EFES-2022 Tatbikatı, Türk Savunma ve Havacılık Sektörünün Geliştirdiği Yeni Sistemlerin Kullanımına Sahne Oldu

Alper ÇALIK / a.calik@savunmahaber.com

Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) planlı tatbikatlarından olan EFES-2022 Birleşik, Müşterek Fiilî Atışlı Arazi Tatbikatı; 9 Mayıs-9 Haziran tarihleri arasında Batı Anadolu, Orta Ege, İzmir Körfezi ve Doğanbey Atışlı Tatbikat Bölgesi’nde icra edildi. Uluslararası katılımla düzenlenen tatbikatın seçkin gözlemci günleri ise 8-9 Haziran tarihlerinde, basına açık olarak gerçekleştirildi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da tatbikatın 9 Haziran’daki bölümünü bizzat takip etti. Türk savunma ve havacılık sanayisinden çok sayıda kuruluş da tatbikat kapsamında Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) koordinasyonunda açılan sergi alanında stantlarıyla yer aldı ve kabiliyetlerini, yerli ve yabancı katılımcılara gösterme fırsatı buldu. Yurt içinde geliştirilen pek çok platform ve silah sistemi de bu yılki tatbikatta ilk kez kullanıldı.

Tatbikata, Türkiye’den; Genelkurmay Başkanlığı, Kara Kuvvetleri Komutanlığı (K.K.K.lığı), Deniz Kuvvetleri Komutanlığı (Dz.K.K.lığı), Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Genelkurmay Özel Kuvvetler Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı ile 16 kamu kurum ve kuruluşu katıldı.

Birlik ve unsurları tatbikata katılan ülkeler ise ABD, Almanya, Arnavutluk, Avusturalya, Azerbaycan, Bahreyn, Bangladeş, Bosna Hersek, Burkina Faso, Birleşik Krallık, Çekya, Etiyopya, Fransa, Gambiya, Gürcistan, Macaristan, Irak, İtalya, Kamerun, Katar Devleti, Kazakistan, Kore Cumhuriyeti, Kosova, Kuveyt, Kırgızistan, Letonya, Libya, Malezya, Makedonya, Moğolistan, Özbekistan, Nijerya, Pakistan, Ruanda, Slovakya, Somali ve Ürdün oldu. Tatbikatta, bin 100’den fazlası konuk ülkelerden olmak üzere, toplam 11 bin personel görev aldı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay ve Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, tatbikatı izleyen yabancı üst düzey yetkililerle hatıra pozu verdi.

Tatbikat, En Üst Düzeyde Takip Edildi

Tatbikatın fiili atışlı safhası, Türkiye’den ve katılımcı ülkelerden üst düzey konuklar tarafından da izlendi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve TSK Komuta Kademesi başta olmak üzere Türkiye’den çok sayıda yetkili tatbikata katıldı. Dost ve müttefik ülkelerden ise savunma bakanı ve genelkurmay başkanı seviyesinde konuklar yer aldı. Ayrıca Türkiye’de görev yapan çok sayıda askeri ataşe de tatbikatı izleyenler arasındaydı.

Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir, tatbikatın hemen öncesinde, Savunma Sanayii Sergisi alanında basın mensuplarının sorularını yanıtladı.

Yerli Ürünler Sahne Aldı

EFES tatbikatında bu yıl da ilk kez kullanılan yerli savunma sanayisi ürünleri öne çıktı. Tatbikatta, bu yıl ilk kez kullanılan platform, sistem ve silahlar şu şekilde sıralandı:

KNT-76 keskin nişancı tüfeği
COBRA II, KİRPİ II ve VURAN taktik tekerlekli zırhlı araçları
Proton Elic Tünel Tespit Cihazı
OMTAS füzesi taşıyan PARS 4×4 Taktik Tekerlekli Zırhlı Araç
KORNET füzesi taşıyan KAPLAN STA Zırhlı Muharebe Aracı
Kaideye Monteli CİRİT Silah Sistemi
KİRPİ II METİ
BAYRAKTAR AKINCI TİHA
35 mm Modernize Çekili Top (MÇT)
KARGU Taşınabilir Döner Kanatlı Vurucu İHA Sistemi
Kanatlı Güdüm Kiti
ROV ve GAVIA Hafif Otonom Sualtı Araçları
Balistik Korumalı Tugay Komuta Yeri
Kuru Yük Konteyneri
Modüler Toprak Örtülü Depo (MTÖD)
Sahrada Yaşam Üniteleri

