MSI Dergisi’nin 190’ıncı sayısında yayımlanan Söyleşi, derginin internet sitesinde paylaşılmıştır:
K. Burak CODUR / b.codur@savunmahaber.com
Turan SALCI / t.salci@savunmahaber.com
Türkiye’nin güvenliği ve geleceği açısından “Mavi Vatan” kavramının öneminin çok daha net anlaşılır olduğu bu dönemde, Deniz Kuvvetleri Komutanlığının (Dz.K.K.lığı) gereksinimlerinin hızlıca ve milli imkânlarla karşılanması da ihtiyaçtan öte bir zorunluluk haline geldi. Meteksan Savunma, bu ortamda, MİLGEM’lerden denizaltılara kadar birçok platforma sağladığı kritik sualtı akustiği sistemleri ile Dz.K.K.lığının imkan ve kabiliyetlerine, önemli bir katkı sağlıyor. Meteksan Savunma’nın, başta güvenirliği denizlerde kanıtlanmış YAKAMOS Sonarı olmak üzere, bu alandaki ürün ve çözümlerini, Akustik ve Optik Sistemler İş Geliştirme Direktörü Mesut Görateş’ten dinledik.
MSI Dergisi: Meteksan Savunma’nın YAKAMOS Karinaya Monteli Sonarı, ADA sınıfı dört MİLGEM korvetinin ardından, Pakistan’ın sipariş ettiği ve yine MİLGEM’lerin tasarımını temel alan 4 gemi için de seçildi. YAKAMOS’un bu sürece kadar olan hikâyesini bize özetler misiniz?
Mesut GÖRATEŞ: Deniz Birimleri TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM), Gemi İçi Birimleri ise Dz.K.K.lığı Araştırma Merkezi Komutanlığı (ARMERKOM) tarafından prototip olarak geliştirilen ve teknoloji transferi ile Meteksan Savunma’ya devredilen YAKAMOS, sanayileştirme açısından örnek alınması gereken bir başarı hikayesi. Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB) tarafından, YAKAMOS sonarının sanayileştirilmesinde “Mükemmeliyet Merkezi” yaklaşımı ile görevlendirilen Meteksan Savunma; ihtiyaç makamı Dz.K.K.lığının mühendislik gücü, ARMERKOM’un bilgi birikimini ve son kullanıcı sistem operatörlerinin saha tecrübesinden gelen operasyonel gücünü, sanayileştirme sürecinde kendi mühendislik gücü ile başarıyla harmanladı. Meteksan Savunma; Dz.K.K.lığının Entegre Lojistik Destek (ELD) kaygılarını giderecek bir demodelik yönetim yaklaşımı ile sistemin donanım ve yazılım güncellemelerini gerçekleştirdi; yerli katkı payını arttırdı; sonar operatörlerinin görüşleri doğrultusunda, kullanıcı dostu güncellemeler yaptı; algoritmalarda iyileştirmeler gerçekleştirdi; sisteme yeni yetenekler kazandırdı. Güncellemeleri, MİLGEM Projesi’nin 4 gemisine de aynı konfigürasyon ve yeteneklere sahip olacak şekilde tatbik etti. Sahada performansı kanıtlanmış algoritmaları ile YAKAMOS, 2011 yılından beri dünyanın birçok bölgesindeki değişik harekât ortamlarında, kesintisiz ve başarı ile görevine devam ediyor. Meteksan Savunma, YAKAMOS kullanıcılarının memnuniyetini odağına aldı; yapılan önerileri titizlikle inceleyerek ürüne her geçen gün yeni yetenekler ekliyor ve uluslararası arenada söz sahibi olmayı hedefliyor.
