ABD merkezli Defense News dergisi tarafından her yıl açıklanan ve “dünyanın en büyük 100 savunma firması”nı sıralayan Top 100 listesi, derginin 17 Ağustos tarihli sayısında yayınlandı. Geçtiğimiz yıl; ASELSAN, TUSAŞ, Roketsan, STM ve BMC’nin yer aldığı listeye, bu yıl FNSS ve HAVELSAN da dâhil oldu. Türk firmalarının listedeki sayısını arttırması ve dünya devleri arasındaki yerini sağlamlaştırması, Türk savunma ve havacılık sanayisinin çizdiği olumlu tablonun somut göstergelerinden biri olarak yorumlandı.
Türk savunma ve havacılık firmalarının, Top 100’ün 2020 yılı listesindeki konumları, Tablo 1’deki gibi gerçekleşti. 2008’den 2012’ye kadar, sadece ASELSAN’ın yer aldığı bu listeye, 2012’de, TUSAŞ da girmeyi başardı. 2017 yılında Roketsan, 2018 yılında STM, 2019 yılında BMC listeye dâhil oldu. Bu yıl da FNSS ve HAVELSAN’ın eklenmesiyle dört yıl önce iki olan Türk firması sayısı yediye çıktı. Bu başarı ile birlikte, Türkiye, 7 firması ile firma sayısı açısından; ABD, Birleşik Krallık ve Çin Halk Cumhuriyeti’nin ardından 4’üncü sırada yer aldı.
Tablo 1. Türk savunma ve havacılık firmalarının, Top 100’ün 2020 yılı listesindeki konumları
| Firma | Bu Yılki Sıra | Geçen Yılki Sıra | 2019 Yılı Savunma Gelirleri (milyon dolar) | 2018 Yılı Savunma Gelirleri (milyon dolar) | Savunma Gelirlerinin Değişimi | 2019 Yılı Toplam Geliri | 2019 Yılı Gelirleri İçinde Savunma Gelirlerinin Payı |
| ASELSAN | 48 | 52 | 2.172,57 | 1.792,63 | %21 | 2.290,61 | %95 |
| TUSAŞ | 53 | 69 | 1.858,35 | 1.307,65 | %42 | 2.266,79 | %82 |
| BMC | 89 | 85 | 533,56 | 554,18 | %-4 | 676,59 | %79 |
| Roketsan | 91 | 89 | 515,18 | 522,76 | %-1 | 515,18 | %100 |
| STM | 92 | 85 | 485,08 | 564,83 | %-14 | 503,73 | %96 |
| FNSS | 98 | – | 374,94 | 367,54 | %2 | 374,94 | %100 |
| HAVELSAN | 99 | – | 295,61 | 278,60 | %6 | 342,27 | %86 |
Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, 17 Ağustos’taki konu ile ilgili açıklamasında, “Milli savunma sanayimiz, her geçen gün daha da büyüyor. Defense News dergisinin dünyada en fazla ciro yapan savunma şirketleri listesine, 7 şirketimiz girdi. Dört yıl önce, listede 2 şirketimiz yer alırken bugün, bu sayının 7’ye yükselmesi bizi son derece mutlu etti. Listede yer alan şirketlerimizi tebrik ediyor, başarılarının devamını diliyorum. Hedefimiz; bu listede daha fazla savunma şirketiyle yer almak.” ifadelerini kullandı.
ASELSAN’dan İlk 50 Başarısı
Listeye ilk kez 2008 yılında, 98’inci sıradan giren ASELSAN, önceki yıl ise 52’nci sırada yer almıştı. Firma, bu yıl, 2,2 milyar dolara yaklaşan savunma cirosu ile 4 basamak yükselerek 48’inci sırada yer aldı. İlk 50 hedefini gerçekleştiren ASELSAN, aynı zamanda, Türkiye için de bir ilke imza attı.
ASELSAN Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Prof. Dr. Haluk Görgün, 17 Ağustos’taki açıklamasında, listede üst sıralarda yer almaktan mutlu olduklarını ancak hedeflerinin çok daha yukarısı olduğunu söyledi. Prof. Dr. Görgün, şunları kaydetti: “ASELSAN ürünleri, dünyanın 65 ülkesinde hizmet vermeye devam ediyor. Güvenlik güçlerimizin, dost ve müttefik ülke silahlı kuvvetlerinin ihtiyaçlarını hızlı ve güvenilir şekilde karşılamak için gece-gündüz çalışmaya devam edeceğiz. Bunun karşılığında ilerleyen yıllarda bu listede daha da yukarılarda yer alacağımıza inanıyorum. Devletimizin desteğini her zaman ve her yerde yanımızda hissettik. Bu yolda ASELSAN’a destek veren başta Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere devletimizin tüm yetkililerine teşekkür ederiz.”
TUSAŞ, 16 Basamak Birden Yükseldi
TUSAŞ, Top 100’ün 2020 sıralamasında, 2019 listesinde bulunduğu 69’uncu sıradan 16 basamak birden yükselerek 53’üncü sıraya yerleşti. Listeye ilk kez 2012 yılında giren TUSAŞ, bu yükseliş ile birlikte, ilk 50’nin kapısını araladı.
