Son kullanıcıların ihtiyacını, hem yurt içinde hem de yurt dışında karşılayan Meteksan Savunma’nın, rekabetçi ürünler ve çözümler ortaya koyabilmesinin ardında, güçlü bir tedarik zinciri ve bu zinciri sürekli geliştiren bir ekip bulunuyor. Meteksan Savunma Tedarik Zinciri Müdürü Muzaffer Öztürk, bu tedarik zincirini nasıl oluşturduklarını ve nasıl geliştirdiklerini, okuyucularımız için anlattı.
MSI Dergisi: Meteksan Savunma, tedarik zinciri konusuna nasıl yaklaşıyor?
Muzaffer ÖZTÜRK: Meteksan Savunma olarak, “her işi kendisi yapan” bir yapı olarak büyümek yerine, projelerimizi, alt yüklenicilerimiz ve tedarikçilerimiz ile birlikte hayata geçirmeyi; onlarla birlikte büyüyerek Türkiye’nin savunma sanayisi sektöründeki, en güvenilir ve yenilikçi şirketi olmayı hedefliyoruz. Tanımlı prosedürlerimiz, süreçlerimiz ve talimatlarımız doğrultusunda, şirketimizin tüm ihtiyaçlarını, tedarikçilerimiz ve altyüklenicilerimiz vasıtasıyla tam istenen zamanda, yüksek kalitede, uygun maliyetle karşılıyoruz.
İthal etmek zorunda kaldığımız her alt sistemi, araştırma geliştirme ve ilk örnek üretim aşamalarında kullanıyoruz; bu sistemleri yerlileştirmek ve seri üretim fazında kullanmak için paralelde çalışmalara başlıyoruz. Elektronik kartlara dizilen komponent seviyesi, pahası yüksek malzemelerden başlayarak üretimimizde kullandığımız parça ve alt sistemleri; ürünlerimizdeki yerlilik oranını yükseltmek, tedarik zincirini kolaylaştırmak, potansiyel ihracat lisansı risklerini asgariye indirmek ve en önemlisi de döviz çıkışı yerine döviz girdisi sağlayacak mekanizmalar kuracak şekilde millileştirmek için azami çaba sarf ediyoruz.
MSI Dergisi: Meteksan Savunma’nın nasıl bir tedarik zinciri ile çalıştığını okuyucularımıza gösterebilmek için, rakamsal bazı bilgiler paylaşabilir misiniz?
Muzaffer ÖZTÜRK: Ekosistemimizde, 2.000’e yakın firma bulunuyor. Bu firmaların 600’e yakını, aktif olarak Meteksan Savunma’ya sağladığı ürün ve hizmetler karşılığında fatura kesiyor. Meteksan Savunma’nın yürüttüğü işlerin doğası gereği, neredeyse her hafta yeni bir firma ile tanışıyoruz ve iş birliği yapmaya başlıyoruz. Kurumsal kaynak planlama sistemimize, her yıl 100 civarı yeni firma tanımlıyoruz.
Farklı yetkinliklere sahip ondan fazla altyüklenicimiz, “Kalifiye Tedarikçi Programı”mızdan faydalanıyor. Millileştirme ve yerlileştirme çalışmalarına verdiğimiz önemin gereği, tüm kalifiye tedarikçilerimiz, tamamıyla yerli ve milli firmalardan oluşuyor. Gerek ve yeter şart olmasa da kalifiye tedarikçilerimizin, yüzde yüz yerli sermayeli olmasını tercih ediyoruz. İhracat projelerimizde, proje isterlerine göre herhangi bir yükümlülüğümüz bulunuyorsa yabancı firmaları da programa katabiliyoruz. Kalifikasyon sürecinde, firma veya altyüklenici seçimini yaparken; kendi ürünlerini geliştiren, sadece Meteksan Savunma’ya değil tüm yurt içi ve yurt dışı pazarlara bu ürünleri sağlamayı hedefleyen ve katma değeri yüksek alt sistemlerin üretilip devamlı geliştirilmesinde, kendi öz kaynaklarını da harekete geçirmeyi önemseyen altyüklenicileri seçmeye ve yatırımlarına destek olmaya dikkat ediyoruz. Sektörde bilinenin aksine, ilk yatırım maliyetlerini ortak karşıladığımız altyüklenicilerimize ait ürünlerin fikri ve sınai mülkiyet haklarını, altyüklenicilerimize bırakıyoruz; uluslararası pazarlarda, kendi ürünlerimizle beraber, onların da gönüllü tanıtım elçileri oluyoruz.
