Avrupa, Kuzey Amerika, Güney Amerika ve Avustralya Cephesinden Son Gelişmeler
Sinan TOPUZ / sinantopuz1990@gmail.com
Güney Çin Denizi’nden Basra Körfezi’ne, Doğu Akdeniz’den Kuzey Denizi’ne, dünya sularında gerginliklerin artması, savaş platformlarındaki yarışı da hızlandırıyor. 2017’de, 39 milyar dolar olan küresel savaş gemisi ticaret potansiyeli, 2018’de, 40 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2024’te ise 45 milyar dolara ulaşması bekleniyor. MSI Dergisi’nde geçen yıl yayınlanan ve küresel savaş gemisi gelişmelerini değerlendiren yazı dizisini, bu yıl, son gelişmeleri kapsayacak şekilde tekrar ediyoruz. 2019-2020 dönemini kapsan bu yılki diziye, önceki sayımızda; Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu ile başlamıştık. Bu bölümde; Avrupa, Kuzey Amerika (ABD hariç), Güney Amerika ve Avustralya kıtalarından gelişmelerle devam ediyoruz.
Avrupa Kıtası
Almanya
2020 yılında, Almanya’dan gelen sürpriz haber, MKS 180 fırkateynlerinin inşasının, Hollanda’nın Damen şirketine verilmesi oldu. Damen, 5,6 milyar avro değerindeki proje kapsamındaki 4 geminin; Almanya’daki Blohm+Voss tersanelerinde ve Lürssen’e ait tersanelerde inşa edileceğini açıkladı. Bu, inşa faaliyetlerinin %80’inin Almanya’da yapılacağı anlamına geliyor. Damen, ayrıca, Thales’in Hollanda’daki ayağı ile de çalışılacağını duyurdu.
Önemli bir gelişme de ihale sonuçlarına, Alman firması thyssenKrupp Marine Systems’in (TKMS) itiraz etmesi oldu. Ancak 17 Haziran’da, Alman Bütçe Komisyonunda, dizayn ve inşayı içeren proje bütçesinin onaylandığı; 19 Haziran’da da Damen ile kontrat imzalandığı açıklandı. Damen’in Alman fırkateynlerinin ana yükleniciliğini üzerine alması ile Hollanda ve Belçika’daki projelerde de aynı rüzgârı yakalayacağını; korvet sınıfının önde gelen tersanesinden, Kuzey Avrupa’nın fırkateyn üreticisi haline geleceğini kestirmek zor değil.
155 metre boyunda, yaklaşık 9.000 tonluk gemilerin; düşük bakım ihtiyacı ve gelişmiş otomasyonları sayesinde, görev bölgelerinde 2 sene aktif olabilmeleri hedefleniyor. Gemilerin; 2027’den başlayarak 2032’ye kadar teslim edilmiş olmaları ise bir diğer hedef…
Geçtiğimiz yıl ortaya çıkan sorunları ile gündeme gelen, toplam 2,4 milyar avroluk F125 projesinin ikinci gemisi, Mart 2020’de, Alman Savunma Bakanlığına teslim edildi. Bu gemi, 10 Haziran’da göreve başladı. Üçüncü geminin 2020 sonunda, dördüncü geminin de 2021’de teslim edilmesi bekleniyor.
Almanya, envanterindeki 5 adet 1.850 tonluk K130korvetine ilave olarak, aynı sınıftan 5 korvet daha sipariş etmişti. Bu kapsamda, ikinci gemisinin omurgası, Ocak ayında kızağa kondu. Gemilerin, 2022’den itibaren Alman Deniz Kuvvetlerine teslim edilmesi bekleniyor. Bir K130 gemisinin ise Rheinmetall ve MBDA Almanya tarafından geliştirilen lazer sisteminin test gemisi olması planlanıyor.