TUSAŞ Genel Müdürü Prof. Dr. Temel Kotil, konuyla ilgili 17 Ağustos’ta yaptığı açıklamada, “İdealimizi gökyüzü ve ötesine taşımak üzere çıktığımız yolda, azim ve kararlılıkla başarı çıtamızı yükseltmeye ve ülkemize güç katmaya devam ediyoruz. Bize güvenen devletimize, milletimize ve çalışma arkadaşlarıma teşekkür ediyorum. Hedef ilk 10‘da bayrağımızı dalgalandırmak.” ifadelerini kullandı.
BMC’nin Yatırımları, Top 100’e Yansıdı
BMC, geçen yıl ilk kez girdiği “dünyanın en büyükleri” listesinde, bu yıl da yer aldı. Türk Silahlı Kuvvetleri başta olmak üzere dünya genelindeki birçok son kullanıcının tercihi olan firma, yaptığı tesis ve teknoloji yatırımlarının bir yansıması olarak kaydedilen atılımlar sayesinde listedeki yerini perçinledi.
BMC tarafından, 17 Ağustos’ta yapılan açıklamada, “BMC Ailesi olarak ülkemizi dünya çapında temsil etmenin haklı gururunu yaşarken, emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarımıza ve paydaşlarımıza teşekkür ediyoruz.” ifadelerine yer verildi.
Bugün, 80’i aşkın ülkeye ihracat yapan BMC, 2.500’ün üzerindeki çalışan sayısı ile Türkiye’nin ekonomisine önemli bir katkı sunuyor.
Roketsan: “Ülkemizi uluslararası arenada temsil etmekten gurur duyuyoruz.”
Roketsan, ilk kez 2017 yılında listeye dâhil olmuştu. 2019 yılındaki listede 89’uncu sırada yer alan Roketsan, bu yıl da 91’inci sırada yer alarak dünya devleri arasındaki varlığını devam ettirdi.
Roketsan Genel Müdürü Murat İkinci, MSI Dergisi’ne yaptığı açıklamada, “Türkiye’nin milli roket ve füze merkezi Roketsan olarak ülkemizi uluslararası arenada temsil etmekten gurur duyuyoruz.” ifadelerini kullandı ve şunları ekledi: “32 yıllık geçmişimizle yerli ve milli ürünler üreterek yurt dışı bağımlılığımızı en aza indirmeyi hedeflediğimiz bu yolda, ülkemizin çeşitli ambargo ve kısıtlamalara karşı dimdik durmasını sağlarken; faaliyetlerimizle de ülke ekonomisine katkı sunmanın mutluluğunu yaşıyoruz.
Dünyanın en büyük 100 savunma sanayi firması listesinde 2017 yılından bu yana bayrağımızı dalgalandırmak, bizim için büyük bir onur ve motivasyon kaynağı. Bundan sonraki süreçte de daha da güçlenerek yolumuza devam edecek, Ar-Ge çalışmalarımızla birlikte hayata geçireceğimiz önemli adımlarla milli teknolojimizi dünyaya gururla gösterecek ve listenin daha üst basamaklarına hızla tırmanacağız.”
STM: “Bu başarıya katkı sunmaya kararlılıkla devam edeceğiz.”
STM, Top 100’e ilk kez 2018 yılında girmeyi başardı. 2019’da 85’nci sırada yer alan firma, bu sene ise 92’nci sırada varlık gösterdi.
STM Genel Müdürü Özgür Güleryüz, MSI Dergisi’ne yaptığı açıklamada; “Defense News Top 100 listesinde yer alan Türk şirket sayısının bu yıl 7’ye yükselmesi, savunma sanayimizin küresel pazarda yerini güçlendirmeye devam ettiğinin çok önemli bir göstergesi. Biz de ülkemizin bu alanda giderek artırdığı kabiliyetlerine kritik katkılar sunan yerli şirketler arasında yer almaktan gurur duyuyoruz.” ifadelerini kullandı.
Güleryüz, konuyla ilgili değerlendirmesine, şöyle devam etti: “Yüksek nitelikli insan gücümüzle; askeri deniz platformları, otonom sistemler, siber güvenlik, uydu ve radar teknolojileri, komuta kontrol sistemleri, sertifikasyon ve danışmanlık alanında üstlendiğimiz görev ve sorumluluğun yanı sıra geliştirdiğimiz yerli teknolojilerle Türkiye’nin savunma sanayisinde elde ettiği bu başarıya katkı sunmaya kararlılıkla devam edeceğiz.
Türk savunma sanayisinde, ekosistemle birlikte büyüme odağıyla yol alan bir şirket olarak ilerleyen süreçte de odağımıza, KOBİ’ler başta olmak üzere ülkemizde savunma sanayiine hizmet verebilecek şirketlerin daha etkin ve verimli hale gelebilmeleri ve teknik altyapılarının güçlendirilerek yurt dışına iş yapabilme kabiliyeti edinebilmelerini alarak ilerlemeyi sürdüreceğiz. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı’nın, savunma sanayisi için çizdiği 2023 vizyonu ve Savunma Sanayii Başkanlığının bu vizyon doğrultusunda sürdürdüğü desteklerle savunma sanayimizin küresel manada başarılarını arttırarak devam ettireceğine ise inancımız tam.”