Meteksan Savunma’nın 2019 yılı cirosuna baktığımızda, bu cironun neredeyse %45’lik bölümünün, tedarik zincirleri üzerinden döndüğünü söyleyebiliriz. Bu miktarın %80’e yakın kısmını ise yerli sanayiye aktardık. Aslında bu oranlar, Meteksan Savunma’nın, dış tedarik ve alt yüklenici kullanımına verdiği öneme ve ürünlerimizin yerlilik payının ne kadar yüksek olduğuna işaret ediyor.
Yerli sanayiye aktardığımız iş hacmi, son 10 yılda, ciromuzdan bağımsız bir şekilde, yaklaşık 16 kat arttı. Bu oran, ciro artışımızın neredeyse iki katı seviyesinde. Buradan, yan sanayiye aktardığımız iş miktarının nicelik olarak devamlı arttığını; aynı zamanda, aktarılan hizmetin cinsi olarak da çeşitlendiğini görebiliriz.
Meteksan Savunma’nın 2019 yılı cirosuna baktığımızda, bu cironun neredeyse %45’lik bölümünün, tedarik zincirleri üzerinden döndüğünü söyleyebiliriz. Bu miktarın %80’e yakın kısmını ise yerli sanayiye aktardık. Aslında bu oranlar, Meteksan Savunma’nın, dış tedarik ve alt yüklenici kullanımına verdiği öneme ve ürünlerimizin yerlilik payının ne kadar yüksek olduğuna işaret ediyor.
MSI Dergisi: Firma sayısı ve aktarılan iş gibi rakamların ardında, yapılan çalışmaların anlamını gösteren başka bilgiler de bulunuyor. Örneğin, “Savunma ve havacılık sektörüne iş yapmayıp da Meteksan Savunma’nın bir projesi ile sektöre giren firmaların olması” gibi. Sizden bu konuda bilgi alabilir miyiz?
Muzaffer ÖZTÜRK: Projelerimiz kapsamında, kayda değer sayıda firmanın sektöre girmesine vesile olduk. Otomasyon sitemleri alanında Emos; güç sistemleri alanında Tescom; mekanik imalatlarda Messav ve Teksav; kompozit tasarım ve üretim alanında Volo ve Ernes; mekanik tasarım ve üretimde Sadtek; poliüretan dökümde Artser; kauçuk baskı alanında Şem Lastik; ham malzeme üretiminde Eksen gibi birçok firma, sektöre ilk girişi bizimle yaptı ve ardından, diğer sektör oyuncularına da hizmet vermeye başladı. İlaveten, Meteksan Savunma bünyesinde çalışan bazı profesyoneller, kendi istekleri doğrultusunda kuluçka firmaları kurdu; Meteksan Savunma, bu alanlardaki altyapılarını, bu firmalara aktardı ve can suyu sayılabilecek ilk sipariş emirlerini vererek kendi ayakları üzerinde durmaya başlayana kadar da bu firmalara desteğini devam ettirdi.
Yerlileştirme konusunda üzerimize düşeni, taviz vermeden ve şirketin farklı fonksiyonlarından da destek alarak yapmaya devam ediyoruz. Tedarik zincirimiz ile yerlileştirdiğimiz ürünlerden bazılarını, şöyle sıralayabiliriz:
- Hafif, orta ve ağır yük tripodları – Promec, MTR, Proino, Inventra
- Pantilt ve pedestal sistemleri – Sadtek, Inventra, Altınay, Ekinoks
- Piezoelektrik seramikler – Eksen
- Kullanıcı arayüz yazılımları – ICterra
- Kompozit alt sistemler – Volo, SECANT
Tedarik zincirimizde yer alan firmalarla yurt dışına da açılıyoruz. Örneğin, platform simülatörleri faaliyet alanımız kapsamında, Türkiye’deki altyüklenicilerimizle uluslararası arenada; önce Umman’da, sonra da Kore Cumhuriyeti’nde, Yara Savunma Simülatörleri inşa ettik. Halen, bir Körfez ülkesi için Yara Savunma Simülatörü’nü, yine aynı altyüklenicilerimizle beraber inşa ediyoruz.