Bir savunma sanayisi ürününün ihracat başarısını etkileyen en kritik unsurlardan biri, anılan ürünün, o ülkenin kendi silahlı kuvvetleri tarafından etkin olarak kullanılıyor, beğeniliyor, destekleniyor ve tavsiye ediliyor olmasıdır. Dünyanın en karmaşık ve ileri teknoloji sistemlerini başarı ile kullanmakta olan ve MİLGEM gibi prestijli bir muharip platformu özgün ve milli olarak tasarlayıp, üretme başarısını göstermiş Dz.K.K.lığımızın, YAKAMOS’u beğeni ve başarı ile kullanıyor olması, Pakistan Deniz Kuvvetleri Komutanlığı için de önemli bir referans oldu. Bu referans ile YAKAMOS, alternatifleri arasında rekabette öne çıkarak, PN (Pakistan Navy / Pakistan Deniz Kuvvetleri) MİLGEM Korveti konfigürasyonda yerini almayı başardı. YAKAMOS’un bu ilk ihracat başarısını, Pakistan bahriyesinin beğeni ve müşteri memnuniyeti ile taçlandırarak, dünyadaki konumunu pekiştirecek kritik bir kilometre taşı olarak önemsiyoruz. Bu bağlamda, PN MİLGEM Korveti konfigürasyonunda; YAKAMOS sistem mimarisi ile donanım ve yazılımlarına, teknolojideki gelişmelerle uyumlu güncellemeleri yansıttığımız ve uluslararası rekabette ciddi avantajlara sahip olacağını değerlendirdiğimiz yeni nesil Karinaya Monteli Sonar Sistemi YAKAMOS 2020 yer alacak.
MSI Dergisi: Sonar sistemleri, teknolojinin yanı sıra saha tecrübesinin de kritik öneme sahip olduğu sistemler. YAKAMOS, teknoloji tarafında nasıl bir konumda?
Mesut GÖRATEŞ: Konvansiyonel denizaltılar, teknolojideki gelişmelerle uyumlu olarak günden güne sessizleşiyor ve daha uzun su altı seyir sürelerine sahip olarak, deniz harekât alanındaki en kritik tehdit olma algısını devam ettiriyor. Bu durumda, su üstü platformlarına reaksiyon süresi kazandıracak şekilde uzak mesafelerden ve doğrulukla tespit yapabilecek, performansı değişik ortam koşullarında şüphe götürmeyecek şekilde kanıtlanmış muhtelif tipteki platform sonarlarının, monostatik, bistatik ve/veya multistatik kullanımı gerekiyor.
YAKAMOS’u rakipleri arasında öne çıkaran; doğruluğu bilinen benzetim, geliştirme ve test altyapıları üzerinde, operasyonel tecrübeye sahip operatörleri ile değişik ortam koşullarında performansı kanıtlanmış, yani sahadan gelen geri bildirimlerle sürekli güncellenerek olgunlaşmış tespit, takip ve sınıflandırma algoritmalarıdır.
Performansın değişik ortam koşullarında kanıtlanması, veri toplama, analiz ve algoritma doğrulama aktiviteleri gibi emek ve maliyet yoğun bir dizi saha tecrübeleri gerektiren, meşakkatli bir süreç. Böyle bir süreçten geçen tespit, takip ve sınıflandırma algoritmalarının doğrulanması da doğruluğu bilinen benzetim, geliştirme ve test altyapıları ile mümkün oluyor. İşte YAKAMOS’u, rakipleri arasında öne çıkaran da doğruluğu bilinen benzetim, geliştirme ve test altyapıları üzerinde, operasyonel tecrübeye sahip operatörleri ile değişik ortam koşullarında performansı kanıtlanmış, yani sahadan gelen geri bildirimlerle sürekli güncellenerek olgunlaşmış tespit, takip ve sınıflandırma algoritmalarıdır.
Monostatik sonar sistemlerinin aksine, bistatik ve multistatik çalışmaya uyumlu modern sonar sistemleri, su üstü gemisinin yerini tehdit denizaltı gemisinden saklayabilmek üzere platformdan özellikle ayrı mesafede konuşlandırılmış ses kaynağı (aktif sonar) ve alıcılarla (pasif sonar) uyumlu olarak çalışabilecek şekilde tasarlanmış olmalıdır. Biz de YAKAMOS’tan YAKAMOS 2020’ye geçiş sürecinde, biraz önce sözünü ettiğimiz doğruluğu kanıtlanmış tespit, takip ve sınıflandırma algoritmalarını, mümkün olduğunca korumaya özen gösterdik. Bunu yaparken sistem mimarisi ve donanımlarını, bistatik ve multistatik çalışmaya uyumlu olacak şekilde; herhangi bir aktif ve/veya pasif kaynaktan gelecek hedef verisini alıp, işleyebilecek ve sergileyebilecek, taktik su altı resmini Komuta Kontrol Sistemi (Combat Management System / CMS) ile paylaşabilecek şekilde, Entegre Sonar Suiti (Integrated Sonar Suite / ISS) yapısında yeniden tasarladık. Bu özellikleri ile Karinaya Monteli Sonar Sistemi YAKAMOS 2020’nin, teknoloji olarak oldukça iyi konumda olduğunu söyleyebiliriz.
