HSB Solutions, dünyadaki ve Türkiye’deki gelişmeleri yakından takip ederek oluşturduğu yenilikçi iş modeliyle bu yılın başında sektöre merhaba dedi. Hem Türkiye’ye hem de uluslararası iş ortaklarına katma değer sağlayacak çalışmalar yapma hedefiyle yola çıkan firmanın iş modelini ve gelecek planlarını, HSB Solutions Kurucu Ortağı Hazan Günay, Uluslararası Ticaret ve Strateji Yöneticisi Udaya Silva ve İş Geliştirme Yöneticisi Serhat Oyman’dan dinledik.
MSI Dergisi: HSB Solutions, faaliyetlerini, sektörün çok da alışık olmadığı, yenilikçi bir iş modeliyle yürütmeyi hedefliyor. Öncelikle iş modelinizle ilgili sizden bilgi alabilir miyiz?
Hazan GÜNAY: İş modelimizi anlatmadan önce, savunma ve havacılık sektöründe, dünyadaki ve Türkiye’deki mevcut durumu özetlemem gerekiyor. Çünkü iş modelimiz, bu şartlar altında ortaya çıktı.
Havacılık, yüksek standartları ve zorlu sertifikasyon süreçleri nedeniyle uzmanlığın çok öne çıktığı ve süreçlerin oturmasının yıllar aldığı bir sektör. Günümüze kadar da projeler, ağırlıklı olarak Boeing ve Airbus gibi büyük orijinal ekipman üreticilerinin (OEM) bünyesinde yürütülüyordu. Günümüzde ise şehir içi (urban) ulaşımda kullanılmak üzere elektrikli ve dikine kalkış ve iniş yapabilme kabiliyetine sahip hava araçları (eVTOL) üzerinde yoğun çalışmalar var ve bunların çok azını geleneksel OEM’ler yapıyor. Dolayısıyla uzmanlığa olan ihtiyacın arttığını ve çeşitlendiğini rahatlıkla söyleyebiliriz.
Daha genel bir perspektifte, ülkelerdeki demografik yada ekonomik değişiklikler ve dinamikler de uzmanlığın ve kabiliyetlerin yoğunlaştığı coğrafyaları değiştirebiliyor. Bu açıdan baktığımızda, havacılık alanında da bir değişim yaşandığını görüyoruz. Havacılık geleneği olan bazı ülkelerin yeterince insan gücü yetiştiremediğini, bazı yeni ülkelerin ön plana çıkmaya başladığını gözlemliyoruz.
Dünyada bunlar olurken Türkiye’de ise savunma ve havacılık sanayisi, son dönemde, özellikle savunma projelerinin önayak olmasıyla çok ciddi bir gelişim gösterdi. HÜRKUŞ, ANKA, BAYRAKTAR TB2, AKINCI, T129 ve GÖKBEY, son 10-15 yılda ortaya koyulan platformlar oldu. Bunlara bir dizi modernizasyon projesini de eklediğinizde, Türk mühendisleri, yurt dışındaki muadillerinin hayatları boyunca içinde yer alabileceği proje sayısına, belki de 10 yıllık bir dönemde ulaşmış oldu. Bu süreç, Türkiye’de son derece yetkin bir mühendislik bilgi birikiminin ve yetenek havuzunun oluşmasını sağladı.
Bu tabloda, dünya genelindeki değişim ve bu değişimin ortaya çıkarttığı talep ile Türkiye’de oluşan birikim ve bu birikimin arzı, birbiriyle örtüşüyor. Biz de bu potansiyeli görerek yola çıktık.
MSI Dergisi: Bu anlattıklarınız, “beyin göçü” olarak nitelendirilen, yetkin mühendislerin çalışmak için yurt dışına gitmesi sonucunu doğurmuyor mu?
Hazan GÜNAY: İnsanların aklına ilk olarak bu konu geliyor. Ama bizce daha farklı ve hem Türkiye’ye hem de Türk insanına daha yüksek katma değer sağlayabilecek başka bir yol var. Aslında bu sorunuz üzerine konuya, kendi hikâyemden devam edebilirim.
