Ümit BAYRAKTAR / ubayraktar@savunmahaber.com
K. Burak CODUR / b.codur@savunmahaber.com
Meteksan Savunma, lansmanını Eurasia Airshow 2018’de gerçekleştirdiği KAPAN Dron Savunma Sistemi’ni, değişen tehditler ve gelişen ihtiyaçlar doğrultusunda güncel tutmaya devam ediyor. KAPAN’ın en güncel sürümü, Meteksan Savunma tarafından geliştirilen Retinar FAR-AD radarını ve KAPAN Komuta Kontrol Yazılımı’nı, ihtiyaçlara göre belirlenen diğer algılayıcılar ve karşı tedbir sistemleri ile bir araya getiriyor. KAPAN’ın güncel durumunu ile ilgili sorularımızı, Meteksan Savunma Genel Müdür Yardımcısı Adil Baktır yanıtladı.
MSI Dergisi: Adil Bey, öncelikle Meteksan Savunma’nın dron savunması konusuna yaklaşımını anlatır mısınız?
Adil BAKTIR: Dron savunması, uygulama alanına göre gereksinimleri farklılıklar gösterebilen bir konu. Örneğin, korunacak bölgenin ya da tesisin askeri ya da sivil nitelikte olması, çevresindeki coğrafi özellikler, talep edilen tespit ve teşhis mesafeleri, ihtiyaç duyulan karşı tedbir sistemleri, farklı gereksinimlere karşılık geliyor. Tüm bunlara da özellikleri sabit, değişmeyen bir sistemle cevap verebilmeniz mümkün değil. O yüzden KAPAN Dron Savunma Sistemi’ni; modüler, ölçeklenebilir ve açık mimariye sahip olacak şekilde geliştirdik. Böylece sisteme, son kullanıcının gereksinimleri doğrultusunda farklı algılayıcıları ve karşı tedbir sistemlerini kolaylıkla entegre edebiliyor ve maliyet etkin çözümler üretebiliyoruz.
Sistemimizi bu şekilde tasarlamış olmanın ötesinde, gereksinimlerin, bilgiye dayalı bir şekilde oluşturulabilmesi noktasında da son kullanıcı ile birlikte çalışıyoruz. Sistemin konuşlanacağı tesiste ya da bölgede, önden bir saha çalışması yapıyoruz. Buradaki coğrafi ya da insan yapısı engeller neler? Algılayıcılar ve karşı tedbir sistemleri hangi noktalara yerleştirilmeli? En etkin çözüm için bu alt sistemlerden kaçar taneye ihtiyaç olacak? Tüm bunları, saha çalışması ve ardından yaptığımız analizlerle ortaya koyuyoruz. Sonuçta da gereksinimleri, eniyilenmiş (optimum) şekilde karşılayan bir sistem çözümüne ulaşıyoruz.
Dron savunmasına yönelik çözümlerin, terzi usulü hazırlanması gerekiyor; biz de KAPAN Dron Savunma Sistemi’ni, gereksinimler doğrultusunda uyarlayarak kullanıma sunuyoruz.
MSI Dergisi: KAPAN Dron Savunma Sistemi, bir dizi alt sistemden oluşuyor. Bunlardan Meteksan Savunma tarafından geliştirilen ikisi; Retinar FAR-AD ve KAPAN Komuta Kontrol Yazılımı, sistemin kabiliyetleri açısından ön plana çıkıyor. Retinar FAR-AD, dron savunmasında hangi noktalarda öne çıkıyor; alternatiflerine göre hangi avantajları sağlıyor?
Adil BAKTIR: Dron savunmasında erken tespit, çok önemli bir konu. Tehdidi ne kadar erken tespit edebilirseniz hem tehdide maruz kalacakları o kadar erken uyarabilirsiniz hem de karşı tedbir almak için daha çok zamanınız olur. Erken tespit için de birim zamanda en geniş hacmi tarayabilmeniz gerekir. Bunu en iyi yapan algılayıcı ise radardır.
Retinar FAR-AD, dron tespit etmek için özel olarak geliştirilmiş bir radar. Anlık olarak 40 derecelik bir sektörü tarayabiliyor ve dakikada 30 dönüş gerçekleştirerek 7 gün 24 saat kesintisiz 360 derecede tespit kabiliyeti sunuyor. Savunma Sanayii Başkanlığının bir projesi kapsamında envantere alınan Retinar FAR-AD’de, geliştirdiğimiz özel algoritmaları kullanıyoruz. Radarların, kuşlarla dronları ayırt etmek gibi bir dizi zorluğun üzerinden gelebilmesi gerekiyor ve Retinar FAR-AD, özel algoritmaları ile sahada çok yüksek bir performans sergiliyor.