YAKAMOS 2020’nin teknolojisi, Meteksan Savunma tarafından yürütülen su altı akustik alanındaki diğer sonar projeleri ile ortaklandı ve firma tarafından güncellenen elektronik kart ve modülleri ile yerlilik oranı önemli şekilde arttırıldı. Böylece, dışa bağımlılığı neredeyse kalmadı. Aynı zamanda, YAKAMOS 2020, Dz.K.K.lığı’nın elindeki farklı platformlar arasında ortak kullanılabilecek, ölçeklenebilir, uyumlandırılabilir ve modüler yapısı ile lojistik destek ihtiyaçlarında ve yedek parça maliyetlerinde de önemli bir tasarruf sağlanmasına yardımcı olacaktır. Sonar operatörleri ise yeni teknolojilerin getirdiği avantajları kullanırken bildikleri, tanıdıkları ve alıştıkları ara yüzlerden vazgeçmek zorunda kalmayacaklar.
MSI Dergisi: Aslında, teknoloji ile ilgili sorumuzu cevaplarken biraz değindiniz; ancak konunun önemi nedeni ile ayrı bir soru olarak sormak istiyoruz: Saha tecrübesi tarafında, YAKAMOS nasıl bir noktaya ulaştı?
Mesut GÖRATEŞ: YAKAMOS,Dz.K.K.lığı envanterinde olan ve kendini ispat etmiş tek milli karinaya monteli sonar sistemidir. YAKAMOS, MİLGEM’ler ile karasularımıza ilave olarak; tüm Akdeniz’den Atlas Okyanusu’na, Afrika kıtasının en güney ucundan Norveç Denizi’ne, Kızıldeniz üzerinden Umman Denizi ve Hint Okyanusu’na kadar birçok farklı harekât ortamında, kesintisiz olarak görev yapmıştır. Baktığımızda, saydığımız bu okyanus ve denizler, Deniz Kuvvetleri Komutanlığımızın milli ve NATO görevleri kapsamında seyredeceği denizlerin neredeyse tümünü kapsamaktadır. Gemilerin hizmette geçirdiği toplam süreye baktığımızda ise yaklaşık 20 senelik bir toplam tecrübeyi ifade etmektedir.
YAKAMOS 2020’nin konsolu 
YAKAMOS 2020’nin ıslak taraf birimi (wet-end).
YAKAMOS, ayrıca, yapılan testlerde, daha önce yurt dışından tedarik edilen muadil sistemlere göre önemli performans avantajları olduğunu gösterdi. Bu durumu, poligon testleri ile de ispat etmeyi başardı.
YAKAMOS’un içerisindeki en alt seviyedeki seramiklere kadar tüm kritik teknoloji içeren parçaları, milli olarak tasarlandı ve yerli olarak üretiliyor. Özellikle MİLGEM Projesi’nin 4’üncü gemisi TCG KINALIADA sistem konfigürasyonunun, MİLGEM Projesi’nin diğer 3 gemisine de tatbik edilmesinden sonra icra edilen tatbikatlarda elde edilen başarılarla ilgili olarak duyumlarımız ve tarafımıza sözlü olarak ifade edilen memnuniyet ve teşekkür ifadeleri, göğsümüzü kabartıyor, özgüvenimizi arttırıyor ve bizim için en değerli motivasyon kaynağını oluşturuyor. Söz konusu donanım ve yazılım güncellemeleri öncesinde, zaman zaman yaşandığı bildirilen ufak tefek teknik sorunların, güncellemeler sonrasında tamamen ortadan kalktığı, çok uzun süredir arızaya rastlanmadığı, sistem güvenilirliğinin üst düzeyde olduğu da bildiriliyor. Mevcut hali ile sisteme operatör hakimiyetinin ve memnuniyetinin sağlandığını kesinlikle söyleyebiliriz. Tüm bunlar, saha tecrübeleri ile elde edilen geri bildirimlerin çözüme yansıtılmış olmasının doğal bir sonucudur. Bu ürün ailesinin, hem Dz.K.K.lığına uzun süre hizmet etmesini hem de diğer ülkelerin tercih ettiği sonar olmasını hedefliyoruz.
Hedef; Daha Fazla İhracat
MSI Dergisi: YAKAMOS’un, gerek yurt dışında gerekse de yurt içinde rakipleri bulunuyor. Öncelikle yurt dışı rekabet bakış açısı ile YAKAMOS’u, nasıl bir konumda görüyorsunuz?