ODTÜ Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü’nü bitirdikten sonra, 2006 yılında, ASELSAN’da, helikopter modernizasyon projelerinde çalışmaya başladım. Ardından T129 ATAK ve Genel Maksat Helikopteri projelerinde görev aldım. Hem kendi özgün ürünlerimizi geliştirdik hem de yerli ve yabancı ana yüklenicilerle çalışarak süreçler konusunda tecrübe kazandık. Bazı projelerimizde sivil havacılık standartlarını da uyguladık. 13 yıllık ASELSAN kariyerimin sonrasında, önüme güzel bir fırsat çıktı ve Mitsubishi Aircraft’ta, Aviyonik Entegrasyon ve Test Müdürü olarak işe başladım. 21 kişiden oluşan, hepsi benim gibi yurt dışından gelmiş bir ekibin başındaydım. Bu görevi yaklaşık 2,5 sene boyunca sürdürdüm. Projenin faaliyetleri sona erince, görevim de tamamlanmış oldu.
Japonya’da şunu gördüm: Türk mühendisleri, hem bilgi birikimi hem de iş ahlakı konularında dünya genelinde çok iyi bir konumdalar. Diğer yandan Türkler, ailelerine ve sosyal çevrelerine düşkün insanlar. Ben de Türkiye’ye döneceğim günü iple çektim. Sektördeki hemen herkesin çevresinde, yurt dışına çalışmaya gitmiş mühendisler var ve bu mühendislerin birçoğundan dinlediğimiz hikâyeler, aslında Türkiye’de kalıp daha mutu olabileceklerini gösteriyor.
Tüm bu anlattıklarım ışığında, iş modelimiz şöyle ortaya çıktı: Dünya genelinde, kabiliyetli mühendislere ihtiyaç var ve Türkiye’de de bu konuda çok geniş bir yetenek havuzu oluştu. Diğer taraftan bu yetenek havuzundaki kişiler, iyi bir çalışma ortamı sağlanırsa Türkiye’de kalmaktan mutlular. Biz de bu doğrultuda, Türkiye’de güzel bir çalışma ortamı oluşturup Türkiye’nin savunma ve havacılık alanındaki kabiliyetlerini, hem dünya genelindeki hem de Türkiye’deki projelere ve firmalara sunmak üzere yola çıktık. Planlama çalışmalarını 2021 yılından beri sürdürdüğümüz HSB Solutions’ı, bir kadın girişimcilik hikâyesi olarak, Şubat ayında da resmi olarak kurduk.
MSI Dergisi: Bu iş modelinin, herhangi bir firmanın mühendislik iş gücünü kiralamasından ne gibi farklılıkları var?
Hazan GÜNAY: Biz tamamen farklı bir modelde çalışıyoruz. Her şeyden önce HSB Solutions, hem kendi çalışanları hem de iş ortaklarıyla hizmet veriyor. Çalışanlarımıza ise büyük bir değer veriyoruz. Bizim için toplam mühendislik iş gücümüzün içindeki birer rakam değiller. Onlara, yurt dışına gittiklerinde bulacakları çalışma ortamını, Türkiye’de sağlıyoruz. Bu hem kurum kültürü hem çok uluslu iş yapma ortamı hem de kendini geliştirme fırsatları boyutlarıyla gerçekleşiyor. Diğer yandan Türkiye’de kalarak, ailelerinden ve sosyal çevrelerinden de ayrılmamış oluyorlar. Bu konuda çok iddialıyız; çalışma ortamımızı gören kişiler, yurt dışına gitmek istemeyecekler.
Bu ekiple bir projeyi alıp yürütebiliriz ya da bir projenin bir iş paketinin sorumluluğunu alabiliriz. Diğer bir deyişle konu bizim için, “şurada eleman açığınız varsa biz bu açığı kapatalım” kadar basit değil. HSB Solutions’ı, büyük projelerde görev alacak ciddi bir iş ortağı ya da çözüm ortağı olacak şekilde konumlandırıyoruz.
Modern Çalışma Ortamı
MSI Dergisi: Anlattıklarınız bir dizi soruyu daha akla getiriyor. Çalışma ortamından başlayacak olursak HSB Solutions, nasıl bir çalışma ortamı sunuyor?
