Uzak Doğu, Orta Doğu ve Afrika Cephesinden Son Gelişmeler
Sinan TOPUZ / sinantopuz1990@gmail.com
Güney Çin Denizi’nden Basra Körfezi’ne, Doğu Akdeniz’den Kuzey Denizi’ne, dünya sularında gerginliklerin artması, savaş platformlarındaki yarışı da hızlandırıyor. 2017’de, 39 milyar dolar olan küresel savaş gemisi ticaret potansiyeli, 2018’de, 40 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2024’te ise 45 milyar dolara ulaşması bekleniyor. MSI Dergisi’nde geçen yıl yayınlanan ve küresel savaş gemisi gelişmelerini değerlendiren yazı dizisini, bu yıl, son gelişmeleri kapsayacak şekilde tekrar ediyoruz. 2019-2020 dönemini kapsan bu yılki dizinin son bölümünde; Uzak Doğu, Orta Doğu ve Afrika cephelerine bakıyoruz.
Uzak Doğu
Bangladeş
Bangladeş’in, Çin’den ikinci el olarak satın aldığı, iki adet Tip 053H3 Jiangwei sınıfı fırkateyn, yapılan tadilatların ardından, 2020’nin ilk günlerinde, yeni isimleri ve sancakları ile hizmet vermeye başladı. Bu gemilerle ilgili anlaşma, 2018’de imzalanmıştı. 2019 yılının Eylül ayında ise iki gemi için daha anlaşma yapıldığı açıklanmıştı. Diğer taraftan, Bangladeş’in gemi temin çalışmalarında Türk tersaneleri ile de temasta olduğu biliniyor.
Endonezya
Endonezya’nın, dört adet karakol gemisi için teklifleri toplamaya başladığına dair Ocak ayında haberler çıktıysa da açıklanan 78,2 milyon dolarlık bütçe rakamının düşüklüğü gözden kaçmadı.
Endonezya’nın, iki fırkateyn tedarik etmek için 730 milyon dolarlık bir bütçe ayırdığı ve Danimarka ile yakın temas içinde olduğu, açık kaynaklara yansıdı. Bu temasın, önümüzdeki dönemde somut adımlara dönüşüp dönüşmeyeceğini hep birlikte göreceğiz.
Nisan ayında, Endonezya’nın Kore Cumhuriyeti’nden temin etmeyi planladığı ve üç adet gemiyi kapsayan ikinci grup Tip 209/1400 denizaltı opsiyonundan vazgeçmeyi düşündüğü basına sızdı. Basında yer alan bilgiler arasında, Endonezya’nın, 900 milyon dolarlık kontratın işleme konulmaması durumunda karşılaşacağı maliyetleri hesapladığı da yer aldı.
Endonezya’nın, ayrıca kapsamlı denizaltı ve fırkateyn temin projelerini değerlendirdiği biliniyor.
Filipinler
Şubat ayında Tayland ve Filipinler, açık deniz karakol gemisi tedarikine ilişkin bir mutabakat muhtırası imzaladı. Bu anlaşma, halen Bangkok Dock tarafından inşa edilmekte olan, BAE Systems lisanslı 90 metrelik açık deniz karakol gemisinin (OPV) iki ülke için de inşa edilmesini konu alıyor. Tayland, bu gemilerden iki adet inşa etmişti. Önümüzdeki dönemde, yeni ihtiyaçların ortaya çıkacağı değerlendiriliyor. Filipinler ise daha önce altı gemiye ilişkin ihtiyacını, 2018’de kamuoyuna duyurmuştu.
Hyundai Heavy Industries (HHI) ile 2016’da, gemi başına 304 milyon dolara yapılan anlaşma uyarınca inşa edilecek 2.600 tonluk Jose Rizal sınıfı iki fırkateynin ilki, 10 Temmuz’da, Filipin Deniz Kuvvetlerine katıldı. Kasım 2019’da denize indirilen ikinci fırkateynin de liman tecrübeleri başladı. Geminin, Eylül ayında envantere katılması bekleniyor. Filipinler, ayrıca Kasım 2019’da, HHI ile iki yeni korvetin temini için bir mutabakat muhtırası imzaladı.
Filipinler, ayrıca Ağustos 2019’da, Kore Cumhuriyeti’nden, tıpkı Peru, Kolombiya ve Mısır gibi Pohang sınıfı kullanılmış bir korveti hibe olarak aldı.