Retinar FAR-AD’ye eklenen bir diğer önemli özellik, tespit ettiği hedefin konum bilgilerinin 3 boyutlu olarak sağlanması. Bu özellik, teşhis ve karşı tedbir faaliyetlerini de büyük ölçüde kolaylaştırıyor. Doğrudan hedef odaklı çalışabilmenin önünü açıyor.
Retinar FAR-AD’nin bir diğer önemli özelliği, tespit ettiği hedefin bilgilerini 3 boyutlu olarak sağlaması. Bu özellik, teşhis ve karşı tedbir faaliyetlerini de büyük ölçüde kolaylaştırıyor. Doğrudan hedef odaklı çalışabilmenin önünü açıyor.
MSI Dergisi: KAPAN Komuta Kontrol Yazılımı, KAPAN’ın entegre bir sistem olarak çalışabilmesine ve daha üst seviye komuta kontrol sistemlerine de entegre olabilmesine imkan tanıyor. Bu yazılım, entegrasyon konusunda ne gibi kolaylıklar sağlıyor?
Adil BAKTIR: KAPAN Komuta Kontrol Yazılımı, Retinar C2Net yazılımının KAPAN sistemine uyarlanması ile geliştirildi. Retinar C2Net yazılımı, birden fazla Retinar radarının bir arada çalışarak kullanıcıya tek bir resim sunulmasını sağlıyor ve bu kapsamda, Antalya Havalimanı’nda başarıyla kullanılıyor. KAPAN Komuta Kontrol Yazılımı, bu kabiliyetleri ve daha fazlasını, dron savunmasına taşıyor. Sadece radarlar arası füzyon yapmıyor; elektro-optik ya da yön kestirim (DF) sistemi gibi diğer algılayıcılardan aldığı bilgileri de kullanarak birleşik hava resmini oluşturuyor. En uygun karşı tedbir yönteminin belirlenmesini de sağlıyor. Bu kapsamda, birden fazla karşı tedbir seçeneği varsa kullanıcıya en uygun olanını öneriyor.
KAPAN Komuta Kontrol Yazılımı, sistemi kurmadan önce sahada yaptığımız çalışmaların sonuçlarını da kullanıyor. Diğer bir deyişle içindeki algoritmalar, her kurulumda sabit kalmıyor. Yapay zekânın da devreye girdiği bir süreçte, kullanım yerine özgü uyarlamalar yapılıyor.
MSI Dergisi: KAPAN Komuta Kontrol Yazılımı, aynı zamanda sistemin arayüzünü de oluşturuyor. Sunulan arayüz ile ilgili hangi noktalar ön plana çıkıyor?
Adil BAKTIR: KAPAN Komuta Kontrol Yazılımı, kullanıcıya bir dizi kolaylık sağlıyor. Bunların arasında; farklı formatlarda 2 ve 3 boyutlu sayısal harita desteği, kural tabanlı alarm senaryoları oluşturma imkânı, çoklu ekran desteği, mobil uygulama desteği ve çoklu dil desteği bulunuyor. Tüm bunları, kullanıcı dostu bir arayüz ile yapıyor. Sistem, kolay ve hızlı bir şekilde kullanılabiliyor.
Türkiye’de Geliştirilen Kabiliyetler, KAPAN’da Kendine Yer Buluyor
MSI Dergisi: KAPAN’a farklı alt sistemlerin entegre edilmesi konusuna nasıl yaklaşıyorsunuz?
Adil BAKTIR: Meteksan Savunma olarak, KAPAN’ın ana algılayıcısı olan radarı ve sistemin bir bütün olarak çalışmasını sağlayan yazılımı sağlıyoruz. Bunun dışındaki algılayıcı ve karşı tedbir alt sistemlerini ise çözüm ortaklarımızdan sağlıyoruz. Bu alt sistemlerle ilgili Türkiye’de yapılmış ve devam eden çalışmalar var. Biz de Türkiye’de geliştirilen her kabiliyeti dikkate alıyoruz ve bu nedenle de bir dizi yerli çözüm ortağı ile çalışıyoruz. Son kullanıcıların farklı gereksinimleri oluyor ve tekliflerimizi, her seferinde bu gereksinimleri en iyi şekilde karşılayan çözüm ortaklarımızla oluşturuyoruz.
Hedefimiz, konusunda uzman çözüm ortaklarımızla uzun vadeli iş birlikleri yapmak ve bu suretle sunduğumuz çözümleri geliştirmek, eniyilemek ve kullanıcılara hızlı bir şekilde ulaştırabilmek.
MSI Dergisi: KAPAN’a, Retinar’ın yanı sıra hangi algılayıcı sistemler entegre edilebiliyor?