Bulgaristan
Bulgaristan’ın, Hollanda’dan 2 adet kullanılmış Tripartite sınıfı mayın karşı tedbirleri gemisini, toplam 3,5 milyon avro karşılığında temin edeceği, Kasım 2019’da açıklandı. Gemilerin modernizasyonu için, Bulgaristan’ın 1,5 milyon avro ayırdığı da açık kaynaklarda yer aldı.
Finlandiya
Squadron 2020 projesi kapsamında 4 adet korvetin tedariki, Finlandiya hükümeti tarafından, Eylül 2019’da onaylandı. Projeyi üstlenen Rauma Marine Constructions’a, 2017’de, dizayn için 7,5 milyon avro ödenmişti. Proje kapsamında inşa edilecek, buz kırma kabiliyetine sahip Pohjanmaa sınıfı gemilerin öngörülen bütçesi; 1,3 milyar avro. İnşa sürecinin 2022-2025 arasında gerçekleştirilmesi bekleniyor. Baltık Denizi’ndeki gücünü arttırmayı hedefleyen Finlandiya, satıhtan havaya füze sistemlerini de içeren Squadron 2020 projesine, 1,5 milyar avro kaynak ayırdı.
Fransa
Fransa’nın yeni fırkateyninin (Frégates de taille intermédiaire / FTI) veya BELH@RRA sınıfı olarak adlandırılan gemilerin ilkinin inşasına, Ekim 2019’da başlandı. 5 adet geminin inşa edileceği projede, ilk geminin, 2023’te Fransız Deniz Kuvvetleri envanterine girmesi planlanıyor. 4.960 tonluk sınıfın ilk gemisinin sac kesim törenine, Yunan Deniz Kuvvetleri Komutanı’nın yanı sıra Polonya ve Yeni Zelanda ataşelerinin de iştirak etmesi, bu ülkelerin de FTI sınıfına ilgi göstermesi olarak değerlendiriliyor.
Fransa, Barracuda sınıfı denizaltılarından ilkini, Temmuz 2019’da denizle buluşturdu. İlk gemi Suffren, Nisan 2020’de, deniz tecrübelerine başladı. 5.000 tonluk Barracuda sınıfı projesi, programın gerisinde devam ediyor. Öte yandan, bütçesini de aşmış durumda. 2030’a kadar Fransız Deniz Kuvvetlerine katılacak toplam 6 geminin, 9,9 milyar avroya mal olması bekleniyor.
12 Haziran’da, bakım gören bir Rubis sınıfı nükleer denizaltısının, kıç tarafında yangın çıktığı; yangının 14 saat sürdüğü bilgisi de açık kaynaklarda yer aldı.
Hollanda
Hollanda, Aralık 2019’da, 2025’ten itibaren değiştirmeyi planladığı 4 adet Walrus sınıfı denizaltı için yarışan şirketlerden biri olan Navantia’yı, liste dışı bıraktığını açıkladı. İhale sonucunun 2022’de açıklanması beklenen projede, Navantia’nın yerli katkı payı değerlendirmesinin yetersiz olduğu, Hollanda Savunma Bakanlığı tarafından duyuruldu. Yarışta; Saab/Damen ortaklığının A-26’sı, TKMS’nin Tip 212’si, Naval Group’un SSK sınıfı Barracuda’sı kaldı.
Belçika ve Hollanda’nın, 12 adet mayın karşı tedbirleri gemisini kapsayan 2 milyar avroluk ihalesini, Naval Group ve ECA Group ortaklığının kazandığı, Mayıs 2019’da açıklandı. Proje sonunda, Belçika Deniz Kuvvetleri ve Hollanda Deniz Kuvvetleri, 6’şar gemi ve mayınlı sahada mayın arama ve imha görevini yürütebilecek “Toolbox” olarak adlandırılan insansız araçlara sahip olacak.