Filipinler’in, İsrail ile 4 adedi İsrail’de, 4 adedi de Filipinler’de inşa edilecek, toplam 8 adet ani müdahale botu için anlaştığı açıklandı. 30 personel taşıyabilecek bu gemiler, daha önce Kore Cumhuriyeti’nden alınan ve kullanım ömürlerinin sonuna gelen karakol gemilerinin yerini alacak. Yeni botlar, bir adet 40 mm Bofors ve iki adet 20 mm Vulcan Gatling top taşıyabilecek.
Filipinler, ayrıca Mitsubishi ile 2 adet 94 metrelik sahil güvenlik gemisi için bir anlaşma imzaladı.
Hindistan
Hindistan, COVID-19 salgınının da öncesinde, bütçe kısıtlamaları nedeni ile imzalanmış sözleşmelerini bile değiştireceğini açıklamıştı. Kuvvet komutanlıkları, planlanan bütçelerinde %35’e yakın kesinti yaptılar. Hindistan Deniz Kuvvetleri, 12 adet almayı planladığı mayın karşı tedbirleri gemilerinin sayısını 8’e indirdi. Hem Ka-31 Erken İhbar Helikopterlerinin hem de P-8I deniz karakol uçaklarının adedi, 10’dan 6’ya düşürüldü. LPD projesi askıya alındı.Hindistan Deniz Kuvvetlerinin, 2027’de 200 gemiye sahip olma planı, 175 olarak güncellendi. Ayrıca, aynı yıl 3 uçak gemisi grubuna sahip olma planı da daha uzun bir vadeye yayıldı.
Diğer taraftan, Hindistan’ın Çin ile problemli Galwan Vadisi kontrol hattında, askerler arasında ölümlü çatışmalar olması ve her iki tarafın taleplerinden vazgeçmemesi, iki ülke arasındaki gerginliği arttırdı. Kriz ortamlarında, Hindistan’ın, Çin’i, Hint Okyanusu’nda her zamankinden daha kuvvetli bir rakip olarak görme refleksini arttırması öngörülebilir. Bu durum, Hindistan’ın silah temin faaliyetlerini tekrar yukarı doğru tırmandırabilir.
Rusya, Hindistan’a, 4 adet Amiral Grigorovich(Proje 11356) sınıfı fırkateyn satmak için, Kasım 2018’de anlaşma imzalanmıştı. Gemilerdeki gaz türbinlerinin Ukrayna tarafından sağlanması ve Kırım’ın işgali sonrası Ukrayna’nın gaz türbinlerini vermeyi reddetmesi üzerine, United Shipbuilding Corporation (USC), gemilerin teslim görevini üzerine aldı. Gemilerden ikisi Rusya’da inşa halinde ve 2024’te Hindistan’a teslim için hazırlanıyorlar.
Lockheed Martin, Mart ayında, Hindistan ile 24 adet SEAHAWK helikopterini kapsayan, 904,8 milyon dolarlık bir anlaşma yapıldığını açıkladı. Anlaşmaya dair ipuçları, ABD Başkanı Donald Trump’ın, Şubat’ta, Hindistan’a yaptığı ziyaret sonrası ortaya çıkmıştı.
Japonya
Kawasaki tarafından inşa edilen Soryu sınıfı denizaltıların 11’incisi, dünyada lityum-iyon batarya kullanan ilk harp gemisi olarak Mart ayında, Japon Deniz Kuvvetleri filosuna katıldı.
Maya sınıfı iki adet destroyerden ilki, Mart ayında göreve başladı. Uzunluğu 169 metre, boş ağırlığı 8.200 ton olan gemilerin ikincisinin, 2021’de göreve başlaması bekleniyor. 1,5 milyar dolarlıkprojede, Atago sınıfına benzemekle birlikte, biraz daha büyük boyutlu gemiler inşa ediliyor. Bu iki gemi, Japonya’nın AEGIS donanımlı yedinci ve sekizinci gemileri olacaklar.
Kore Cumhuriyeti
HHI, Ulsan Batch III sınıfı fırkateynlerin dizaynı için, 325 milyon dolar tutarında bir anlaşma imzaladı. 129 metre uzunluğa ve 3.500 ton deplasmana sahip olacak gemilerde, denizaltılara karşı düşük bir akustik izi sağlamak üzere, hibrit ana tahrik sistemi kullanılacağı açıklandı.