Katma değeri daha düşük olan iş paketleri için ise gittiğimiz ülkede yoğun bir tedarikçi araştırması yapıyor ve yerel tedarikçiler ile çalışıyoruz. Bu, hem maliyet açısından hem de garanti sonrası verdiğimiz hizmetler açısından bize önemli avantajlar sağlıyor.
Onaylı Tedarikçiden Kalifiye Tedarikçiye
MSI Dergisi: Firmalar, Meteksan Savunma’nın tedarikçisi olmak için ne yapmalı? Onları nasıl bir süreç bekliyor? Genel hatları ile anlatabilir misiniz?
Muzaffer ÖZTÜRK: Firmaların, Meteksan Savunma’nın onaylı tedarikçisi olmak için, sadece istenilen kalitede, anlaşılan birim fiyat ile zamanında teslimat yapmaları yeterli. Başvuru sürecimiz son derece şeffaf ve kolay. Internet sitemizdeki Tedarikçi Bilgi Formu’nu doldurmaları ve bu formu, yine internet sitemizdeki e-posta adresimize, kaşeli ve imzalı bir şekilde göndermeleri gerekiyor. Biz, gerek gördüğümüzde ve alınacak hizmetin türüne göre, potansiyel altyüklenicilerimizi hızlıca ziyaret ediyoruz. Ticari şartlarda anlaştıktan sonra, ilk sipariş emrimizi gönderiyoruz. Akabinde, kalite fonksiyonumuz devreye giriyor ve yine işin doğasına göre, gerekirse “İlk Parça Muayenesi” yapıyoruz veya bitmiş ürün kalite kontrolünü gerçekleştiriyoruz. Zaten, ticari şartlarda önceden anlaştığımız için, kaliteden geçen ürünü yapan firmayı, ilgili sipariş emri çerçevesinde değerlendiriyoruz. Değerlendirme sonucu geçer puanı alan firma, Meteksan Savunma’nın onaylı tedarikçisi oluyor. Bu süreç, sektörde yapılan uygulamaların aksine, toplam birkaç hafta içerisinde sona erebiliyor. Bir sonraki aşama ise Kalifiye Tedarikçi Programı’mız kapsamında şekilleniyor.
MSI Dergisi: Meteksan Savunma’nın Kalifiye Tedarikçi Programı, başvuran firmalara, kalifiye tedarikçi olmanın yanı sıra neler kazandırıyor?
Muzaffer ÖZTÜRK: Uyguladığımız Kalifiye Tedarikçi Programı, sektörde uygulanan programların sağladığı avantajlara ilaveten, önemli ticari avantajlar getiriyor. Kalifiye Tedarikçi Programı kapsamında, tedarik ettiğimiz mal ve hizmetler açısından, uzun dönemli bir iş birliğini hedefler; projelerimizde, “kader ortaklığına” varan bir iş ortaklığını kurgular; bu amaçla tedarikçilerimizi, kendi kurumsal yapımıza uyumlandırır ve sürdürülebilirlik adına iş ortağımıza yatırım yaparız. Kalifiye Tedarikçi Programı kapsamında, altyüklenicilerimiz için fark yarattığını düşündüğümüz avantajların önemlilerini, şöyle sıralayabilirim:
- Kalifiye ettiğimiz altyüklenicilerimize, %10 fiyat avantajı sağlıyoruz.
- Kalifiye edilen altyüklenicilerimize, projelerimiz kapsamında onlardan alacağımız bazı hizmetleri, tek kaynak olarak sağlama hakkı veriyoruz.
- Müşterimiz ile yaptığımız sözleşmeden gelen tüm ticari maddeleri, kalifiye altyüklenicilerimize aktarmayabiliyoruz.