Mesut GÖRATEŞ: Söyleşimizin başlangıcında da ifade ettiğim gibi savunma sanayisi ürünlerinin ihracatına ve dolayısıyla rekabette ön almasına etki eden bazı kritik hususlar var ve kendi ülkenizin silahlı kuvvetlerinin desteği, bu manada önemli. Fiyat-performans değerlendirmesi de bu açıdan oldukça önem taşıyor. YAKAMOS gibi platforma entegre sistemlerin ihracat ve rekabetine etki eden bir diğer önemli husus ise platformun ihracat ve rekabet gücü. Yani MİLGEM’in ihracat ve rekabet gücü. Özellikle teknolojik olgunluk seviyesi yüksek ve kendi platformunu kendisi tasarlayabilen gelişmiş ülkelerin platformuna bir sistem pazarlayabilme olasılığı, neredeyse yok denecek kadar az. Bu anlamda, ihracat fırsatı olarak modernizasyon projeleri, biraz daha ön plana çıkıyor. Ancak burada da karşılaşılan sorun; özellikle platformda mevcut olan ve platforma yeni gelecek ve sizin sisteminizin entegre olacağı diğer sistemlerin arayüz bilgilerinin ulaşılabilirliği. Ayrıca hacim, boyut, ağırlık, voltaj, güç, iklimlendirme vb. sorunların aşılması, çeşitli zorluklar içerebiliyor.
Meteksan Savunma olarak yurt içi adil rekabetten mükemmellik doğacağına inanmakla beraber, adil bile olsa bu rekabetin uluslararası pazarda yurt dışı rakiplerimize yaradığını değerlendiriyor ve iç pazardaki her türlü çekişmeyi/çelişkili durumu, kendilerine avantaj sağlamak üzere kullandıklarını görüyoruz.
Meteksan Savunma olarak geldiğimiz noktada, YAKAMOS ile entegre olacak sistemlerin arayüz bilgilerine ulaşılabilen tüm platformlara, YAKAMOS’u entegre edebilecek yetenek ve birikime sahibiz. Fiyat-performans olarak da uluslararası markette bilinen aynı sınıf sonarlar ile rekabet gücümüzün olduğunu, PN MİLGEM Korveti projesi ile ispat etmiş durumdayız. MİLGEM platformunu yurt dışında pazarlama faaliyetleri sürdüren ASFAT A.Ş. ve yine yurt dışında, gerek platform tasarım ve inşa gerekse modernizasyon projeleri ile rüştünü ispat etmiş olan STM A.Ş. ile koordineli olarak pazarlama faaliyetlerimizi sürdürüyoruz.
MSI Dergisi: Yurt içi rekabet kapsamında neler söylemek istersiniz?
Mesut GÖRATEŞ: Meteksan Savunma olarak, yurt içi adil rekabetten mükemmellik doğacağına inanmakla beraber, adil bile olsa bu rekabetin uluslararası pazarda yurt dışı rakiplerimize yaradığını değerlendiriyoruz. Yurt dışı rakiplerimizin, iç pazardaki her türlü çekişmeyi ve çelişkili durumu, kendilerine avantaj sağlamak üzere kullandıklarını görüyoruz. Su altı akustiği ve özellikle de platform sonarları özelinde tüm dünya ülkelerine bakılacak olursa; bu alanda söz sahibi ülkelerin, sürdürülebilirlik anlamında stratejik olarak seçtikleri ve uluslararası arenada rekabet için devlet olarak destekledikleri tek bir şirket olduğu görülür. Buna örnek; ABD’de Raytheon, Fransa’da Thales, Almanya’da Atlas Elektronik, İngiltere’de Ultra, İtalya’da WASS vb. şirketler gösterilebilir. Özellikle su altı akustiği teknoloji alanına nispeten yeni girmiş olan ülkemizde, bu alandaki yetişmiş insan gücünün azlığı, ülke kaynaklarının etkin ve verimli kullanılması gerekliliği, sürdürülebilirlik, söz konusu teknoloji alanındaki acil ihtiyaç durumundaki ürünlerin çeşitliliği vb. hususlar dikkate alındığında; özellikle SSB tarafından bu alanda “mükemmeliyet merkezi” yaklaşımı ile konumlandırılmış bir firma olarak, böyle bir yurt içi rekabet yerine, sektör firmalarının stratejik olarak konumlandırmasını yapan SSB koordinasyonu ile iş birliğinin teşvik edilmiş olmasını beklerdik.