Serhat OYMAN: Pandemiyle birlikte gelen uzaktan çalışma, ABD ve Avrupa’da, pandemi sonrasında da devam etti. Bu durum değişmeyecek gibi görünüyor. Aslında uzaktan çalışma ile ilgili altyapı, pandemi öncesinde de vardı. Diğer yandan işverenle çalışan arasındaki güven eksikti. Kültürel bir değişim gerekiyordu. Pandemi ise bu süreci, bir zorunluluk yaratarak hızlandırdı.
Hepimizin en kısıtlı kaynağı, zaman. Uzaktan çalışma sayesinde zamanınızı kendiniz yönetebiliyorsunuz. Örneğin, işe gidiş-geliş zamanından tasarruf edebiliyorsunuz. Özellikle yeni doğum yapmış anneler için de uzaktan çalışma büyük bir kolaylık sağlıyor.
Bizim ekibimiz de uzaktan çalışıyor ve öyle olmaya devam edecek. Onlarla haftada bir görüşüyoruz ve süreçlerin doğru ilerlediğinden karşılıklı olarak emin oluyoruz. Onların ne düşündüklerini ve ne istediklerini önemsediğimizi biliyorlar; kendilerini firmanın bir parçası olarak hissedebiliyorlar.
Ekibimiz, uluslararası projelerde de görev alıyor. Dünyada hangi konular öne çıkıyorsa onlar da o konularda çalışma fırsatı buluyorlar. Uzmanlık gerektiren konularda, doğru kişileri bulup ekibe dâhil ediyoruz ve böylece, hem projenin işi yapılıyor hem de ekip bu konuda yetişiyor.
Ekip üyelerimiz, projelerinin gerektirdiği ölçüde yurt dışı seyahatler de yapıyor. Tüm bu süreçte, önemli bir bilgi birikimi ve iş ağı elde ediyorlar. Hazan Hanım’ın da vurguladığı gibi, yurt dışındaki çalışma ortamını Türkiye’de sağlamış oluyoruz.
MSI Dergisi: Mevcut ekibiniz konusunda bilgi verebilir misiniz?
Hazan GÜNAY: Bizim için şu anda 4 uzmanlık alanı öne çıkıyor: Uçuş Bilimleri, Gereksinim Yönetimi / Sistem Mühendisliği, Aviyonik ve Emniyet. Kuruluşumuzun ardından, bu 4 alanda uzman birer arkadaşımız bize katıldı ve 7 kişi olduk. Bu 4 uzmanlık alanındaki çekirdek kadromuzu da önümüzdeki dönemde hızlı bir şekilde büyütmeyi hedefliyoruz.
Uzmanlık alanlarımızın dışında kalan konularda iş birliği yaptığımız firmalar da var. İhtiyaç duyulabilecek herhangi bir konuda yetkin Türk firmalarıyla çalışma seçeneğimiz de her zaman bulunuyor. Diğer bir deyişle ekosistemimizle birlikte çok daha büyük bir yapı olmayı hedefliyoruz.
Serhat OYMAN: HSB Solutions’ı, sadece mühendislik gücünü barındıran bir yapı olarak kurguladık. İdari işleri mühendislik yapısının dışında tutarak yetkin firmalardan destek alarak ilerliyoruz.. İnsan kaynakları konusunda, BeNova Human Capital ile bir anlaşma yaptık, onlar bize destek oluyor. Kısacası, biz ekip olarak mühendisliğe odaklanırken, tüm kurumsal süreçlerimiz de işin uzmanları tarafından etkin bir şekilde yürütülüyor.
MSI Dergisi: Ekosisteminiz konusunda biraz daha detay verebilir misiniz? Hangi firmalarla iş birlikleri oluşturdunuz?
Hazan GÜNAY: Sektörde faaliyet gösteren çok sayıda firmayla görüşüyoruz ve ekosistemimizin temellerini atıyoruz, çözüm ortaklarımızı belirliyoruz. Çakışan ya da benzer kabiliyetler söz konusu olduğunda ise biz işin yönetim tarafında kalmayı tercih ediyoruz. Doğru bağlantıları oluşturup işin, uzmanlığı bulunan firma tarafından yapılmasını tercih ediyoruz.