Birleşik Krallık
Birleşik Krallık’ın Tip 31 fırkateyni ihalesini, Eylül 2019’da, Babcock Mühendislik firması aldı. Böylece Babcock, BAE Systems’in uzun süredir elinde tuttuğu savaş gemisi inşa tekelini de kırmış oldu. 5 gemilik ve 1,36 milyar avro değerindeki projede, gemilerin, 2023-2026 arasında teslim edilmesi bekleniyor. Bu sınıftan gemilerin ihraç potansiyeli olduğu da değerlendiriliyor.
Tip 31 (Arrowhead 140), Danimarka’nın Iver Huitfeldt dizaynı üzerine geliştirildi. Aynı gövde, daha önce, Danimarka’nın Absalon sınıfı destek gemilerinde de kullanılmıştı. Dizayn, maliyetleri düşük tutmak için mümkün olduğu kadar basit yapıldı. Örneğin, kablo ve boru yolları için mümkün olan yerlerde, düz hat seçildi veya büyük malzemelerin gemiye girip çıkması için, geçişler önceden hazırlandı. Geminin tonajı, hafif fırkateyn denemeyecek kadar fazla; 5.700 tonluk bir tonaja sahip. Ancak inşa sırasında bırakılan serbest alan, gemide yeni cihaz ve malzeme güncellemesi yapılmasına olanak sağlayacak. Birleşik Krallık Deniz Kuvvetlerine göre, yarışan dizaynlar arasında genişlemeye en müsait olan, Arrowhead 140 dizaynı idi.
Queen Elizabeth’in kardeşi, 3,3 milyar avroluk Prince of Wales, Aralık 2019’da Birleşik Krallık Deniz Kuvvetlerinde göreve başladı. Birleşik Krallık, böylece, uzun bir aradan sonra, tekrar aynı anda iki uçak gemisi kullanmaya başlamış oldu.
Savaş gemisi olup olmadığı Birleşik Krallık’ta uzun süredir tartışılan Açık Deniz Lojistik Destek Gemisi için yürütülen projenin, 2020 sonbaharında tekrar gündeme geleceği açıklandı. Projede tartışma konusu olan husus; gemiler, savaş gemisi olarak nitelenecekse ihalenin Birleşik Krallık içinde yapılabileceği; değilse Avrupa Birliği normlarına göre yapılabileceğiydi. Birleşik Krallık’taki politikacılar ve sanayiciler, 3 gemilik, 1,9 milyar dolarlık projede, gemilerin savaş gemisi sayılmasını ve projenin Birleşik Krallık içinde kalmasını savunmaya devam ediyor.
İtalya
Fincantieri, İtalya’nın onuncu ve son FREMM fırkateynini, Ocak 2020’de denize indirdi. Geminin, 2021’de, İtalyan Deniz Kuvvetlerine teslim edilmesi bekleniyor.
İspanya
İspanya ve Yunanistan, İtalya ve Fransa’nın oluşturduğu 3.000 tonluk Avrupa Karakol Korveti (European Patrol Corvette / EPC) projesine dahil oldu. Avrupa’nın endüstri lokomotifi Almanya, projeye şimdilik ilgi göstermiyor.
Litvanya
Birleşik Krallık’ta görevden ayrılan 5 adet Hunt sınıfı mayın avlama gemisi, Leasing (Finansal Kiralama) yöntemi ile Litvanya Deniz Kuvvetlerine katılacak. 2,5 milyon pound getirisinin yanında, transferin Birleşik Krallık sanayisine bakım, onarım ile modernizasyonlar yolu ile katkı sağlayacağı belirtiliyor.
Norveç
Norveç ve Almanya’nın, Type 212 CD denizaltı projesi kapsamında ortak denizaltı üretimi için, Nisan ayı sonunda görüşmelere başladıkları açıklandı. Ortak üretimde, TKMS görev alacak. Dizayn detayları ortaya çıkmayan yeni gemiden, Almanya için 2 adet; Norveç için ise 4 adet inşa edilmesi planlanıyor. Projenin ilk gemisinin, 2026’da Norveç’e teslim edilmesi hedefleniyor.
