Geliştirme çalışmaları, Boeing liderliğindeki Avustralya savunma ve havacılık firmaları tarafından yürütülen Loyal Wingman (Sadık Kol Uçucusu) insansız hava aracının (İHA) ilk prototipi hazır hale getirildi ve 5 Mayıs’ta, Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetleri (Royal Australian Air Force / RAAF) yetkililerine gösterildi. Böylece, farklı açılardan örnek olarak gösterilebilecek proje, önemli bir aşamayı daha geride bıraktı.
Loyal Wingman, Avustralya Kraliyet Hava Kuvvetlerinin, Loyal Wingman Advanced Development Program (Sadık Kol Uçucusu İleri Geliştirme Programı) adını verdiği program kapsamında geliştiriliyor. Boeing cephesinde ise bu İHA, küresel savunma pazarlarına yönelik, Boeing ATS (Airpower Teaming System / Hava Gücü için Takım Oluşturma Sistemi) programının bir parçası.
Loyal Wingman’i örnek proje haline getiren konular ise İHA’nın konsepti, kullanılan teknolojiler, projenin kurgusu ve Boeing ve Avustralya’nın, proje ile ilgili farklı motivasyonları.
Modülerlik ve Üretim Teknolojileri Ön Planda
Loyal Wingman, alanındaki tek proje değil. Çeşitli ülkeler; insanlı uçaklarla ile bir takım haline uçabilecek, belli bir seviyede otonomiye sahip İHA’lar üzerinde çalışıyor. Bunların arasında, Birleşik Krallık’ın LANCA (Lightweight Affordable Novel Combat Aircraft / Hafif Maliyet-Etkin Özgün Savaş Uçağı) ve ABD’nin LCAAT (Low Cost Attritable Aircraft Technology / Düşük Maliyetli Feda Edilebilir Uçak Teknolojisi) programı da yer alıyor. Loyal Wingman, bu çalışmalar arasında, uçuş testlerine başlamış olan LCAAT ile birlikte, olgunlaşma konusunda önde yer alan projelerden biri.
Boeing, Loyal Wingman’in de bir parçası olduğu ATS programının hedeflerini, 3 maddede özetliyor:
- Savaş uçağına yakın bir performansa sahip olmak ve 2.000 deniz mili (3.704 km) menzile erişmek.
- İstihbarat, gözetleme, keşif ve elektronik harp gibi görevlerde kullanılacak algılayıcı paketlerinin entegrasyonuna imkân sağlamak.
- Yapay zekâ ile sağlanan otonomi kapsamında, tek başına ya da insanlı uçaklarla birlikte görev yapmak ve bu görevler sırasında, diğer uçaklarla güvenli mesafeyi korumak.
Bu gereksinimleri karşılayacak Loyal Wingman, 11,7 metre boyunda bir uçak olarak ortaya çıktı. Uçağın burun kısmı, sahada değiştirilebilecek şekilde tasarlandı. Farklı görevlere uygun algılayıcıların entegre edildiği burun kısımlarından birinin, görev öncesinde gövdeye takılması ile aynı uçak, değişik rolleri üstlenebilecek.
Boeing’in, Loyal Wingman konusunda iddialı olduğu bir diğer konu, uygulanan tasarım ve üretim teknolojileri. İHA’nın yapısal bileşenleri ve alt sistemleri, sayısal ikiz (digital twin) yaklaşımı ile tasarlandı. Aynı yaklaşım, İHA’nın kabiliyetleri ve ömür devri ile ilgili gereksinimleri üzerinde yürütülen çalışmalarda da uygulanıyor. Loyal Wingman’in gövdesinin ana yapısal parçalarından biri, Boeing’in ürettiği, en büyük boyutlu reçine infüzyon kompozit parça olma unvanını aldı. İHA’nın montajında da yine Boeing tarafından geliştirilen ileri teknolojiler kullanılıyor. Bu teknolojilerin, geliştirme takvimine etkisi, ilk prototipin montajında görülmeye başlandı. Ana gövdenin temel bileşenlerinin yapısal montajının tamamlandığı, 10 Şubat’ta duyurulmuştu. Bu duyuruyu, iniş takımları da entegre edilmiş ana gövdenin 9 Nisan’da tamamlandığı; ilk prototipin de 5 Mayıs’ta hazır olduğu duyuruları izledi.
