ve gemilerin insansız araçlar komodorluğuna katılmasına karar verildi.

DDG sınıfında, Aegis destroyerler olarak da adlandırılan Arleigh Burke sınıfı destroyerler, Amerikan Deniz Kuvvetlerinin ağır yükünü çekiyor. 1985’ten bugüne kadar 82 adet geminin üretimi için start verildi. Amerikan Deniz Kuvvetleri, 2020 yılı için, üç gemi daha üretilmesi için teklifte bulundu. Çeşitli modelleri olan (Flight I, Flight II, Flight III) gemi tipinden, bugüne kadar 67 adet deniz kuvvetlerine teslim edildi. 10 tanesi inşa halinde, 12 tanesi kontrat aşamasında. Son model Flight III gemilerde kullanılacak AMDR (Air and Missile Defense Radar / Hava ve Füze Savunma Radarı) olarak da adlandırılan SPY-6 (V) radarının, öncekilere göre çok daha etkin hava savunması sağladığı yazılıyor.

 

Arleigh Burke sınıfı muhripler, Amerikan Deniz Kuvvetlerinin belkemiğini oluşturuyor.

 

Amerikan Deniz Kuvvetleri, LCS (Littoral Combat Ship / Kıyı Suları Muharebe Gemisi) programı kapsamında, son 3 adedi 2019 içinde olmak üzere, 35 gemi temin etti. Kuvvet, düşük tonajlı muharip gemi ihtiyacı kapsamında, 2020’den itibaren FFG(X) programı ile 3.000 tonluk LCS’lerden daha büyük; ancak Arleigh Burke sınıfından daha küçük, maliyeti de yaklaşık 900 milyon dolar bandında gemileri tedarik etmeyi planlıyor. Proje kurgusuna göre, ilk geminin maliyeti 1,81 milyar doları bulacak. Arleigh Burke sınıfının gemi başına maliyeti ise yaklaşık 1,8 milyar dolar. FFG(X) programı ile 20 gemi inşa edilmesi planlanıyor ve düşük tonajlı savaş gemisi miktarı, LCS’lerle birlikte 55 olarak öngörülüyor. İlk geminin inşasının 2020’de başlaması, sonraki senelerde, her sene iki gemi inşa edilmesi planlanıyor. Gemilerin dizaynı için, beş firmaya 15’er milyon dolar Ar-Ge ödemesi yapıldı. İhalenin diğer firmaları dışlamadığı da söyleniyor. Aday firmalar ve proje teklifleri, başlangıçta şu şekildeydi:

Austal ABD, Independence sınıfı patent dizaynının silah sistemleri arttırılmış türevi ile yarışta yer alıyor. 3.000 tonluk gemide, 16 adet Mk 41 dikey fırlatıcı olacak. Fincantieri ve Marine Group Tersanesi, 6.700 tonluk FREMM patent dizaynı ile ihale sürecinde yer alıyorlar. 16 hücreli dikey fırlatıcılı gemide, güverteden atılabilecek SSM için de alan mevut. FREMM tasarımı; Fransa, İtalya, Fas ve Mısır tarafından kullanılıyor. Bu arada, her ne kadar gemilerdeki VLS fırlatıcı hücreleri 16 gibi gözükse de fırlatıcı miktarının 32 veya 48 olması yönünde tartışmalar yaşanıyor. Dolayısı ile 16 rakamı gemiler için düşük kalacak. General Dynamics ve Bath Iron Works Tersanesi, Navantia’nın 6.000 tonluk F100 fırkateyni tasarımı ile sürecin içindeler. Aegis Savaş Sistemi ile donatılmış gemiler, İspanya’da kullanılıyorlar. Ayrıca Norveç’in Fridtjof Nansen sınıfları ile Avustralya Hobart sınıfı hava savunma fırkateynlerin ana dizaynı, F100’e dayanıyor. Huntington Ingalls’ın teklifi, şirketin tercihi nedeni ile bir muamma olarak duruyor.