İnsanız araçların yaygınlaştığı günümüzde, bu araçlara komuta edecek platformlara da duyulan ihtiyaç, kullanıcılar tarafından vurgulanıyor. HHI, insansız araçların ana gemisi olarak görev yapabilecek, 120 metre uzunluğa ve 3.500 ton deplasmana sahip bir geminin konseptini, Ekim 2019’da görücüye çıkarttı.
HHI’ye, 10 Ekim 2019’da, balistik füze kabiliyetli KDX-III sınıfı fırkateynlerin ikinci grubunun detaylı dizaynı için, 573,5 milyon dolarlık proje verildiği açıklandı.
Kore Cumhuriyeti, ayrıca yeni nesil destroyer KDDX programı çerçevesinde, bir dizayn firmasının seçileceğini; 2023 yılına kadar ana dizaynın tamamlanacağını ve 2024’te de detaylı dizaynın tamamlanmasının beklendiğini açıkladı.
Kore Cumhuriyeti, ayrıca Çin ve Japonya’ya cevap olarak, uçak gemisi programı başlatacağını da açıkladı. Geminin, Dokdo sınıfı amfibi geminin tadil edilmiş türevi olacağından söz ediliyor.
Malezya
Çin’in Wuhan Tersanesi’nde inşa edilen dört Kıyı Görev Gemisi’nin (Littoral Mission Ship / LMS) ilki, 31 Aralık 2019’da, Malezya Deniz Kuvvetlerine teslim edildi. İkinci geminin Nisan ayında teslim edilmesi planlanıyordu; ancak COVID-19 salgını nedeni ile bu plan uygulanamadı. Salgının programda yapacağı değişiklikleri kestirmek için henüz erken. Bazı yayınlarda, Malezya’da hükümet değişikliğinin ardından, gemilerin maliyetlerinin, 289 milyon dolardan 205 milyon dolara indiği iddiasının yer aldığını da belirtelim.
Pakistan
Geçtiğimiz bir yıl içinde Pakistan Deniz Kuvvetleri, Romanya’da, Damen tarafından inşa edilen iki korvetten ilki olan PNS Yarmook’u envanterine kattı. ASFAT ile 4 adet PN MİLGEM sınıfı korvetin teknoloji transferi ile üretim projesi; STM ile denizaltı modernizasyonu; Çin’den Tip 54/A/Jiangkai II sınıfı korvet ve Tip 39B/Hangor sınıfı denizaltı temin edilmesi çalışmaları ise devam ediyor.
Singapur
COVID-19 salgınını nispeten az bir zararla kontrol edebildiği gözlenen Singapur, Mart ayı başlarında, Singapur Deniz Güvenliği Görev Kuvvetine (Maritime Security Task Force) yeni vasıtalar temin edileceğini açıkladı. Ancak bunların ne tip platformlar olduğu belirtilmedi. Singapur Deniz Kuvvetleri ise sekizinci ve son Kıyı Görev Gemisi’ni (Littoral Mission Vessel / LMV) Ocak ayında teslim aldı.
Sri Lanka
Sri Lanka Deniz Kuvvetleri, Çin’den ikinci el olarak aldığı Tip 053H2G fırkateynini, su üstü gücüne kattı.
Tayvan
Tayvan, 347 tonluk süratli mayın dökme gemilerinin 3’üncü ve 4’üncüsünü, Nisan’da kızağa koydu.
Tayland
Tayland, Eylül 2019’da, Çin ile Tip 71E tank çıkarma gemisi için anlaşma imzaladı.
Vietnam
ABD, Kasım 2019’da, Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından kullanılan Hamilton sınıfı açık deniz gemilerinden birini, Vietnam’a vereceğini açıkladı. 125 metre uzunluğa ve 3.250 ton deplasmana sahip bu gemilerden bir adedi, halen Vietnam tarafından kullanılıyor. ABD, aynı sınıftan, daha önce Filipinler’e iki, Nijerya’ya iki, Bangladeş’e iki ve Sri Lanka’ya bir adet gemi vermişti.
Orta Doğu ve Afrika
İran
İran, destroyer olarak tanımladığı 3.000 tonluk trimaran gemi maketini, Kasım 2019’da görücüye çıkardı.