Son Dönemdeki Tecrübeler Tatbikata Yansıtıldı

Önceki yıllardan farklı olarak, bu yılki tatbikatta çeşitli yenilikler de vardı. Bunlardan öne çıkanlar şu şekilde sıralandı:

Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı, Barış Pınarı, Bahar Kalkanı, Pençe, Pençe Kartal, Pençe Şimşek, Pençe Kaplan ve Pençe Yıldırım Harekâtlarından ve devam eden operasyonlardan elde edilen tecrübelerin muharebe sahasına yansıtılması
106 mm’lik havan toplarıyla gece aydınlatma görevinin icrası
S-70 helikopteriyle 105 mm’lik obüsün havadan harici yük olarak taşınması
Muhasıma yardım götüren geminin ele geçirilmesi
Muhasım denizaltının, helikopterin sonar daldırmasıyla tespiti, deniz karakol uçağının talim torpidosu atışı ve denizaltının satıh yapması
Otonom sualtı aracıyla mayınların teşhisi ve imhası
Denizde arama, kurtarma ve sıhhi tahliye faaliyetine J.Gn.K.lığı JAK timinin dahil edilmesi

Çok Uluslu Görev Gücü

Tatbikatı, Ankara’da görev yapan askeri ataşeler de takip etti.

Tatbikat, geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi belirlenen bir jenerik senaryo dahilinde gerçekleştirildi. Bu senaryo gereği, Torrike isimli hayali ülkenin, Arnland isimli hayali ada ülkesini işgal etmesi üzerine, Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi, işgal edilen bölgenin, Arnland’a geri kazandırılması kararını aldı. Alınan bu karar çerçevesinde teşkil edilen koalisyon gücüne bağlı olarak, Kuzey Birleşik Müşterek Kuvveti ve Doğu Birleşik Müşterek Kuvveti görevlendirildi ve harekât başladı.

Gecenin Karanlığı Harekâtı Engellemedi

Tatbikatın fiili atışlı safhasının ilk bölümü, gece harekâtı oldu. Akşam saatlerinde başlayan ve gecenin ilerleyen saatlerine kadar süren harekât kapsamında, özel kuvvet timleri, denizden ve havadan sızarak planlanan hedefleri etkisiz hâle getirdi. Ön kuvvet harekâtı kapsamında SAT timleri botlarla denizden; Özel Kuvvetler Komutanlığı timleri ise CN-235 CASA uçaklarından paraşütle atlayış yaparak bölgeye sızdılar. Ekipler daha sonra, düşmana ait 2 adet temsili hava ve sahil gözetleme radarını, tahrip kalıplarıyla eş zamanlı olarak patlatarak köreltti. Bu esnada birleşik özel kuvvetlerin keskin nişancı unsurları, tespit ettikleri nokta hedeflerini, hassas atışlarla ortadan kaldırdı.

İlerleyen dakikalarda, Özel Kuvvetler Komutanlığı timleri, temsili düşman unsurları ile temasa girdi. Çatışmaların yoğunlaşması ile birlikte bölgeye, T129 ATAK helikopterleri sevk edildi. Kol uçuşu yaparak bölgeye gelen taarruz helikopterleri; güdümsüz roket, L-UMTAS ve 20 mm otomatik top atışlarıyla tespit edilen hedefleri etkisiz hâle getirdi.

Taarruz görevlerini tamamlayan T129 ATAK helikopterleri, dönüşe geçerken karşı tedbir mühimmatlarını kullandı.

Bu esnada, iki ayrı kaldırma yapılarak hava hücum harekâtları icra edildi. Bu kaldırmalarda; T129 ATAK taarruz helikopterlerinin himaye ettiği CH-47 ağır yük helikopterleri ile AS532 ve S-70 genel maksat helikopterleri kullanıldı.

Daha sonra, amfibi çıkarma harekâtı başladı. İlk olarak, amfibi hücumun 1. dalgasında kıyıya çıkacak unsuları taşıyan 3 adet Yeni Tip Tank Çıkarma Gemisi intikale başladı. Sahile yaklaşan gemiler, burada tespit edilen karşıt kuvvet unsurlarını, üzerlerinde yer alan 25 mm’lik uzaktan komutalı silah sistemleriyle ateş altına aldı. Hedeflerin imhasının ardından çıkarma gemileri plajlara kapak atarak, amfibi unsurları kıyıya çıkardı. 1. dalgada, amfibi piyade birliklerinin yanında zırhlı istihkâm unsurları da karaya çıktı.

Tatbikatın hem gece hem de gündüz safhasında aktif rol oynayan T129 ATAK helikopterleri, tespit edilen hedefleri; güdümsüz roket, L-UMTAS ve 20 mm otomatik top atışlarıyla etkisiz hâle getirdi.