Geçen sene içinde kendisi ile yapılan bir söyleşide, Genel Müdürümüz Selçuk Kerem Alparslan’ın konuyla ilgili yorumlarını burada tekrar hatırlatmak isterim. Ne demişti Selçuk Bey: “Kaynaklarımızı odaklamak yerine dağıtırsak bu ileride sürdürülebilirlik problemi olarak önümüze gelecektir. Bu problem, sadece bugünümüzü etkilemiyor; önünü göremeyen sektör, geleceğe de yatırım yapamıyor. Tüm bunlar, nihayetinde sektöre zarar veriyor. Diğer alanlar için olmasa da sualtı akustiği gibi stratejik bir faaliyet alanında sektörel yapılanmanın kesinlikle devlet eliyle yönlendirilmesine ihtiyaç var. Aksi halde, kaybettiğimiz değerleri, ne yazık ki ancak on yıllar içinde tekrar oluşturabiliyoruz.
Konu, kullanıcı makamlar için de önemli bir problem. Öncelikle her kullanıcı, başarılı sistem ve alt sistemleri, her platformunda kullanmak ister. Tahmin edeceğiniz gibi bakım-tutum avantajları, yedek parça uyumluluğu, eğitim ihtiyacının azalması, operatörlerin platformlar arasında esnek kullanımı gibi pek çok avantajı var. Bu sebeple YAKAMOS sonarının, planlanan gemi projelerinde değerlendirilmesinin, Dz.K.K.lığı adına da önemli avantajları var. Bizler, üreticiler ve tedarik makamı olarak bu süreçlerin içinde olmadığımız için, sağlanan operasyonel faydayı ve görünmeyen maliyet avantajlarını, kullanıcılar kadar göremiyoruz ve hissedemiyoruz. Eğer amaç, kullanıcının, ülke savunması için zor şartlarda görev yaparken hayatını kolaylaştırmak ise bu tür kaygıların da önemli bir tedarik kriteri olarak değerlendirilmesi gerekiyor.”
Bu açıklama dikkatle irdelenecek olursa; Meteksan Savunma olarak, sualtı akustiği gibi stratejik ve birçok ihtiyacın milli olarak geliştirilmesine ihtiyaç duyulan bir alanda, yurt içi rekabet yerine, sürdürülebilirlik için kaynaklarımızı odaklayan ve son kullanıcı önceliklerini dikkate alan bir sektörel yapılanmanın devlet eliyle yönlendirilmesinin daha uygun hareket tarzı olacağını düşünüyoruz.
Meteksan Savunma tarafından geliştirilen hidrofon. 
Meteksan Savunma tarafından geliştirilen ve sonar sistemlerinde kullanılan farklı seramikler. 
Meteksan Savunma’nın, Yeni Nesil Fiber Optik Sonar için algılayıcı tasarımı.
MSI Dergisi: Önceki sorularda, YAKAMOS 2020’den bahsederken, bazı ipuçlarını verdiniz:YAKAMOS’un önünde nasıl bir teknoloji yol haritası ve pazar bulunuyor? YAKAMOS’un geleceği konusunda neler söylemek istersiniz?
Mesut GÖRATEŞ: YAKAMOS’un temel teknolojisini, YAKAMOS birimlerinin sanayileştirme projeleri kapsamında, teknoloji transferleri ile aldık. Bu teknoloji içinde en kritik kısım, sahada uzun süren çalışma ve tecrübelerle olgunlaştırılarak performansı kanıtlanmış algoritmalardı. Oldukça iddialı bir YAKAMOS yol haritasını, 2015’li yıllarda yapmış ve bunu tedarik makamı SSB ve son kullanıcı Dz.K.K.lığı ile paylaşmıştık. Yol haritasının her adımında, Meteksan Savunma’nın sahip olduğu bilgi birikimi ve mühendislik gücü ile bu değerli algoritmaları koruyup geliştirmeyi, yazılım uyarlamaları yapılmış donanımsal yeniliklerle sistem yetenekleri ve performansını teknolojinin elverdiği ölçüde hep arttırmayı, askeri ve endüstriyel standartlara uyumu ile uluslararası pazarda rekabet gücü olacak bir ürün ailesini hedefledik. Ülkemizde, az sayıda proje; hem finansal kaynak sağlıyor hem de tedariki planlanmış bir platformda kullanım fırsatı veriyor. YAKAMOS da bu istisnalardan birisi. Bu açıdan bakıldığında da yol haritasında planlanan evrimi, Dz.K.K.lığı harekat ihtiyaçları kapsamında bilinen gelecek dönem platform inşa ve modernizasyon faaliyetleri ile uyumlu, platformlar arası ELD gereklerini ve ömür devri bakım konsepti esaslarını gözeten, yakın ve orta dönem teknolojik gelişim öngörülerini dikkate alan bir yaklaşımdı. Bu planı, MİLGEM’in 3’üncü ve 4’üncü gemisinde uyguladık, daha sonra da 1’inci ve 2’nci gemiye retrofit olarak tatbik ettik. Bundan sonraki hedeflerimiz, sırası ile MİLGEM 5-8 (güncel adı ile İ-Sınıfı Fırkateyn), TF-2000 Hava Savunma Harbi Fırkateyni ve ihracat projeleriydi. Söyleşimizin başında da belirttiğim gibi bir savunma sanayi ürününün ihracat başarısında, öncelikle kendi silahlı kuvvetlerinizin o sistemi kullanıyor, beğeniyor ve destekliyor olması kritik öneme sahip; çünkü yurt dışına gittiğinizde referans oluyor. YAKAMOS gibi platforma entegre bir sistemde, ihracat başarısında platformun rekabet gücü de aynı ölçüde önemli.