İsrail
İsrail’in, Kiel tersanelerine inşa ettirdiği dört adet Sa’ar 6 korvetlerden ilki, Baltık Denizi’nde, ilk deniz tecrübelerini tamamladı. Gemilerin tamamının, 2022 yılının sonuna kadar İsrail Deniz Kuvvetlerine teslim edilmesi planlanıyor.
İsrail, ekonomik ömürleri dolan Sa’ar 4.5’leri, yeni bir tasarım olan Reshef sınıfı gemilerle değiştirme planlarını, Kasım 2019’da açıkladı.
İsrail’in, Almanya’ya verdiği denizaltı siparişinin ikinci paketinin son gemisi, halen thyssenKrupp Marine Systems’da (TKMS) inşa ediliyor. Bu, sınıfının altıncı gemisi olacak.
Katar
Fincantieri, Katar için ürettiği ilk Doha sınıfı korveti, 27 Şubat’ta denize indirdi. Bu gelişmenin ardından, Fincantieri, COVID-19 salgını nedeni ile faaliyetlerine bir süre ara vermek zorunda kaldı. Dört gemilik projenin, salgınının etkileri nedeni ile gecikeceğine kesin gözü ile bakılıyor.
Mısır
Mısır, daha önceden Fransa’dan tedarik ettiği FREMM sınıfı fırkateynleri, bu sefer İtalya’dan satın alacak. İtalya, kendi deniz kuvvetleri için tamamlanmış 9’uncu ve 10’uncu FREMM fırkateynlerinin Mısır’a satılması konusundaki onayı, Haziran ayında verdi. İki geminin satışı için, özellikle insan hakları ihlallerine dair iddialar ve Mısır hapishanesinde ölen bir İtalyan vatandaşı nedeni ile tartışmalar vardı. Satış bedelinin, toplam 1,3 milyar dolar olacağı öngörülüyor. Bu gelişme üzerine, Fransız basınında, İtalyanların arkadan dolandığına dair değerlendirmeler de yapıldı.
Mısır, ayrıca Nisan ayında, Kiel’de, COVID-19 salgını nedeni ile düşük profilde düzenlenen bir törenle üçüncü Type 1400/209 denizaltısını teslim aldı. Gemi, 14 Nisan’da, Almanya’dan ayrıldı ve 6 Mayıs’ta, resmi olarak Mısır Deniz Kuvvetlerine katıldı.
Nijerya
Nijerya İç Güvenlik Bakanlığının sipariş ettiği Damen 3307 karakol botlarından iki adedi, 2019 yılının Ekim ayında, ülkeye ulaştı. Nijerya, elindeki karakol ve ani müdahale botu sayısını, bu yıl içinde 41’e çıkartmayı planlıyor. Bu botları temin etmeyi planladığı ülkeler; Fransa, Malezya ve Vietnam olarak sıralanıyor. Damen, karakol botlarının yanı sıra Nijerya için 1.300 tonluk bir LST’nin omurgasını da Şubat ayında kızağa koydu.
Suudi Arabistan
Suudi Arabistan için geliştirilen ve LCS tasarımından türetilen Çok Maksatlı Suüstü Gemisi, ABD’de, Lockheed Martin ve Fincantieri Marine tarafından inşa edilecek.
Fransız Tersanesi CMN ile 39 adet ani müdahale botu için yapılan anlaşma uyarınca, Zamil Offshore Services, ilk teknenin omurgasını, Suudi Arabistan’da kızağa koydu. Anlaşma, 21 adet HSI32 müdahale botunun Fransa’da; 18 adedinin de Suudi Arabistan’da inşa edilmesini kapsıyor.
Daha önce Suudi Arabistan devlet şirketi SAMI (Saudi Arabia Military Industries) ile ortak girişim şirketi kuran ve 5 adet Avante 2200 sınıfı korvetin Suudi Arabistan’da inşa edilmesi için, yaklaşık 2,3 milyar avroluk bir anlaşma imzalayan Navantia, savaş sistemlerinin bu gemilere entegrasyonu için, Eylül 2019’da, 900 milyon avroluk bir başka bir anlaşma imzaladı. Gemilerden ilki, 22 Temmuz’da denize indirildi. İkinci geminin Kasım ayında denize indirilmesi ve son geminin, 2024 yılında teslim edilmesi planlanıyor.