Bu faaliyetlerin tamamı, karadan ve havadan, farklı unsurların atışları ile desteklendi. Kara ve Hava Kuvvetleri Komutanlıklarına ait ateş destek unsurları, yaptıkları etkili atışlarla düşman hedeflerine göz açtırmadı. Ateş desteği kapsamında kullanılan kara unsurları; 105 mm’lik M101A1, 155 mm’lik M114 A1/A2 ve 203 mm’lik M110A2 obüsleri ile 81 ve 106 mm’lik havan topları oldu. F-16 uçakları da Hassas Güdüm Kiti ile donatılmış Mk-84 bombaları atarak belirlenen nokta hedeflerini imha etti.

Tatbikatın bu safhasının sonunda, ana karada amfibi yükleme ve bindirme yapan unsurlar, düşmanın hava taarruzuna maruz kaldı. Dost unsurlar bu taarruza karşı hava savunması gerçekleştirdi ve bu noktada, KORKUT hava savunma sistemleri ile 35 mm Modernize Çekili Top Sistemleri devreye girdi. Temsili düşman hedefi olarak da 106 mm’lik havan toplarından atılan aydınlatma mühimmatı kullanıldı. Bu safhanın, akşam saatlerinde başlayarak, karanlığın en yoğun olduğu gecenin ilerleyen saatlerinde devam etmiş olması, hedeflerin başarılı şekilde vurulmasına engel olmadı.

Tatbikat, 2. Dalga Çıkarma Harekâtı ile Devam Etti

Fiili atışlı safhanın 2. günü, sabahın erken saatlerinde denizden yapılan kara bombardımanı ile başladı ve önceki gece başlayan harekâta devam edildi. Gerçekleştirilecek olan 2. dalga çıkarma harekâtının hemen öncesinde, MİLGEM projesi kapsamında inşa edilen TCG BÜYÜKADA ve TCG HEYBELİADA tarafından, 76 mm baş topu ile karada tespit edilen hedeflere atış yapıldı. Tanzim atışı ile başlayan bombardıman, tesir atışlarıyla devam etti ve hedefler 12’den vuruldu.

İlerleyen dakikalarda, Dz.K.K.lığına ait 3 adet S-70B helikopteri tarafından sonar daldırmasıyla amfibi hedef sahasında muhasım bir denizaltı tespit edildi. Ardından 1 adet P-72 Deniz Karakol Uçağı tarafından talim torpidosu atışı yapıldı ve denizaltı satha çıktı.

Tatbikat, amfibi hücum harekâtıyla devam etti ve 2. dalga çıkarma unsurları sahile kapak attı. 2. dalgada M48A5T2 tankları da kıyıya çıktı.

Daha sonra, 3. ve 4. hava hücum harekâtı gerçekleştirildi ve bu harekâtlar sırasında; CH-47, AS532 ve S-70 helikopterleri, 105 mm’lik obüs ve lojistik destek konteynırları taşıdılar.

Tatbikatta, BAYRAKTAR AKINCI TİHA da sahne aldı. Senaryo dahilinde, K.K.K.lığına ait AKINCI’dan 2 adet MAM-L mini akıllı mühimmat atışı yapıldı. 12’den vurulan temsili hedef, başarıyla imha edildi.

Birliklerin ilerleyişi; hava ve topçu unsurları ile desteklenmeye devam etti ve mayın temizleme çalışmaları icra edildi. Tatbikatın bu bölümünde, jenerik senaryoya göre, arama-kurtarma faaliyeti gerçekleştirildi. Daha sonra farklı bir gözlem noktasına geçildi ve çeşitli unsurların yaptığı top ve havan atışları seyredildi. Tatbikatın son aşaması, Amerikan Deniz Piyadelerine ait CH-53 helikopterlerinin de katıldığı 5. hava hücum harekâtı oldu. Fiili atışlı safha, hava hücum harekâtının ardından sona erdi.

Sektör Ürünleri, Türkiye’nin Ulaştığı Noktayı Gösteriyor

Fiili atış safhasının ardından, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Bakan Akar, seçkin gözlemcilere hitaben birer konuşma yaptı.