Lockheed Martin, Freedom sınıfının tadil edilmiş modeli ile yarışa girmişti. Suudi Arabistan’a önerdikleri 4.000 tonluk modelle benzerliklerinin oldukça fazla olduğu değerlendiriliyordu. Lockheed Martin, yarışın favorilerden biri olarak görülürken 23 Mayıs’ta, yarıştan çekildiğini açıkladı. Şirketin açıklamasında, iş dünyasında çok rastlanmayan bir cümle dikkat çekici: “Freedom dizaynı, tüm ihtiyaçları karşılamak için zorlandı.”[3] Şirket, savaş yönetim sistemi olan COMBATSS 21’e odaklanacağını açıklamasına ekledi. Lockheed Martin’in daha önce, Çok Maksatlı Susüstü Gemisi (Multi Mission Surface Combattant – MMSC) olarak adlandırılan gemi projesi için, Kasım 2018’de, gemilerin ABD’de kullanılan modellerinden farklarını dizayn etmek ve Ar-Ge için, Suudilerden 22,72 milyon dolar aldığına dair haberler çıkmıştı. FFG(X) projesinde, ABD Deniz Kuvvetlerinden de diğer finale kalan firmalar gibi, LCS dizaynını geliştirmek için de yaklaşık 15 milyon dolar almıştı.

ABD, Ohio sınıfı denizaltılarını, illüstrasyonu görülen Columbia sınıfı ile değiştirmeyi planlıyor.

 

Denizaltılara gelince; ABD’nin denizaltılarının tamamı, nükleer güçle çalışıyor. Bu denizaltılar; Ohio, Los Angeles, Sea Wolf ve Virginia sınıfları olarak kategorize edilmiş.

Trident nükleer balistik füzelerini atma kabiliyetine sahip 14 adet Ohio sınıfı denizaltının ömrü, 42 yıl. 20’nci yıllarında, 2 yıl süren yakıt yenileme bakımına alınıyorlar. Herhangi bir zamanda, 12 denizaltı operasyonel; 2’si ise yakıt yenileme periyodunda. Herhangi bir zamanda, 4 denizaltı sürekli denizde hazır bekliyor. Gemilerin, 2027 ile 2040 arasında emekliye ayrılması ve yerlerine, Columbia sınıflarının geçmesi planlanıyor.

Amerikan Deniz Kuvvetleri, Orca insansız denizaltılarından dört tanesini, 43 milyon dolara sipariş etti.

 

Taarruz denizaltıları olan Los Angeles sınıfı gemiler, senede iki-üç gemi olacak şekilde, Virginia sınıfı ile değiştiriliyorlar. 12 dikey fırlatıcısı olan 7.800 tonluk Virginia sınıfı denizaltılardan, halen 17 adedi görevde. Bu rakamın, 66’ya çıkması bekleniyor. Gruplar halinde üretilen denizaltıların ilk grubu, 12 adet Tomahawk taşıyabilirken, son grup (Blok V), 40 adet Tomahawk füzesi taşıyabiliyor. Blok VI olarak tanımlanan gelecek grubunun ise özel kuvvet harekâtı araçları ile insansız deniz araçlarının kontrolünde kullanılabileceği, açık kaynaklarda yer aldı. Amerikan Deniz Kuvvetleri, bu gemilerle kullanılmak üzere, Orca ismi verilen çok büyük insansız araçlardan dört tanesini, 43 milyon dolara sipariş etti.

Amerikan Deniz Kuvvetleri, Kongre’de onaylanan, daha sonra senelik tekliflerle tadil edilen bütçesinde, önemli bir kalem talep etti. Nisan ayında, gelecek 5 yıl için insansız araç temini ve konu hakkında araştırmalar için, 2,7 milyar dolar ayrılması istendi. Bütçe içine, 10 büyük insansız aracın temini ve araştırmaları dâhil edilmiş. Ayrıca, gene gelecek 5 yıl içinde, 232 insansız aracın temin edilmesi planı mevcut. Tabii bu bütçe için kaynak göstermeleri gerekiyor; o da, büyük gemilerden tasarruf edilerek sağlanacak.