Şu anda gizlilik ve görüşmelerin devam etmesi gibi çeşitli nedenlerle firma ismi veremiyoruz. İş birliklerimiz resmileştikçe, bunları da büyük bir memnuniyetle sektöre duyuracağız.
Yurt Dışında da İlgi Uyandıran İş Modeli
MSI Dergisi: HSB Solutions’ın nasıl bir uluslararası iş ağı bulunuyor? Bu iş ağı, çalışmalarınızda nasıl bir fark yaratacak?
Udaya SILVA: Uzun yıllar yurt dışında çalıştık, yöneticilik yaptık ve ciddi bir iş tecrübesi kazandık. Bu süreçte önemli bir iş ağı da oluşturduk. Bu iş ağını, sadece arada tanışıklığın olduğu ilişkilerden oluşan bir ağ olarak görmemek gerekir. İş ağımızda yer alan dostlarımız, bizim nasıl çalıştığımızı biliyorlar. Bu nedenle bize güveniyorlar ve bizi dinliyorlar. HSB Solutions’ın ve iş modelinin, yurt dışında ciddi bir ilgi gördüğünü, memnuniyetle ifade edebilirim.
Uluslararası iş ağımız üzerinden, hem kendi çalışanlarımız hem de Türkiye’deki iş ortaklarımız için önemli fırsatlar yaratacağız. Havacılık alanında, yurt dışındaki Türkiye algısı önceden farklı bir konumdaydı, şimdi değiştiğini görüyoruz. Örneğin, Türk üretimi insansız hava araçlarının başarısı görüldükçe; “Türkiye’de böyle ürünleri tasarlayıp üreten bir insan kaynağı var.” diyorlar. Bu durum, Türkiye’ye bakışı değiştirse ve havacılık alanında bir potansiyel yaratsa da bunların somut işlere dönüşmesi için daha yakın bağlantılar gerekiyor. Biz de bunu sağlayabilecek bir noktadayız. Yurt dışındaki ihtiyacı, oralara gitmeden Türkiye’den karşılayabiliriz ya da karşılayabilecek olan firmaları bulup iş bağlantılarını kurabiliriz.
Burada, Türkiye için yarattığımız katma değer çok açık. Diğer yandan yurt dışındaki firmalar için de ciddi bir katma değer yaratıyoruz. Bunu sadece “ihtiyaçlarını gidermek” olarak görmüyoruz. Evet, Türkiye’de ciddi bir insan kaynağı var ve evet, yabancı firmalar, içinde bulunduğumuz şartlarda bu insan kaynağını kendine çekebiliyor; ama bu süreçte bir dizi risk de alıyorlar. Örneğin, vize sürelerinin uzaması, ilgili çalışanın yeni bir ülkeye ayak uyduramaması vb. konular bunların başında geliyor. İlgili personeli doğrudan istihdam etmek yerine, Türkiye’nin insan kaynağı yetenek havuzuna HSB Solutions’ın Türkiye’deki ekibi üzerinden ulaşmak, onlar için de tercih edilen bir yol olacak.
Bahsettiğim uluslararası iş birliği fırsatlarını, sadece projeler ya da iş paketleri olarak da görmüyoruz. Hazan Hanım, havacılıkta uzmanlığın öneminden bahsetti. Doğru uzmanlığı bulabilmek ve onu doğru şekilde kullanabilmek de önemli bir tecrübe gerektiriyor. Doğru uzmana erişildiği; ancak ondan yeterince yararlanılamadığı birçok duruma şahit olduk. Tecrübelerimiz ışığında doğru adımları atıyoruz. Kuşkusuz bu uzmanlarla kendi ekibimizi yetiştirme ve geliştirme hedefimiz de bulunuyor.
Offsetler de Kapsamda
Hazan GÜNAY: Uluslararası alanda sağlayabileceğimiz katma değere, offsetleri de dâhil edebiliriz. Bazı yabancı firmaların, Türkiye’de ciddi offset yükümlülükleri bulunuyor. Bunların karşılanmasında bir çözüm ortağı olma hedefimiz de var.