“Bu başarı, tüm FNSS ailesinin.”
Defense News Top 100 listesine ilk defa giren FNSS, vizyonunda yer alan “Dünyanın Güvendiği ve Saygı Duyduğu Türk Savunma Şirketi” konumunu daha da güçlendirdi. FNSS Genel Müdürü ve CEO’su K. Nail Kurt, firmanın listeye 98’nci sıradan giriş yapmasını, MSI Dergisi’ne şöyle değerlendirdi: “Defense News Top 100’de, ilk kez yer almaktan büyük mutluluk duyduğumuzu belirtmek isterim. Dünyanın en prestijli savunma sanayi firmalarının bulunduğu bu listede, Türkiye’nin savunma sanayi standartlarını zirveye taşımış 6 güzide firmamız ile birlikte yer almış olmak ise ayrıca gurur veriyor. Bu tablo, FNSS için, 30 yıl önce çıktığımız bu yolda ne kadar doğru adımlar attığımızın, özverili çalışmamızın ve emeğimizin de bir göstergesi. Bugüne kadar, 4.000’in üzerinde araç teslim ettik ve bu sayı her geçen gün artıyor. Özgün ve müşteri odaklı çözümlerimiz ile bugün, bir dünya markası olduğumuzu gururla söyleyebilirim. Bu başarı, tüm FNSS ailesinin.”
HAVELSAN: “Daha yüksek noktalara yavaş yavaş, hedeflerimizi ve ciromuzu büyüterek ulaşmak istiyoruz.”
HAVELSAN da Defense News Top 100 listesine bu yıl girmeyi başararak, adını “en büyükler” arasına yazdırdı. HAVELSAN Genel Müdürü Mehmet Akif Nacar, MSI Dergisi’ne yaptığı açıklamada, şunları kaydetti: “Defense News dergisi tarafından açıklanan dünyanın ilk 100 savunma şirketi listesine, şirketimiz HAVELSAN da bu yıl, 99’uncu sıradan giriş yaptı. Birçok projede iş ortaklığı kurduğumuz ve ülkemizin savunma sanayisini güçlendirmek için birlikte çalıştığımız; ASELSAN, TUSAŞ, Roketsan, STM, BMC ve FNSS ile birlikte bu listedeki varlığımız, Türkiye’nin savunma sanayiindeki gücünün bir göstergesidir. Şirket sayısı bakımından listedeki ağırlığıyla ülkemiz, 7 savunma sanayi şirketiyle; ABD, İngiltere ve Çin’in ardından tüm dünyada oldukça prestijli ve yükselen bir aktör olduğunu kanıtlamış oldu.”
Dr. Nacar, açıklamasının devamında, “Listede önümüzdeki yıllarda da kalabilmek önemli.” ifadelerini kullanarak şunları ekledi: “Daha yüksek noktalara yavaş yavaş, hedeflerimizi ve ciromuzu büyüterek ulaşmak istiyoruz. Listeye giren diğer 6 firmamızı da kutluyorum. Sayın Cumhurbaşkanlığımızın liderliğinde savunma sanayimiz için kritik kararlar alan Savunma Sanayii İcra Komitemizin, Savunma Sanayii Başkanlığımızın, Millî Savunma Bakanlığımızın, Türk Silahlı Kuvvetlerimizin, Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfımızın bu önemli başarıda pay sahibi olduğunu biliyor ve onlara şükranlarımızı arz ediyoruz.”
Önümüzdeki Yıllar için Dikkat Edilecek Noktalar Var
Defense News dergisinin Top 100 listesinde yer almak, son dönemde, Türk savunma ve havacılık sektörünün önem verdiği ve öne çıkarttığı bir konu oldu. Bu listede her geçen yıl daha çok Türk firmasının yer alması ve yıldan yıla firmaların sıralamasının yükselmesi, kuşkusuz önemli başarılar olarak kayda geçiyor. Ancak bu listenin oluşturulma sürecindeki sorunlu noktaları da gözden kaçırmamak gerekiyor.
Liste, özellikle borsaya açık olmayan firmalar için, bu firmaların beyanlarına göre hazırlanıyor. Bu uygulama, birkaç sakınca içeriyor. Birincisi, farklı ülkelerdeki firmaların, farklı hesaplama yöntemleri kullanması. İkinci ve listeyi daha çok etkileyen sakınca ise bazı firmaların, rakamlarını açıklamamayı tercih edebilmesi. Örneğin 2019 listesi derlenirken bazı Rus firmaları rakamlarını paylaşmamıştı. 2019 yılına kadar, Çinli firmalar listede yer almıyordu.
Tüm bu sakıncalar, Defense News dergisi tarafından da her yıl açıkça dile getiriliyor. Sonuç olarak, listedeki yıldan yıla değişimlerin, sadece firmaların performansına bağlı olarak gerçekleşmediğini unutmamak gerekiyor.