Polonya
Polonya’nın, İsveç’ten; kullanılmış 2 adet Södermanland sınıfı denizaltı temin ederek ömrünü tamamlamış Kobben sınıfı gemiler ile değiştirmeyi planladığı, Kasım 2019’da açık kaynaklarda yer aldı. Diğer taraftan, Polonya’nın 2,7 milyar dolarlık Orka denizaltı projesinin ne olacağı belirsiz. Projeye; Naval Group, TKMS ve Saab teklif verdi.
Portekiz
Portekiz, M sınıfı (Karel Doorman) fırkateynlerinin ikincisinin yarı ömür modernizasyonunu, Hollanda’da başlattı. Modernizasyonun, 2020 sonunda tamamlanması bekleniyor.
Romanya
Temmuz 2019’da, Romanya hükümetinin, Naval Group ile 1,4 milyar dolarlık anlaşma imzaladığı açıklandı. Anlaşma; 4 yeni Gowind sınıfı çok maksatlı korvetin inşasını, Tip 22 fırkateynlerinin modernizasyonunu, bakımını ve eğitim merkezleri inşasını içeriyor.
Yunanistan
Yunanistan, Fransa’dan, FTI / BELH@RRA fırkateyni alımı için, geçtiğimiz yıl daha fazla mesai harcadı. FTI’ın kaynak kesme törenine de davet edilen Yunan Deniz Kuvvetleri Komutanlığının, tedarik konusunda mesafe kaydettiğini kabul ediyoruz.
Yunanistan, ayrıca, Naval Group ve Fincantieri’nin ortak girişiminin üreteceği, Avrupa Karakol Korveti projesine, İspanya ile birlikte katıldı.
Yunan Parlamentosu, Haziran 2020’de;
- 4 adet MH-60 R helikopteri teminini,
- MEKO HN fırkateynlerinin 160 milyon avro bütçe ile modernize edilmesini ve
- Tip 214 denizaltılarının, Sub-Harpoon atabilecek şekilde modernize edilmesini ve bütçelerini onayladı.
Son olarak, Haziran’da, Yunan ONEX Tersanesi ve İsrail Tersaneleri (Israel Shipyards) arasında, 77 metrelik, 800 tonluk Themistocles sınıfı korvet inşa edilmesine yönelik bir anlaşma yapıldığı açıklandı.
Kuzey Amerika Kıtası
Kanada
Kanada’da son dönemdeki en önemli olay; Lockheed Martin-BAE Systems ortaklığının, 15 gemilik ve 45 milyar dolarlık projeyi kazanması olmuştu. Bu durumu, geçen yıl yaptığımız yazı dizisinde detaylı olarak inceledik. Şimdiden proje ile ilgili eleştiriler de başladı. Kanada merkezi hükümetinin, geçtiğimiz 7 yıl boyunca, henüz ortada olmayan 15 fırkateyn ve 2 açık deniz ikmal gemisinin dizayn ve çeşitli kontratları için, 700 milyon ABD doları harcadığı ortaya çıktı. Üstelik Tip 26 tasarımı, kendini ispatlamış gemi kapsamında yapılan bir süreç sonunda seçilmişti. Tip 26 için ilk saç kesiminin, 2023’de yapılması bekleniyor.
Kanada’da takip edilen diğer bir proje de Müşterek Destek Gemisi (Joint Support Ship / JSS). Bu gemilerden ilkinin, 2024’te hizmete girmesi bekleniyor. Gemilere ilişkin anlaşma, Haziran 2020’de imzalandı. 2,4 milyar dolarlık projede, 2 adet Müşterek Destek Gemisi inşa edilecek. Kanada basını, bütçedeki 570 milyon dolarlık artıştan dolayı, eleştiri yazıları yazmaya başladı bile…
Meksika
Meksika devlet tersanesi Astimar ve Damen’in ortaklığının, SIGMA 10514 dizaynına uygun inşa ettiği 8 adet Uzun Menzilli Okyanus Karakol (POLA) sınıfı geminin ikincisinin deniz kabul testleri, Aralık 2019’da tamamlandı. Gemileri oluşturan 6 modülden 4’ü Meksika’da, makine ve köprüüstü modülleri ise Hollanda’da inşa edilerek Meksika’da birleştiriliyor.