MSI Dergisi: Buradan yurt içine dönersek Türkiye ile ilgili hedefleriniz neler?
Udaya SILVA: Biz, projelerden bağımsız olarak sektörün tüm oyuncularıyla ve ilgilileriyle yapıcı bir diyalog içinde olmak istiyoruz. Bu diyalog, bir projeye dönüşür ya da dönüşmez; bunu zaman gösterir. Ama bu ilişkinin sürekli olmasını hedefliyoruz.
Bu kapsamda, Türkiye’de de ihtiyaç duyulan her projede görev almaya hazırız. Bunlar hangileri olur, bunu, bahsettiğim yapıcı diyalog süreci ortaya koyabilir.
Serhat OYMAN: Bu süreçte bilinirliğimizin artmasını da hedefliyoruz. Bir konu gündeme geldiğinde, HSB Solutions’ın da bir çözüm ortağı olabileceğinin, tüm taraflarca bilinmesini istiyoruz.
Projeler için Hedef 2023
MSI Dergisi: Şu anda hangi projeleri yürütüyorsunuz?
Hazan GÜNAY: Yurt dışında, eVTOL alanında çalışan bir firmanın çözüm ortağı konumundayız. Uçuş bilimleri alanında destek veriyoruz. Ekibimiz onlarla birebir çalışıyor ve HSB Solutions olarak sertifikasyonun uçuş bilimleri bacağından biz sorumluyuz.
Yine yurt dışında faaliyet gösteren başka bir firmanın bir projesinde, aviyonik iş paketinin sorumluluğunu aldık.
Seattle, Washington merkezli büyük bir mühendislik çözümleri sağlayıcısıyla ilk projemize henüz başladık. Bu müşteri, son derece yenilikçi ve geleceğe yönelik projelerde birçok OEM ile çalışıyor. Bu işbirliği, bizim için çok büyük bir potansiyel barındırıyor.
Küresel ölçekte iş yapan büyük şirketlerle de temas halindeyiz ve birlikte neler yapabileceğimizi görüşüyoruz. Bunlar da somut işlere dönüştüğünde, ciddi bir bekleyen iş miktarımız olacak.
İki tarafın da kazanacağı iş birliklerini hedefliyoruz. Bu kapsamda sahip olduğumuz uzmanlıklara ve uluslararası iş ağımızla getireceğimiz uzmanlıklara ihtiyaç duyulacak her projede görev almaya hazırız.
MSI Dergisi: HSB Solutions’ı nasıl bir gelecek bekliyor?
Hazan GÜNAY: Hâlihazırda yürüttüğümüz yurt içi ve yurt dışı görüşmelerin, en geç 2023’te somut anlaşmalara dönüşeceğini tahmin ediyoruz. Böylece, başta öne çıkarttığımız 4 uzmanlık alanında vereceklerimiz olmak üzere hizmetlerimizle hem dünyada hem Türkiye’de, birden çok projede rol alan bir firma haline geleceğiz. Ayrıca yine kısa zaman içinde birden çok Türk firması için yurt dışı iş bağlantıları kurmayı da hedefliyoruz. Bunların bir sonucu olarak da dünyada ya da Türkiye’de havacılıkla ilgili bir proje ya da ihtiyaç gündeme geldiğinde, “HSB Solutions” isminin de akla geldiği bir noktaya ulaşmak istiyoruz.
Bu anlattıklarımdan hareketle de 3. yılımızda 30 kişilik bir mühendis kadromuzun; 10. yılımızda ise 100 kişilik bir mühendis kadromuzun olmasını hedefliyoruz.
HSB Solutions Kurucu Ortağı Hazan Günay, Uluslararası Ticaret ve Strateji Yöneticisi Udaya Silva ve İş Geliştirme Yöneticisi Serhat Oyman’a, zaman ayırıp sorularımızı cevaplandırdıkları ve verdikleri bilgiler için okuyucularımız adına teşekkür ediyoruz.