 

Rusya

Rusya’nın modernizasyon faaliyetleri hakkında güvenilir kaynakların kısıtlı olması, gelişmelerin izinin sürülmesini güçleştirse de genel hatları ile karşımıza bir resim çıkıyor. Amiral Sergei Gorshkov (Proje 22350) sınıfı fırkateynler, Rusya’nın açık denizlere tekrar inme politikasının ilk parçası olarak görülüyor. 2.200 tonluk ve 12 dikey fırlatıcıya sahip korvetlerden, 24 adet üretilmesi planlı. Bazı kaynaklara göre, bugüne kadar 6 tanesi tamamlandı; 7 tanesinin inşa veya donatım işlemleri devam ediyor. Gemilerden ilki 2008’de göreve başlarken altıncı gemi Aralık 2018’de göreve başladı. Diğer taraftan Naval Recognition sitesi, Nisan ayında, dördüncü ve beşinci platformların kızağa konduğunu, ikinci geminin deniz testlerinin devam ettiğini, üçüncü ve dördüncü geminin 2021 ve 2022’de Rus Deniz Kuvvetlerine teslim edileceği haberini verdi. Haberlerde atlamalar olsa da resim Rusya’da, Çin ve ABD’ye göre göreceli bir yavaşlık olduğunu gösteriyor.

Grigorovich sınıfı fırkateyn ADMIRAL MAKAROV (799)

 

İlk gemisi Aralık 2018’de Rus deniz Kuvvetlerine katılan Karakurt sınıfı korvetlerden (Proje 22800) kaçıncısı olduğu açıklanmayan bir adedi, 26 Şubat’ta kızağa kondu. 67 metre uzunluğa ve 800 ton deplasmana sahip Karakurt güdümlü mermili korvet projesi, 18 gemiyi kapsıyor ve gemilerde 8 adet dikey güdümlü mermi fırlatıcı bulunuyor. Geminin, 2015-2017 yıllarında, çeşitli defalar Suriye’ye saldırı için kullanılan ve suüstü hedeflerine de atılabilen Kalibir güdümlü mermileri ile donatılabildiği ve ihraç modelinde, Rus AK-176 topu yerine İtalyan Oto Melara topunun bulunabileceği açık kaynaklarda yer aldı.

Steregushchiy sınıfı korvet STOYKIY (545)

 

İlki 2001 yılında kızağa konan Steregushchiy sınıfı korvetlerden (Proje 20380) 13 tane üretilmesi planlanıyor. 2018 yılının Aralık ayında, yedinci geminin test atışlarını yaptığı ve Rus Deniz Kuvvetlerinin bel kemiği olacağı yönünde haberler çıktı. Nisan ayında yayınlanan başka bir kaynaktaki habere göre ise gemilerden altısı tamamlandı, dördü inşa halinde.

Rus Deniz Kuvvetlerinin kayda değer diğer suüstü gemisi projelerinden biri, 3 adedi tamamlanan Amiral Grigorovich (Proje 11356) fırkateyn temini.

Aslında değerli okurların da hemen görebileceği gibi, gemi çeşitliliği; ekonomiklik, idame edilebilirlik ve planlama açısından, birçok ülkede farklılık arz ediyor. Bu çeşitliliğin idame zorlukları olacağını kabul etmek gerek.