Adil BAKTIR: Bugüne kadar, Retinar dışında iki farklı tip algılayıcı ile çalıştık. Bunlardan birincisi, elektro-optik algılayıcılar ve termal kameralar. Son kullanıcı, Retinar’ın tespit ettiği tehditlere karşı tedbir uygulamadan önce bunları teşhis etmek istiyor. Teşhis için tercih edilen yol ise tehditleri, elektro-optik algılayıcılar ve termal kameralarla incelemek oluyor. Retinar FAR-AD, sağladığı 3 boyutlu konum bilgisi ile bu süreci kolaylaştırıyor. Kullanıcı, elektro-optik algılayıcılarını ve termal kameralarını, yüksek hassasiyetle hedefe yönlendirebiliyor.
İkinci tür algılayıcı ise DF sistemleri. Bu sistemler, eğer ortamda komuta-kontrol sinyalleri varsa radardan daha uzun menzillerde erken ihbar yapabiliyor.
KAPAN’ın açık mimarili bir sistem olması sayesinde, başka algılayıcıları da kolaylıkla entegre edebiliriz. Bugüne kadar talep gelmediği için bir entegrasyon çalışması gerçekleştirmemiş olsak da akustik algılayıcılar, entegre edebileceğimiz alt sistemlerden bir diğeri. Bu algılayıcılar, meskûn mahalde, ortam gürültüsü fazla olduğu için tercih edilmiyor. Diğer yandan, yerleşim yerlerinden uzaktaki bölgelerde, özellikle sütre gerisinden yaklaşan tehditlerin tespitinde önemli bir avantaj sağlayabiliyorlar.
MSI Dergisi: KAPAN’a, karşı tedbir tarafında hangi sistemler entegre edilebiliyor?
Adil BAKTIR: Karşı tedbirleri, işlevsel imha (soft kill) ve fiziksel imha (hard kill) olarak ikiye ayırabiliriz. Bunlardan hangilerinin kullanılacağına, bir dizi etmen göz önüne alınarak karar veriliyor. En önde gelen etmenlerden biri, çevreye verilebilecek hasar (collateral damage). Örneğin, lazer ya da namlulu silah gibi bir fiziksel imha çözümünün çevreye zarar verme potansiyeli bulunuyor ve bu çözümler çoğu durumda tercih edilmiyor.
Bizden bugüne kadar talep edilen çözümler, çoğunlukla karıştırıcı sistemlerin özelinde işlevsel imha yönünde oldu. Fiziksel imha tarafında ise dronlara karşı dron kullanımına ağırlık veriyoruz.
KAPAN Komuta Kontrol Yazılımı, sadece radarlar arası füzyon yapmıyor; elektro-optik ya da yön kestirim (DF) sistemi gibi diğer algılayıcılardan aldığı bilgileri de kullanarak birleşik hava resmini oluşturuyor. En uygun karşı tedbir yönteminin belirlenmesini de sağlıyor. Bu kapsamda, birden fazla karşı tedbir seçeneği varsa en uygun olanını öneriyor.
MSI Dergisi: Roketsan’ın, lansmanını IDEF 2019’da yaptığı ALKA Yönlendirilmiş Enerji Silah Sistemi, fuarda, Roketsan standında, Retinar çevre gözetleme radarı ile birlikte sergilenmişti. Size, Retinar’ın, bu örnekteki gibi KAPAN dışındaki çözümlerde kullanılması konusundaki yaklaşımınızı sormak istiyoruz.
Adil BAKTIR: Retinar’ın, başka dron savunma sistemleri kapsamında kullanımı ile ilgili talepler, özellikle yurt dışından geliyor ve biz de bunları olumlu karşılıyoruz. Retinar FAR-AD, tamamen dron savunması göz önüne alınarak geliştirilmiş bir ürün ve rekabette öne geçen özelliklere sahip. Böyle bir ilgi görmesini doğal karşılıyoruz; hatta bunu bekliyoruz.
İhtiyacı Karşılan Çözüm; Üstün Tespit Performansı
MSI Dergisi: KAPAN, farklı dron savunma sistemleri arasında hangi özellikleri ve kabiliyetleri ile öne çıkıyor?
Adil BAKTIR: KAPAN, iki noktada öne çıkıyor. Bunlardan birincisi, KAPAN’ın modüler, ölçeklenebilir ve açık mimarili bir sistem olması. Böylece, sistemin konuşlandırılması öncesinde yaptığımız analiz çalışmalarının sonuçları uyarınca, hem son kullanıcının ihtiyacını karşılayan hem de performans ve maliyet gibi kriterlere göre eniyilenmiş, terzi usulü, modern çözümler sunabiliyoruz.
İkinci önemli avantajımız ise Retinar FAR-AD’nin sağladığı tespit performansı. Radarımızın üstün performansı sayesinde son kullanıcıyı, rakiplerimizden daha önce uyarabiliyoruz. Bu açılardan baktığımızda, çok rekabetçi bir çözüm sunuyoruz.