- İlgili proje kapsamında, KDV muaf fatura kestirme hakkına sahip olmamıza rağmen bu finansal yükü kalifiye altyüklenicilerimize yüklemiyor ve alınan hizmet karşılığında, KDV’li fatura kesilmesine müsaade edebiliyoruz.
Başarıya Tedarik Zinciri İmzası
MSI Dergisi: “Tedarik Zinciri Müdürlüğü” olarak baktığımızda, iş yapış tarzı ya da insan kaynakları açısından nasıl bir fark ortaya koyuyorsunuz?
Muzaffer ÖZTÜRK: Meteksan Savunma, aldığı projelerin bir kısmını, en son teknoloji ürünü en hızlı şekilde sağlaması sayesinde kazanıyor. Böylesine dinamik bir yapı içerisinde, Tedarik Zinciri Yönetimi’nin rolü yadsınamaz. Yönettiğimiz fonksiyonun en önemli nitelikleri nedir derseniz güvenilirlik ve hız kavramları ön plana çıkar. İşlerimizi, hızlı ve doğru kararlar veren, nitelikli bir ekiple yürütüyoruz. Ekibin sorumluluk alanları belirli olmasına rağmen gerektiğinde farklı bilgi birikimi ve tecrübe gerektiren alanların da sorumluluğunu başarı ile yönetecek bir kurgumuz var. Prosedürlerimize ve süreçlerimize bağlı olmakla birlikte, hantallaşmaya asla taviz vermiyoruz. Devamlı inovasyonu bünyemize sindirmiş durumdayız. İç ve dış paydaşlardan gelen tüm önerileri ve eleştirileri değerlendiriyor ve sorumluluklarımızı daha iyi daha hızlı yapacak şekilde iyileştirme adımlarını atıyoruz.
MSI Dergisi: Meteksan Savunma’nın büyüme stratejisinde, tedarik zinciri yönetimi nasıl bir yere sahip?
Muzaffer ÖZTÜRK: Her şeyin başında, doğru maliyetlendirme ve fiyatlandırma geliyor. Bu aşamada ne kadar hassas olursanız, proje sonunda o derece başarılı çıktılar elde ediyorsunuz. Başarı ile sonuçlanan projeler ise sürdürülebilir büyümeyi getiriyor. Tedarik zinciri, bu takım içerisinde, joker bir görev üstleniyor. İhtiyaçlara göre, kimi zaman defans görevi görüyor ve tedarik zincirinden alımı ön plana çıkartıyor; kimi zaman da forvet görevi görüyor ve ön alınmasını ve yatırımlar yapılmasını sağlıyor.
Tedarik zincirinin görevi, yeni projeler başlamadan önce, iş geliştirme aşamasında başlıyor. Tüm malzeme ve hizmet maliyetleri tarafımızdan sağlanıyor. Özellikle altyüklenici hizmetleri ile ilgili piyasa araştırması yapılırken tecrübe ve bilgi birikimimiz kapsamında, hangi altyüklenicilerden fiyat toplanacağına karar veriyoruz. Meteksan Savunma olarak teklif verdiğimiz projelerin bu aşaması çok önemli. En tutarlı, doğru ve uygun maliyeti, ilk seferde yakalamak zorundayız.
Yeni yatırım kararlarında da görev alıyoruz. Kaynaklarımızı dikkatlice kullanmak zorunda olduğumuz için, yatırım kararlarımızı, komisyonlar kurarak veriyoruz. Devlet desteklerine ve teşviklerine başvuracaksak ona göre hazırlık yapıyoruz. Burada, sadece Meteksan Savunma’nın aldığı destek ve teşviklerden bahsetmiyorum. Alt yüklenicilerimizin de bu mekanizmalardan faydalanmasını sağlamak için çalışıyoruz. Örneğin, TÜBİTAK’ın son dönemde açtığı; Siparişe Dayalı Ar-Ge Projeleri için KOBİ Destekleme teşvik paketi kapsamında, yerli bir firma ile ithal edilen filtreler gibi bazı ürünlerin yerlileştirilmesi için başvuru yaptık ve çalışmalara başladık.
