MOTOR SICH JSC, gaz türbinli havacılık motorlarının yanı sıra gaz türbinli endüstriyel motorların ve bunların kullanıldığı güç santrallerinin tasarımını ve üretimini yapan; ayrıca bunların satış sonrası desteğini de veren, dünyanın önde gelen firmaları arasında yer alıyor. Son dönemde Ukrayna’nın helikopter endüstrisinin canlanması için çalışmalarını yoğunlaştıran firma, özellikle havacılık motorları konusunda, Türk savunma ve havacılık sektörü ile de bir dizi iş birliği çalışması yürütüyor.
MOTOR SICH JSC’nin havacılık motorları, dünya genelinde, 100’ün üzerinde ülkede, hem sabit kanatlı hem de döner kanatlı platformlar üzerinde uzun süredir görev yapıyor. Motorlar, bu süreçte kalitelerini ve güvenilirliklerini ispat etmeye devam ediyor.
An-124 Ruslan ve An-225 Mriya’nın Gücü MOTOR SICH JSC’den
Günümüzde MOTOR SICH JSC’nin sabit kanatlı uçaklar için kullanıma sunduğu veya geliştirme çalışmalarına devam ettiği motor ürün ailesi içerisinde, 400’den 14.000 beygir gücüne kadar uzanan turboprop ve turbopropfan motorlar ve 1.500’den 23.400 kgf’ye (1 kgf, 9,806650 N’ye eşittir) kadar uzanan turbofan motorlar yer alıyor. Bunların arasında, dünyanın en büyük nakliye uçakları olan An-124 Ruslan ve An-225 Mriya’da kullanılan D-18T motoru da yer alıyor. MOTOR SICH JSC’nin sabit kanatlı uçak motorları; yolcu uçaklarında, nakliye uçaklarında ve askeri uçaklarda kullanılıyor.
Dünyanın En Güçlü Helikopter Motoru
MOTOR SICH JSC, helikopterler için turboşaft motoru üretiminde de dünyanın lider firmaları arasında yer alıyor ve geniş bir yelpazede motor alternatifleri sunuyor. Bunlardan TV3-117 ailesi, Mil ve Kamov tarafından üretilen orta sınıf helikopterlerde kullanılıyor. D-136 motoru ise dünyanın en güçlü helikopter motoru unvanına sahip ve dünyanın en büyük helikopteri olan Mi-26’ya güç veriyor. Mi-26, bu motorlarla 14 farklı dünya rekorunu kırmayı başardı.
D-136 motorları ile ilgili modernizasyon çalışmaları, MOTOR SICH JSC ile SE Ivchenko-Progress’in iş birliğinde yürütülüyor. Modernize edilen motor, AI-136T-2 olarak adlandırılıyor. Sayısal otomatik kontrol sistemine sahip bu motor, kalkışta 10.000 beygir güç üretebilecek ve bu güç, +40°С’ye kadar korunabilecek. Motor, acil durumlarda, 2,5 dakika boyunca gücünü 12.000 beygire çıkartabilecek. Motorun, modernize edilen Mi-26T2 helikopterinde ve önümüzdeki dönemde geliştirilecek modern ağır helikopterlerde kullanılması planlanıyor.
Performansı Arttıran Yeni Motorlar
Helikopterlerin yüksek irtifada ve sıcak iklimlerde performansını arttırmak için de çalışmalar yürüten MOTOR SICH JSC, TV3-117VMA-SBM1V’yi geliştirdi. Bu motorun Seri 1 sürümü, sayısal otomatik kontrol sistemine sahip ve tip sertifikasyonunu, geçtiğimiz yıl IAC’den (Interstate Aviation Committee / Ülkeler Arası Havacılık Komitesi) aldı. Sayısal otomatik kontrol sistemi, motorun verimini ve helikopterin uçuş performansını önemli ölçüde iyileştiriyor.
MOTOR SICH JSC, bir yandan da TV3-117VMA-SBM1V Seri 5 motorunu geliştirme çalışmalarını, SE Ivchenko-Progress ile birlikte yürütüyor. Bu motorun, kalkışta 2.800 beygir; tek motorun çalışır durumda olduğu senaryolarda ise 2,5 dakikalık süre için 3.200 beygir güç üretme kapasitesine sahip olması hedefleniyor. Bu motorun turboşaft sürümünün, Mi-38 gibi 15-16 tonluk helikopterlere güç vermesi planlanıyor. Turboprop sürümünün ise An-140T sınıfı sabit kanatlı uçaklarda kullanılması öngörülüyor.
MOTOR SICH JSC’nin yeni nesil turboşaft ürün ailelerinden biri de MS-500V. Bu aile, 600-1.100 beygir güç aralığına sahip ve 3,5-6 ton arasındaki helikopterlerde kullanılabiliyor. Ailenin ilk üyesi MS-500V, 630 beygirlik kalkış gücü üretiyor. Bu güç, MS-500V-01’de 810 beygire, MS-500V-02S’de 950 beygire çıkıyor. Bu iki motor da geçtiğimiz yıl tip sertifikalarını aldı. Geliştirme çalışmaları süren MS-500V-02 ve MS-500V-03 ise 1.100 beygir gücüne sahip olacak.
Bu ailenin tuboprop sürümü olan MS-500V-S ise 750-1.050 beygir gücü aralığında güç üretecek ve genel havacılık uçaklarında, eğitim uçaklarında ve yolcu uçaklarında kullanılabilecek.