Aslında, MİLGEM ve YAKAMOS’un ilk ihracat başarısı, bir Körfez ülkesine olacaktı. Ancak ihracat gerçekleşmedi. Eğer gerçekleşseydi MİLGEM’in, dolayısıyla YAKAMOS’un ilk ihracatı daha önce olacaktı. Fakat yılmadık, özellikle PN MİLGEM Projesi konfigürasyonunda yer almak adına verdiğimiz mücadele ve elde edilen başarı, geleceğe bakışımızı önemli ölçüde etkiledi. “Mühendislik bilgi birikimi ve bakış açımız ile neleri daha iyi yapabiliriz? Tasarım ve süreçleri nasıl iyileştirebiliriz? Hem teknik hem de fiyat olarak uluslararası rekabette nasıl ön alırız? Teknolojideki gelişmelerden bu anlamda nasıl faydalanabilir ve fark yaratan bir çözümü nasıl oluşturabiliriz?” diye ihracat hedeflerimize odaklandık ve YAKAMOS 2020 adını verdiğimiz yeni nesil Karinaya Monteli Sonar Sistemi çözümümüz ile ilk ihracat başarısını yakaladık. Bu projedeki başarımızın, müteakip ihracat başarıları için kilit öneme sahip olduğunun farkındayız. Ayrıca, bu projede, teknoloji alanında yeterliliği bulunan yerel firma ve kurumlarla yapılacak iş birliği ve uyumlu çalışmaların, diğer hedef pazarlar için de rekabet gücümüzü arttıracak bir referans teşkil edeceğini değerlendiriyor ve bu çalışmalara büyük önem veriyoruz.
Su Altı Akustiği Çözümleri Çeşitleniyor
MSI Dergisi: Meteksan Savunma’nın YAKAMOS karinaya monteli sonarı, sualtı akustiği konusunda en bilinen ürünü. Bununla beraber, bu alanda, diğer sistemler konusunda da çalışmaları var. Genel bir çerçeve çizebilmek için, su altı akustiği konusunda, YAKAMOS dışında ürün ailenizin üyelerini sıralar mısınız?