Bu yılki tatbikatta, S-70 helikopterleriyle ilk kez 105 mm’lik obüs taşındı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, tatbikat programındaki savunma sanayisi sergisinde yer alan silahların, araçların ve sistemlerin, Türkiye’nin bu alanda ulaştığı noktayı gösterdiğini belirterek şöyle devam etti: “Savunma sanayisinde sahip olduğumuz her türlü imkân ve kabiliyeti, dostlarımızla ve müttefiklerimizle paylaşmaktan memnuniyet duyan bir ülkeyiz. Dünyanın siyasi, ekonomik, askerî, sosyal açıdan köklü bir yeniden yapılanma sürecinden geçtiği bir dönemde, bu tür iş birlikleri, çok daha büyük bir önem kazanmaktadır. Türkiye, terör örgütleriyle ve düzensiz göçle mücadele gibi dünyanın en kritik sınamalarını başarıyla vermeyi sürdürüyor.

Bunun yanında Kafkaslardan Afrika’ya, Karadeniz’den Akdeniz’e kadar her yerde barışın, istikrarın, güvenliğin tesisi konusunda kimsenin inkâr edemeyeceği gayretler sarf ediyoruz. İnsani yardımlar konusunda da millî gelirimize göre oranlandığında, dünyada ilk sırada yer alıyoruz. Tüm bu tablo içinde Türk Silahlı Kuvvetlerimiz özel bir yere sahiptir. Kahraman ordumuz, sınır güvenliğimizden sınır ötesi harekâtlarımıza, terörle mücadeleden NATO ve ikili anlaşmalar kapsamında yürüttüğümüz uluslararası görevlere kadar her alanda kaydettiği başarılarla göğsümüzü kabartıyor.”

Yerli Sistemlerin Sahadaki Etkinliği

Bakan Akar ise tatbikat süresince, 37 dost ve müttefik ülkenin silahlı kuvvetleri ile TSK arasında sergilenen uyum, yüksek performans ve personelin yüksek teknoloji ürünü silah sistemlerini etkin kullanma maharetinin büyük bir memnuniyetle müşahede edildiğini aktardı ve şu şekilde devam etti: “Tatbikatın başarısına önemli katkı sağlayan dost ve müttefiklerimizi kutluyor, katılımlarından dolayı kendilerine teşekkür ediyorum. Aynı zamanda tatbikat vesilesiyle, yerli ve millî savunma sanayimizin üretmiş olduğu silah sistemlerimizin ve mühimmatımızın sahadaki etkinliğini bir kez daha görme fırsatı bulduk.”

F-4 uçakları, yakın hava desteği görevlerinde, 20 mm’lik otomatik topunu da kullandı.

Gövde Gösterisine Savunma Sanayisi de Katıldı

EFES-2022 Savunma Sanayii Sergisi, tatbikat bölgesinde, Savunma Sanayii Başkanlığı koordinasyonu ile gerçekleştirildi. Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir ise tatbikatın hemen öncesinde, sergi alanında basın mensuplarının sorularını yanıtladı.

Tatbikatın sektör açısından önemini vurgulayan Prof. Dr. Demir, şu şekilde konuştu: “Tabii ki ürünlerimizi fuarlarda, çeşitli ortamlarda sergiliyoruz. Burada da bu tatbikatı fırsat bilerek savunma sanayisi şirketlerimizin burada bir sergisi oluyor. Ürünler burada durağan halde gösterilirken asıl bu ürünlerin saha performansları tatbikatta görülüyor. Türkiye’nin savunma sanayisi ve buradaki ürünlerimizin geldiği nokta, ürün kataloğu ve tanıtımların dışında sahada da neler yapabilecekleri; hatta koordineli bir harekât ortamında iş birliği içinde çeşitli ürünlerimizin nasıl bir performans ortaya koyabilecekleri ve destek oluşturabilecekleri gösterilecek.”

Sergide stant açan kurum ve kuruluşlar ise şöyle sıralandı: 3E, ALTINAY SAVUNMA, ASELSAN, ASFAT, Asisguard, ASPİLSAN Enerji, ATA Savunma, Baykar, BİTES, BMC, CTECH, DASAL, FNSS, Güvenli Yaşam, HAVELSAN, HTR, İŞBİR, Kalekalıp, Lentatek, Mensan, Meteksan Savunma, MKE, Nurol Makina, Onur Yüksek Teknoloji, Otokar, Öztek, Repkon, Roketsan, Samsun Yurt Savunma, Sarsılmaz, SDT, Simsoft, STM, TDU Savunma, TİSAŞ, TUSAŞ, TÜBİTAK SAGE, ULAK Haberleşme, Unidef, Volt Teknoloji, YAVUZ ve YDS. Sergi, seçkin gözlemciler ve katılımcı ülke birlikleri tarafından da ziyaret edildi.

Yonca-Onuk Tersanesi tarafından üretilen MRTP 24/U Yeni SAT Botu, SAT timlerini indirerek hızla bölgeden ayrıldı.