Boeing, gelişmiş tasarım ve üretim teknolojilerinin yarattığı farkı, son dönemde katıldığı ihalelerde de sıklıkla vurguluyor. Amerikan Hava Kuvvetlerinin yeni nesil bombardıman uçağı için açılan ihaleye Lockheed Martin ile ortak teklif vererek katılan Boeing, bu teknolojilerin sağladığı avantajların altını çizmişti. Ancak o ihaleyi, Northrop Grumman kazanmıştı. Bundan sonraki iki ihalede ise ipi Boeing göğüsledi. Önce, MQ-25 Stingray tasarımı ile Amerikan Deniz Kuvvetlerinin, uçak gemilerinden kalkıp bu gemilere iniş yapabilecek ve ilk aşamada yakıt ikmali için kullanılacak İHA ihalesini kazandı. Daha sonra da firma, T-7 Red Hawk tasarımı ile Amerikan Hava Kuvvetlerinin yeni nesil eğitim uçağı ihalesini aldı. Loyal Wingman’in yanı sıra MQ-25 Stingray’in ve T-7 Red Hawk’ın da proje takvimi ve bütçesi içinde başarıyla teslim edilmesi, Boeing’in, vurguladığı bu kabiliyetlerinin de bir anlamda ispatı olacak.
Avustralya, 1942’de Beri İlk Defa Savaş Uçağı Geliştiriyor
Avustralya, Loyal Wingman ile birçok cephede iddialı bir konuma gelmeyi hedefliyor. Bu noktada, Loyal Wingman’in, ilk uçuşunu 1942’de gerçekleştiren CAC Boomerang’ın ardından, Avustralya tarafından geliştirilen ilk savaş uçağı olduğunun altını çizmek gerekiyor. Avustralya’da, hükümet de bu projeyi önemsiyor ve projeye, her yıl 10 milyon Avustralya doları olmak üzere, toplam 40 milyon Avustralya dolarlık bir fon ayırmış durumda.
Projenin, RAAF’ın gereksinimleri doğrultusunda yürütülmesi, kuşkusuz, Avustralya için önemli bir kazanım. Loyal Wingman, aynı zamanda bir konsept geliştirme aracı da olacak. Yapılacak uçuşlarda, böyle bir İHA’nın hangi özelliklere sahip olması gerektiği ile ilgili görüşler, sahada test edilecek. Geliştirme sırasında ortaya konan öngörülerin, sahada ne ölçüde geçerli olduğu anlaşılacak. Belki de sonuçta, ihtiyacın, Loyal Wingman’in mevcut tasarımından, bazı konularda farklılaşan bir İHA olduğu anlaşılacak. RAAF’ın, tüm bu süreçlerde ihtiyaç makamı olarak yer alması, gereksinimlerini tam olarak sağlayan çözümü elde etmesinin önünü açacak.
Proje kapsamında, Avustralya savunma ve havacılık sanayisi de birçok kazanım elde ediyor. Boeing’in bu ülkedeki yerel yapılanması olan Boeing Australia; ülkenin 38 farklı noktasında, toplam 3.500 çalışanı ile faaliyet gösteriyor. Loyal Wingman projesi kapsamında, Boeing Australia’nın yanı sıra 35’ten fazla Avustralya firmasında çalışan, 100’ü aşkın personel katkı veriyor. İHA’nın bileşenlerinin yaklaşık %70’i, Avustralya kaynaklı.
Projenin Avustralya açısından önem kazandığı bir diğer nokta, ihracat potansiyeli. Avustralya, 29 Ocak 2018’de, Savunma İhracat Stratejisi belgesini yayınladı ve bu stratejiye göre, ülke, 2028 yılında, ilk 10 savunma ihracatçısı arasına girmeyi hedefliyor. Loyal Wingman gibi yenilikçi ürünler, kuşkusuz bu stratejinin gerçeğe dönüşmesine de katkı sağlayabilir.
Boeing, İhracat Kısıtlamalarını Aşmayı Planlıyor
Loyal Wingman, Boeing’in, ABD dışında, İHA’lar konusunda yaptığı en büyük yatırım konumunda. Firma tarafından yapılan açıklamalarda, Loyal Wingman’in, ATS programının bir parçası olduğu ve bu programın da küresel pazarı hedeflediği, özellikle vurgulanıyor.
Boeing, projeyi, Avustralya’da; bu ülkedeki şirketi ve ülkenin savunma ve havacılık sanayisi ile yürüterek, “Avustralyalı” bir sistem geliştiriyor. Firma tarafından açıkça belirtilmese de uluslararası sektör basınında yapılan yorumlarda, Avustralyalı bir ürünün, Amerikan bir ürüne göre daha kolay ihraç edilebileceği vurgulanıyor.
Ayrıca, kapsam açısından Loyal Wingman ile birebir uyumlu olmasa da ABD’de yürütülen LCAAT programında yer almayan Boeing, bu alanda, müşterisi olan bir projede çalışmayı sürdürebiliyor. Böylece, gelecekte, rekabet edebilir bir ürüne sahip olma şansını koruyor.