Mesut GÖRATEŞ: Meteksan Savunma olarak, sadece su üstü platformlar için sualtı akustiği sistemleri geliştirmiyoruz. Bu alandaki çalışmalarımızı özetlemek gerekirse; ilk başladığımız proje, su altı akustik aktif veya pasif sensör elemanlarının üretiminde kullanılan piezoelektrik seramik malzemelerin kompozisyonlarının ve üretim süreçlerinin yerlileştirilmesini içeren MİDAS (Milli Piezoelektrik Seramik Geliştirilmesi) Projesi oldu. Bu proje kapsamında, 2 farklı konfigürasyonda piezoelektrik seramik malzemesi geliştirdik. Bu çalışmalarımıza ilave olarak; envanterdeki AY ve PREVEZE Sınıfı denizaltıların Pasif Sonar (CHA) ve Pasif Mesafe Bulucu Sonar (PRS) sistemlerinde yedek parça olarak kullanılmakta olan MSH-01 hidrofonlarını yerli imkanlar ile geliştirdik ve Dz.K.K.lığına, 2013 yılından itibaren yedek parça olarak sağlamaya başladık. Yine envanterdeki PREVEZE Sınıfı denizaltıların Yan Dizin Sonarı (FAS) sistemlerinde kullanılmakta olan MSH-11 hidrofonlarını, yerli imkânlar ile geliştirdik; yakın bir gelecekte, yedek parça olarak sağlayacağız. Dz.K.K.lığının Ar-Ge mühendislik gücü ARMERKOM ile koordine içinde, envanterdeki platformların acil ihtiyaçlarına yönelik çözümleri de hızla geliştiriyor ve Dz.K.K.lığının hizmetine sunuyoruz. Bu kapsamda, AY Sınıfı denizaltı gemilerimizin MİLPAS Milli Pasif Sonar Sistemi PGA Birimi tasarım, üretim, entegrasyon ve kabul faaliyetlerini, başarı ile tamamladık. Zaman zaman acil çözüm bekleyen elektronik kart/birim arızalarına, Dz.K.K.lığının talebi doğrultusunda, herhangi bir maddi karşılık beklemeden süratle destek veriyor ve elimizden geldiğince gidermek için çaba sarf ediyoruz. Ayrıca;
- SSAM (Sayısal Sualtı Akustik Modem),
- VSG (Akustik Vektör Sensör Geliştirilmesi),
- FOAAG (Fiber-optik Akustik Algılayıcılar Geliştirilmesi),
- Denizaltı Gemileri için Kestirim Pasif Sonarı (IPS) ve Kestirim Mesafe Bulucu Sonarı (IDRS) Geliştirme,
- PREVEZE Sınıfı denizaltı gemilerimizin Milli Üretim Entegre Sualtı Savaş Yönetim Sistemi (MÜREN-PREVEZE SYS) kapsamında Sonar Alt Sistemlerinin Geliştirilmesi projelerinde görev aldık ve almaya devam ediyoruz.
Öte yandan, TÜBİTAK BİLGEM ile birlikte yer aldığımız IPS Projesi’nde, prototip sistem testleri tamamlanmış, sistem şu anda bir AY Sınıfı denizaltı gemimize entegre edilmiş ve kullanılmakta iken, IDRS geliştirme çalışmalarımız devam ediyor.
Bunun dışında, Dz.K.K.lığımızın ihtiyaçları kapsamında başlatılan Milli Torpido Geliştirme (AKYA) Projesi kapsamında, Roketsan’ın ana yükleniciliğinde, milli torpidonun akustik başlık donanım ve yazılımlarının geliştirilmesinde görev aldık. Bu projede ayrıca, dümen suyu dedektörünün geliştirilmesiyle ilgili olarak da Koç Bilgi ve Savunma Sistemleri ile bir alt yüklenicilik sözleşmemiz bulunuyor. Bu proje de başarıyla devam ediyor. Yakın gelecekte, ilk işlevsel akustik başlık torpidoya entegre edilmiş olarak atış testleri yapılacak.
Ayrıca, son dönemde yayınlanan yurt içi tedarik ve geliştirme projelerine teklif vermeye hazırlanıyoruz; bu konudaki gelişmeleri de yakında duyuracağız.
Meteksan Savunma olarak, 2008 yılından bu yana, su altı akustik konularındaki bilgi birikimini, deneyimli mühendis sayısını ve altyapılarını arttırmaya devam ediyoruz. Bugün itibarıyla su altı ve su üstü platformlar için Sonar Sistemleri, Su Altı Silah Sistemleri Sensör ve Elektronikleri, Su Altı Haberleşme Sistemleri, Su Altı Erken Uyarı ve Sensör Ağ Sistemleri, Muhtelif Su Altı Akustik Sistemler konularında çalışmalarımıza devam ediyoruz.
Tabii ki saydığımız bu projelerde, her şeyi Meteksan Savunma olarak tek başımıza yapmıyoruz. “Mükemmeliyet Merkezi” yaklaşımı ile ciddi bir eko-sistem oluşturduk. Birçok kalifiye tedarikçimiz var. Bunun yanında; uyum içinde beraber çalıştığımız, sektör içinden ve dışından firmalar; üniversite-sanayi iş birliği modeliyle beraber çalıştığımız, akademik destek aldığımız araştırma kurum ve kuruluşları ile üniversiteler var. Meteksan Savunma’nın, Bilkent Holding tarafından kurulmuş olması felsefesinin özünde, üniversite-sanayi iş birliği ile akademik çalışmaların ülke ekonomisine katkı sağlayacak şekilde ürünlere dönüştürülmesi hedefi var.