Helikopterlerin Ana Dişli Kutuları Emin Ellerde
MOTOR SICH JSC, helikopterlere yönelik ana dişli kutusu (transmisyon) geliştirilmesi, üretimi ve bakım-onarımının yapılması faaliyetlerini de yürütüyor. Bu kapsamda Mi-8, Mi-17 ve Mi-24 helikopter ailelerinin VR-8A, VR-14 ve VR-24 ana dişli kutuları ile ilgili hizmetler sunuyor. Ayrıca, SE Ivchenko-Progress ile birlikte, Mi-17 helikopterleri için kalkış ağırlığını 14 tona yükselten VR-17MS ana dişli kutusunu geliştiriyor. Bu dişli kutusu, Mi-8T modernizasyonunda da kullanılabilecek. MOTOR SICH JSC, Mi-8MTV helikopter ailesine yönelik çözümler de sunuyor.
Tüm bu kabiliyetler, MOTOR SICH JSC’nin Mi-8, Mi-17 ve Mi-24 helikopterlerinin yenileme, yükseltme ve motor modernizasyonu faaliyetlerini yerine getirebilmesini sağlıyor.
Hem Yeni Hem de Modernize Edilen Platformlar için AI-450
MOTOR SICH JSC, dünya genelinde artan seviyede ilgi görmeye başlayan daha küçük boyutlu hava araçlarına yönelik motorlar da geliştiriyor. Bu motorlar, modernizasyon çalışmalarında da kullanılıyor. MOTOR SICH JSC, bu alanda da SE Ivchenko-Progress ile iş birliği yapıyor ve AI-450 motor ailesi üzerinde çalışıyor.
Bu ailenin AI-450M sürümü, kalkışta 400, 430 veya 465 beygir gücü üretecek şekilde teslim edilebiliyor. Bu motor, yeni üretilen tek motorlu ve çift motorlu helikopterlerde kullanılabileceği gibi Mi-2 helikopterlerinin modernizasyonunda da kullanılabiliyor.
AI-450C ve AI-450C-2 ise sırası ile 495 ve 750 beygir gücü üretiyor. Bu motorlar, genel havacılık platformlarında ve eğitim uçaklarında kullanılıyor. Ayrıca AI-450СР ve АI-450СР-2 türevleri, akrobatik uçaklara güç veriyor.
İHA’lar ve Seyir Füzeleri de Kapsamda
MOTOR SICH JSC, insansız hava araçları (İHA) ve seyir füzelerine yönelik motorlar da sunuyor. Firmanın, özellikle seyir füzelerine yönelik, 50 yılı aşkın bir tecrübesi bulunuyor. MS-400 motoru, dünya genelinde birçok ülkede kullanılıyor ve güvenilirliğini defalarca ispat etti. Luch Tasarım Bürosu (State Kyiv Design Bureau “Luch”), bu motoru kullanarak su üstü hedeflerine karşı 300 km menzilli bir ses altı seyir füzesi olan Neptune’ü geliştirdi.
MOTOR SICH JSC, İHA’lara ve seyir füzelerine yönelik yeni bir motor ailesi de geliştiriyor. Bunlar arasında, azami 340-350 kgf güç üretecek MS-340 ve 398 kgf güce sahip MS-450 de bulunuyor. MS-500V motor ailesinin üyeleri olan MS-500V-04C/SE ve MS-500V-05S/SE, İHA’larda kullanılabiliyor ve sırası ile 750-950 ve 950-1.050 beygir aralığında güç üretebiliyor.
Birçok ülke, orta ve yüksek irtifa İHA platformlarında ve silahlı İHA platformlarında, turboprop ve turbojet motorlar kullanmayı planlıyor ve MOTOR SICH JSC, bu motorlar için çözüm ortağı olmaya hazır.
Türkiye ile Artan İş Birliği
MOTOR SICH JSC, Türkiye’deki iş birliklerini arttırmak için çalışmalarını, 2018 yılından beri sürdürüyor. İmzalanan sözleşme uyarınca, MOTOR SICH JSC, Jandarma Genel Komutanlığı envanterindeki helikopterlerin motorlarının ve ana dişli kutularının bakımını gerçekleştiriyor. Türk yetkililer, bu anlaşma ile almaya başladıkları hizmet sayesinde, MOTOR SICH JSC üretimi motorların kalitesini ve güvenilirliğini tecrübe etme fırsatını da buluyor.
MOTOR SICH JSC, TUSAŞ ile iş birliği yapmak için de çalışmalar yürütüyor. Bu kapsamda, TUSAŞ’ın geliştirdiği özgün sabit ve döner kanatlı uçaklara motor sağlama konusunda faaliyetler yürütülüyor. MOTOR SICH JSC ayrıca, Türk savunma ve havacılık sektörünün diğer paydaşları ile de görüşmeler gerçekleştiriyor. Sektör firmaları, MOTOR SICH JSC’nin ürünlerine ve geliştirme çalışmalarına ciddi bir ilgi gösteriyor.
MOTOR SICH JSC, her yıl bir dizi sektörel etkinliğe katılıyor ve IDEF de onlardan biri. Firma, IDEF 2021’de, TV3-117VMA-SBM1V, MS-400 ve MS-500V motorlarının tam ölçekli modellerini sergiliyor.
MOTOR SICH JSC 15 Motorostroiteley Ave, 69068 Zaporozhye, Ukraine Tel: (+38061) 720-48-14 Faks: (+38061) 720-50-00 E-posta: eo.vtf@motorsich.com www.motorsich.com