Öne Çıkan Ürün ve Hizmetler Meteksan Savunma’nın tedarik zincirinde, aşağıdaki ürün ve hizmet konuları ön plana çıkıyor. Firma, bu alanların büyük bir kısmında altyapı yatırımı yapmayı düşünmüyor ve eğer kapasite arttırımı ihtiyacı ortaya çıkarsa altyüklenicilerinin yeni yatırım kararlarını teşvik etmeyi ve ihtiyaç halinde destek olmayı planlıyor: - Mekanik imalat - Kompozit imalat - Poliüretan ve hassas döküm - Isıl işlem ve özel prosesler, - Çeşitli kaplama, boya ve markalama uygulamaları - Mekatronik alt sistemler tasarım ve üretimleri - Entegrasyon sistemleri (treyler, şelter, römork, dorse vb.) - Yazılım geliştirme iş paketleri - İnşaat, mekanik ve elektrik tesisatları - Otomasyon sistemleri - Güç elektroniği ve çeviriciler
MSI Dergisi: COVID-19 salgınının tedarik zincirinize etkileri neler oldu? Meteksan Savunma, bu süreçte hangi önemleri aldı?
Muzaffer ÖZTÜRK: Pandemi döneminde sektörde yaşanan en büyük problemleri; tedarik sürelerinin uzaması, nakliye süreçlerinin sekteye uğraması ve malzeme fiyatlarının artışı olarak sıralayabiliriz. Pandeminin ilk günlerinden itibaren, malzeme planlama aktivitelerimizi detaylandırarak tedarik süreleri etkilenebilecek malzemeleri tespit ettik. Kısa-orta ve uzun vadeli planlar yaparak proje takvimlerinin etkilenmemesi için, stratejik tedarikleri, optimum düzeyde öne çekerek proaktif bir yaklaşım sergiledik. Bu sayede, tedarik süresi uzayan kalemlerin, zamanında ulaşmasını sağladık. Alternatif tedarik kaynaklarını hızlıca oluşturduk. Burada, yerlileştirme ve millileştirme çalışmalarımıza verdiğimiz önemin, ne kadar değerli olduğunu bir kez daha gördük. Alternatif tedarik kaynaklarını, yurt içinde konumlandırmaya özen gösterdik. Bazı siparişlerimiz, tedarikçilerimiz tarafından anlaşılandan geç teslim edildi. Buna rağmen, şirket içi operasyonlarımızı hızlandırarak müşteri teslimatlarımızı geciktirecek bir durum yaşamadık diyebiliriz.
Değişim, Ürünleşme ile Gelecek
MSI Dergisi: Meteksan Savunma, önümüzdeki dönemde, tedarik zincirini nasıl genişletecek?
Muzaffer ÖZTÜRK: Şirketimizin stratejileri doğrultusunda, ana iş kollarımızda ürünleşme çalışmalarına hızla devam ediyoruz. Platform simülatörleri alanında, zengin bir tecrübe ve bilgi birikimine sahibiz. Ürettiğimiz radar sistemleri, lazer ve elektro-optik sistemler ve haberleşme sistemleri ile donatılan yerli ve milli platformların sayısının artmasını hedefliyoruz. Platform projeleri ise ancak liyakatli ve ehil altyüklenicilerle başarıyla tamamlanabiliyor. Alanında uzman olan yerli ve milli firmalar ile sıkı bir çalışma içerisinde olacağız.
Bir yandan da seri üretim projelerimizin artmasıyla uzun dönemli tedarik sözleşmelerimizin sayısını arttırmak istiyoruz. Savunma, havacılık ve uzay sanayinden edindiğimiz tecrübeyi, farklı sektörlere de taşımak istiyoruz. Farklı sektörlerin farklı tedarik stratejileri ve dinamizmi var. Bizim için yeni olacak alanların da yakın zamanda ön plana çıkacağını değerlendiriyorum.
MSI Dergisi: Önümüzdeki dönemde,tedarikçi olmak isteyen firmaların sahip olması gereken hangi nitelikler daha önem kazanacak?