Amiral Kuznetsov’un gemi olarak hikâyesi, buraya yazmak için çok uzun; ama Rusya Deniz Kuvvetleri değerlendirmesini yazarken genel durumu görmek açısından, Kuznetsov’a ayrı bir paragraf ayırmamak olmazdı. Suriye krizi ile Rusya’nın tek uçak gemisinin aktif olarak kullanılması gündeme geldi. Mart 2016’da, geminin, yaz aylarında Suriye’de görevlendirileceği açıklandı. Haziran 2016’da, Rus Savunma Bakanı’nın, geminin bağlı olduğu Baltık Filosu’ndaki üst düzey komutanları görevlerinden aldığı açıklandı. Temmuz 2016’da, Kuznetsov’un planlanandan 4 ay sonra, Kasım 2016’da Suriye’de görevlendirildiği açıklandı. Bu açıklamaları üst üste koyunca, Baltık Filosundaki görevden almaların, Kuznetsov’un göreve hazır olmaması nedeni ile olduğu sonucuna ulaştık. Gemi, deniz-hava operasyonları için en iyi zaman olmayan Kasım 2016’da, Suriye’de göreve başladı. İntikal ve geri intikali sırasında, bir römorkörün eşlik etmesi ve bacasından sürekli çıkardığı siyah duman nedeni ile yorumcular, geminin makinaları ile ilgili sorun yaşadığını yazdı. Kasım 2016 – Ocak 2017 arasında görev sahasında bulunan gemiden, NATO kaynaklarına göre 154 sorti yapıldı. Gemi, dört aylık görevini tamamlayıp bakım için geri döndü; ancak Ekim 2018’de meydana gelen kazada, geminin bulunduğu havuzun vinci, üzerine devrildi ve onarımlarını yapabilecek tek havuz battı. Rus yetkililer, zaman zaman geminin 2021’de hazır olacağını söylese de Izvetsia gazetesi, Nisan ayında, Rus Savunma Bakanlığının geminin kaderi hakkında henüz karar vermediğini yazdı.

Karakurt sınıfı korvet MYTISCHCHI (567)

 

Denizaltı cephesinde ise şu gelişmeler yaşandı: Rusya’nın Nisan ayında denize indirdiği Belgrod denizaltısı, yaklaşık 300 metrelik boyu ve dalmış durumda 30.000 tonluk su çekimi ile dünyanın en büyük denizaltısı unvanını aldı. Balistik füze veya hücum denizaltısı olmayan gemi, Özel Görev Denizaltısı (Proje 09852) olarak adlandırılıyor ve nükleer torpido atma, insansız sualtı araçlarına (Poseidon) ev sahipliği yapma gibi fonksiyonları yerine getirecek. Oscar II denizaltısının tadil edilmesi ile modernize edilen geminin, 2020’de göreve başlaması bekleniyor. Rusya, nükleer silah olarak kullanılabilecek Poseidon insansız su altı araçlarından 30 tanesini, benzer şekilde 2020 sonlarına kadar envanterine katmayı planlıyor.

Rusya’nın geçtiğimiz yıl içindeki modernizasyon çabalarında, denizaltılar önemli yer tutuyor. Halen üç adet Borei II (Proje 955A) sınıfı denizaltıyı envanterinde bulunduran Rusya, 2019 sonlarına doğru bu gemilerden dördüncüsünü teslim almayı planlıyor. Rusya’da ayrıca, sadece bir tanesi göreve başlamış Yasen M (Proje 885) denizaltılarının 5 adedinin çeşitli inşa süreçlerinde olduğu, açık kaynaklarda yer alıyor. İddiaya göre, görevdeki denizaltının inşasının başlaması ile teslim edilmesi arasında geçen süre, 18 sene.

 

Kaynakça

  1. Janes’s Defence Weekly, 1 Mayıs 2019, Chinese navy puts newest platforms on display, Vol 56, Issue 18
  2. Minni Chan, China’s navy is being forced to rethink its spending plans as cost of trade war rises, 26 Mayıs 2019, South China Post
  3. Sam La Grone, Lockheed Martin Won’t Submit Freedom LCS Design for FFG(X) Contest, 28 Mayıs 2019, USNI, https://news.usni.org/2019/05/28/lockheed-martin-wont-submit-freedom-lcs-design-for-ffgx-contest, Erişim Tarihi: 31 Mayıs 2019
  4. Sinan Topuz, Is the Kuznetsov real reason that take Mr Putin’s fury on officers?, 7 Temmuz 2016, https://www.linkedin.com/pulse/kuznetsov-real-reason-take-mr-putins-furry-officers-sinan-topuz/

Loading

İlgili İçerikler

Bu web sitesi deneyiminizi geliştirmek için çerezler kullanmaktadır. Bu konuda bilgi sahibi olduğunuzu düşünüyoruz, ancak isterseniz devre dışı bırakabilirsiniz. Kabul Et Detaylı bilgi almak için tıklayın.