Güney Amerika Kıtası
Arjantin
Arjantin, 2018’de kaybettiği denizaltısı ARA San Juan’ın (S-42) yerine, Norveç’ten denizaltı temini yolunu seçecek gibi görünüyor. Arjantin Deniz Kuvvetlerinde, Norveç’in elindeki 1.150 tonluk Ula sınıfı (UBK Tip 210) denizaltılardan temin planı ciddi olarak değerlendiriliyor.
Brezilya
Brezilya Deniz Kuvvetleri, Ağustos 2012’de, düşük tespit edilebilirlik teknolojisine sahip 4 korvete ihtiyacı olduğunu açıkladı. Tamandare sınıfı gemi olarak adlandırılan proje için, 2017’nin Aralık ayında teklife çağrı dokümanı yayımlandı. İhaleyi, TKMS’nin kazandığı, Mart 2020’de açıklandı. TKMS’nin MEKO konsepti ile inşa edilecek korvetler, 2025-2028 yılları arasında Brezilya Deniz Kuvvetlerine teslim edilecek.
Brezilya, Fransız Naval Group desteği ile inşa etmekte olduğu 4 adet Scorpene denizaltısından ilkinin deniz tecrübelerine ise Eylül 2019’da başladı. Geminin, 2020’de, Brezilya Deniz Kuvvetlerine teslim edilmesi bekleniyor. Toplam 8,9 milyar dolarlık projedeki gemilerin, 12-18 aylık aralıklarla teslim edilmesi hedefleniyor.
Kolombiya
Kore Cumhuriyeti’nin, diğer Güney Amerika ülkelerine olduğu gibi Kolombiya’ya da emekliye ayırdığı Pohang sınıfı korvetlerden hibe etmeye karar verdiği, Şubat 2020’de açık kaynaklarda yer aldı. Kore Cumhuriyeti, Pohang sınıfı korvetleri; Peru, Mısır ve Filipinler’e de çeşitli modifikasyonlardan sonra hibe etmişti.
Peru
Peru Deniz Kuvvetleri, TKMS ile modernizasyonuna başladığı 4 denizaltıdan ilkinin programında ilerlerken Aralık 2019’da, ikinci denizaltının da modernizasyon projesine başladığını açıkladı. Modernizasyonu 2017’de başlayan ilk geminin, yakın zamanda göreve dönmesi planlanıyor.
Şili
Şili Deniz Kuvvetleri, 15 Nisan’da, Avustralya’dan 2 adet ESSM modernizasyonu geçirmiş Adelaide (Perry) sınıfı gemiyi teslim aldı. Diğer taraftan, elindeki 3 adet İngiliz Tip 23 fırkateyninin modernizasyonu için çalıştığı haberi de açık kaynaklarda yer aldı. Modernizasyonu bitirilen ilk geminin deniz kabul testleri de tamamlandı.
Avustralya Kıtası
Avustralya
Avustralya, önceki yazı dizimizde de yazdığımız gibi Tip 26 seçimi ile sonuçlanan fırkateynin yanı sıra Shorfin Barracuda (Suffren) denizaltısı ve Lürssen açık deniz karakol gemi ihalelerinin de önemli bir oyuncusuydu. Bu yıl Avustralya hakkında okuduklarımız, genellikle ihalelerinin gidişatı ve memnuniyetsizliklerle sınırlı olarak kaldı. Devam eden projelerin süreçleri, ayrı bir ilgiyi hak ediyor.