Analiz, modelleme, simülasyon ve test altyapısına güven, ancak sahadan elde edilen verilerle bu altyapının güncellenmesi ve doğrulanması ile mümkün olabilir. Meteksan Savunma, altyapısının tam olarak bu olgunluğa eriştiği dikkat çekiyor. 
Meteksan Savunma, Bilkent Üniversitesi doğu-batı kampüsleri arasında yer alan suni gölet üzerine kurduğu Bilkent Göleti Açık Su Test ve Kalibrasyon Tesisi altyapısını, bu alandaki projelerinde etkin olarak kullanıyor ve tüm paydaşlarını da bu ve SBT imkânlarından yararlandırıyor.
MSI Dergisi: Mesut Bey, gündemdeki konulardan, söyleşimize başlarken yeni görevinizi tebrik etmeye fırsat bulamadık. Size ve ekibinize başarılar dileriz. Bu fırsattan yararlanarak da bir soru sormak istiyoruz. “Akustik ve Optik Sistemler İş Geliştirme Direktörlüğü” ifadesinde geçen “akustik” ve “optik” terimleri, Meteksan Savunma için nasıl bir sinerji ifade ediyor; bu iki terim, Meteksan Savunma özelinde nasıl bir araya geldi?
Mesut GÖRATEŞ: Meteksan Savunma’nın sahip olduğu teknolojik bilgi birikimlerinden, özellikle lazer-optik ve elektronik harp yetenekleri kapsamında, geçmişte Dz.K.K.lığı için yapmış olduğumuz bazı projeler vardı. Bu projelerden bir tanesi de Güdümlü Mermi Başlık Simülatörü Geliştirilmesi Projesi’ydi. Bu proje kapsamında, IR başlıklı güdümlü mermilerin başlığını simüle edebilen bir sistemi, Dz.K.K.lığımızın kullanımına sunduk. Bu sistem sayesinde, Dz.K.K.lığı operatörleri, gemisine yönelmiş IR arama başlığına sahip bir güdümlü merminin kilidini kırabilmek üzere, çeşitli senaryoları deneyebiliyor ve ellerindeki karşı tedbir sistemlerinin güdümlü mermiye ne derece etki ettiğini test edebiliyorlar. Yeni alınacak bir karşı tedbir sisteminin etkinliğini de deneyebiliyorlar. Yine bu alanda, ARMERKOM ile koordineli olarak geliştirdiğimiz ve SSB ile sözleşmesini imzaladığımız Elektro-Optik Güdümlü Mermi Karşı Tedbir Sistemi (EO-GMKS) Geliştirme Projesi var. Bu proje kapsamında da ilk prototip sistem geliştirildi ve bir GABYA Sınıfı Fırkateyne entegre edildi, fiilen kullanılıyor. Proje ile gemiye yönelmiş olan elektro-optik başlıklı füzenin kızılötesi arayıcı başlığına uygun dalga boyunda bir lazer ışık kaynağının yönlendirilmesi ile belli bir mesafeden fonksiyonel olarak imha edilmesi (soft-kill) hedefleniyor. Bu iki proje, bu teknoloji alanında Dz.K.K.lığı için yapmış olduğumuz projeler. Yine bu teknoloji alanında, silahlı kuvvetler bünyesindeki helikopterlerin kaza-kırıma uğramasını engellemek için Helikopter Engel Tespit Sistemi (HETS) projemiz var. Bu 3 proje üzerinden değerlendirilecek olursa; 2 proje doğrudan; 1 proje ise dolaylı olarak aynı müşteri grubuna, yani Dz.K.K.lığına hitap ediyor. Dolayısıyla 2019 yılı başında yeni organizasyon yapımıza geçerken “kilit müşteri yönetimi” yaklaşımıyla böyle bir ayrıma gidildi. Elektro-optik sistemler ve su altı akustiği grubunun genel müdür yardımcılığı ve iş geliştirme açısından aynı bünyede olması gerektiği değerlendirildi ve böyle bir yapılanmaya gidildi. Ancak, ileride oluşacak iş hacmi ve yönetim ihtiyaçları kapsamında değiştirilebilecektir.
Meteksan Savunma Akustik ve Optik Sistemler İş Geliştirme Direktörü Mesut Görateş’e, zaman ayırıp sorularımızı cevaplandırdığı ve verdiği bilgiler için, okuyucularımız adına teşekkür ediyoruz.