KAPAN, iki noktada öne çıkıyor. Bunlardan birincisi, KAPAN’ın modüler, ölçeklenebilir ve açık mimarili bir sistem olması. İkinci önemli avantaj ise Retinar FAR-AD’nin sağladığı tespit performansı.
MSI Dergisi: KAPAN’ın ihracat potansiyeli ile ilgili değerlendirmelerinizi okuyucularımızla paylaşabilir misiniz?
Adil BAKTIR: Dron savunma sistemlerine baktığımızda, dünya genelinde yaklaşık 200 farklı çözüm olduğunu görüyoruz. Bu, 2020 verisi ve geçen sürede sayı artmış olabilir. Bunların arasında, KAPAN ile aynı sınıfta nitelendirebileceklerimizin sayısı ise 25 civarında. KAPAN’ın, bunların arasında, teknoloji bakımından ilk 5’te olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Konuya terzi usulü yaklaşımımızı da hesaba kattığımızda, uluslararası rekabette çok iyi bir konumda olduğumuzu değerlendiriyoruz.
Yurt dışına sağlayacağımız sistemlerde, ilgili ülkede geliştirilmiş ya da o ülkenin tercih ettiği alt sistemlerin kullanılmasına da açığız. KAPAN’ın açık mimarisi, burada da işimizi kolaylaştırıyor.
Önümüzde, hızlı gelişen bir pazar var. Son kullanıcının beklentisi ise artık sunumların ve tanıtım filmlerinin ötesinde, sistemi, kendi koşullarında test edebilmek. O yüzden son kullanıcıyı ziyaret etmeniz; sisteminizi oraya götürmeniz, kurmanız; hatta bir süre orada çalıştırmanız bekleniyor. Pandemi nedeniyle bu çalışmaları istediğimiz ölçüde gerçekleştiremiyoruz. Pandeminin etkileri azaldıkça, bu tür gösterimleri daha çok yapabileceğiz.
Bu süreçte, son kullanıcıların da ihtiyaçlarının olgunlaşmasını bekliyoruz. Zaman zaman aynı sistemle hem basit dronların hem de MALE sınıfı İHA’ların tespit edilmesine yönelik taleplerle karşılaşabiliyoruz. Oysa dron savunması, hava savunma sistemlerinin en alt seviyesi ve özel bir alan. Bizim çözümümüz de bu özel alanın tüm gereksinimlerini karşılıyor.
MSI Dergisi: Meteksan Savunma’nın KAPAN’ın geliştirilmesi ile ilgili gelecek hedefleri neler?
Adil BAKTIR: Tehditler geliştikçe ve değiştikçe, KAPAN da bunlara hızlı bir şekilde uyum sağlayacak. Bunu şu anda da yapıyoruz; tehdit bilgileri geldikçe sistemi güncellemeye devam ediyoruz.
Dronların sürü halinde kullanımının, önümüzdeki dönemde daha sık gündeme geleceğini öngörüyoruz. Ana algılayıcımızın radar olması, bu alanda da bize avantaj sağlıyor. Radarın, en geniş hacmi en kısa zamanda tarayabilme kabiliyeti, sürü dron saldırılarının tespit edilebilmesine olanak sağlıyor.
Komuta kontrol yazılımının açık mimarisi, KAPAN’ın, daha üst komuta kontrol sistemleri ile entegre edilebilmesinin de önünü açıyor. Farklı sistemlerden tehdit bilgilerini alarak bunları KAPAN’ın sunduğu ortak resme dâhil edebiliriz ya da KAPAN’daki tehdit bilgilerini, diğer sistemlere aktarabiliriz. Bu da önümüzdeki dönemde gündeme gelebilecek gelişim noktaları arasında yer alıyor.
Dron savunma sistemlerine baktığımızda, dünya genelinde yaklaşık 200 farklı çözüm olduğunu görüyoruz. Bunların arasında, KAPAN ile aynı sınıfta nitelendirebileceklerimizin sayısı ise 25 civarında. KAPAN’ın, bunların arasında, teknoloji bakımından ilk 5’te olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz
MSI Dergisi: Eklemek istediğiniz başka bir konu ya da konular var mı?
Adil BAKTIR: KAPAN, hem Meteksan Savunma’nın hem de paydaşlarımızın çabaları ile ortaya çıktı ve gelişimini sürdürüyor. Burada; Türk Silahlı Kuvvetlerine, Savunma Sanayii Başkanlığına, Emniyet Genel Müdürlüğüne, altyüklenicilerimize ve tüm mesai arkadaşlarıma teşekkür etmek istiyorum. Sizlere de KAPAN’ı anlatma fırsatı verdiğiniz için ayrıca teşekkür ederim.
Meteksan Savunma Genel Müdür Yardımcısı Adil Baktır’a, zaman ayırıp sorularımızı cevaplandırdığı ve verdiği bilgiler için, okuyucularımız adına teşekkür ediyoruz.