Muzaffer ÖZTÜRK: Kalite algısı global düzeyde olan, kendi ürünlerini geliştiren ve bu ürünlerin ihracatı için ciddi adımlar atan, dijitalleşmeye ve çağın gereklerine uyum sağlayan tedarikçilerle olan ilişkilerimizi arttıracağız ve kuvvetlendireceğiz. Altyüklenicilerimizden de en az Meteksan Savunma kadar hızlı ve esnek olmalarını bekliyoruz. Kaliteli ve zamanında teslimat yapan tedarikçilerimize destek olmaya devam edeceğiz. Son dönemde yaşanan nakit krizinde, tedarikçilerimize, asgari seviyede sorumluluk vermeye çalışıyoruz. Ülkemizde ve dünyada yaşanan ekonomik krizlere dayanabilecek nitelikte mali yapıda olan firmalar, doğal olarak daha avantajlı oluyor.
Birçok alanda, altyüklenicilerimiz arasında da yoğun rekabet yaşanıyor. Onların da stratejilerini doğru belirlemeleri gerekiyor. Sektörde, halen ithal edilen birçok alt sistem var. Yerli sanayimizin ve ekosistemin ulaştığı mühendislik ve işçilik seviyesini düşünürsek bu ithalatı kesip ihracata döndürmek konusunda büyük fırsatlar var. Bu fırsatları değerlendirmek için gönüllü olmaları, bizim destek vermemiz için yeterlidir.
Kalite algısı global düzeyde olan, kendi ürünlerini geliştiren ve bu ürünlerin ihracatı için ciddi adımlar atan, dijitalleşmeye ve çağın gereklerine uyum sağlayan tedarikçilerle olan ilişkilerimizi artıracağız ve kuvvetlendireceğiz.
MSI Dergisi: Tedarik zincirinin yönetimi konusunda, teknoloji ve yenilikler cephesinde, önünüzde nasıl bir yol haritası var? Örneğin, dijitalleşme konusunda çalışmalar yapıyor musunuz?
Muzaffer ÖZTÜRK: 2016 yılında, Türkiye’de kurumsal kaynak planlama yazılımları arasında pazar lideri olan bir ERP firması ile Bilkent Holding olarak bir dönüşüm anlaşması imzaladık. Bilkent Holding’in canlıya geçen ilk şirketi olduk. Ana veri oluşturulmasından fatura girişi sonrası ödeme talimatına kadar olan süreci sanallaştırdık. Yönetici özeti olacak tüm raporlamalarımızı, 2017 yılı itibariyle sistemden tek tuş ile almaya başladık. Spend analysis, KPI takibi, tedarikçi değerlendirme, stok ve envanter yönetimi gibi vakit alan süreçleri, daha izlenebilir ve verimli şekilde yönetiyoruz. Tedarik zincirinde dijitalleşme ile gerçek zamanlı bilgi erişimini ve sürecin bütününü anlık olarak izlenebilir hale getirdik. Toplam tedarik zincirini anlık olarak izleyebilmek, gereken önlemleri hızlı ve etkin bir şekilde almamızı kolaylaştırdı. 2021 itibariyle de kağıtsız sipariş ortamına geçmeyi hedefliyoruz.
MSI Dergisi: Eklemek istediğiniz başka bir konu ya da konular var mı?
Muzaffer ÖZTÜRK: Savunma ve Havacılık Sanayi İhracatçılar Birliği’nin verilerine göre, sektör ihracatının %95’ini, 30’a yakın firma yapıyor. Şirketimiz de bu firmalardan biri; ancak ekonomik anlamda tam bağımsızlık ve refah seviyesinin yükselmesi için, bizim bu denklemi geliştirmemiz gerekiyor. Bu firmaların içerisine, halen çalıştığımız altyüklenicilerimizin de girmesini sağlamak zorundayız. Hem toplam maliyetlerin daha uygun seviyelere gelmesi hem de üretilen ürünlerin global alandaki en üst seviye rakipleri ile rekabet edebilmesinin yolunu beraber açabilmeliyiz.
Fikirlerimi paylaşma fırsatı verdiğiniz için teşekkür eder ve tüm okuyucularınıza ve sizlere sağlıklı günler dilerim.
Meteksan Savunma Tedarik Zinciri Müdürü Muzaffer Öztürk’e, zaman ayırıp sorularımızı cevaplandırdığı ve verdiği bilgiler için, okuyucularımız adına teşekkür ediyoruz.
