MSI Dergisi’nin 188’nci sayısında yayımlanan Özel Haber, derginin İnternet sitesinde paylaşılmıştır:
K. Burak CODUR / b.codur@savunmahaber.com
Savunma Sanayii Başkanlığı (SSB), dünyada ve Türkiye’de yaşanan gelişmelerin, savunma ve havacılık sanayisini oldukça etkilediği bir ortamda, sektörün ihracat çalışmalarına yol göstermek için kolları sıvadı. Bu konudaki faaliyetlerine, mevcut durumu analiz eden bir raporla başlayan SSB, Savunma ve Havacılık Sanayi İhracatçıları Birliği’nin (SSI) de katkıları ile 30 Kasım-1 Aralık tarihlerinde, Antalya’da, Savunma ve Havacılık Sanayiinde Küresel Stratejiler Konferansı’nı düzenledi.
Etkinlikte, SSB Uluslararası İşbirliği Daire Başkanlığı (UİDB) tarafından hazırlanan, “Savunma ve Havacılık Sanayiinde Uluslararası İşbirliği ve İhracat Mevcut Durum Analiz Raporu’19” başlıklı doküman, katılımcılarla paylaşıldı. Ayrıca, Savunma Sanayii Başkanı Prof. Dr. İsmail Demir’in “Uluslararası İşbirliğine Stratejik Bakış” sunumunu takiben SSB UİDB tarafından mevcut durum analizi çerçevesinde “Organizasyon ve Kaynaklar” ve “Pazarlamada Stratejik Olgunluk” başlıklı sunumlar ile bölgesel değerlendirme sunumları gerçekleştirildi.
Etkinlik, ayrıca, daha önce 11’inci Kalkınma Planı’ndan da geçen, sektörün 2023 ihracat hedefinin 10,2 milyar dolar olarak güncellendiği bilgisinin teyit edildiği bir ortam oldu.
Geniş Kapsamlı Çalışma
SSB UİDB tarafından hazırlanan rapor, daha geniş kapsamlı bir çalışmanın bir parçasını oluşturuyor. Raporda, bu geniş kapsamlı çalışmanın amacı, “Türk savunma ve havacılık sanayisi için 2023 ihracat hedefleri doğrultusunda strateji geliştirmeye zemin teşkil edebilecek sektörel durum analizini ortaya koymak.” şeklinde ifade ediliyor. Çalışmanın aşamaları, Şekil 1’de yer alıyor.
Çalışmanın ilk aşaması, SSI verilerine göre, sektör ihracatının %95’ten fazlasını gerçekleştiren 27 firma ile yürütüldü (Tablo 1). Bu firmalarla 2018 yılının ekim ayı ile 2019 yılının mart ayı arasında toplantılar gerçekleştirildi (Üç firma dışında, toplantılar, tesis ziyaretleri kapsamında gerçekleştirildi.) Bu toplantılara, SSB’den UİDB ekibi; firmalardan ise pazarlamadan sorumlu üst düzey yöneticiler ve iş geliştirme temsilcileri katıldı. Daha sonra firmalara bir anket gönderildi ve cevapları, yazılı olarak alındı. Firmalarla gerçekleştirilen görüşmelerde elde edilen veriler ışığında, mevcut durum ortaya konuldu. Ayrıca, savunma harcamaları ve ihracat rakamları ile ilgili açık kaynaklı veriler tarandı, stratejik pazarlamanın temel kavramları gözden geçirildi. Sonuçta, etkinlikte, katılımcılara dağıtılan rapor oluşturuldu.
Tablo 1. SSI verilerine göre sektör ihracatının %95’ten fazlasını gerçekleştiren ve SSB UİDB’nin çalışmasına katılan 27 firma
| No | Firma | Alt Sektör |
| 1 | ASELSAN | Elektronik-Yazılım |
| 2 | HAVELSAN | |
| 3 | SDT | |
| 4 | MilSOFT | |
| 5 | AYESAŞ | |
| 6 | Meteksan Savunma | |
| 7 | BMC | Kara |
| 8 | FNSS | |
| 9 | Otokar | |
| 10 | Nurol Makina | |
| 11 | Katmerciler | |
| 12 | STM | Deniz |
| 13 | TAİS | |
| 14 | ARES Tersanesi | |
| 15 | YONCA ONUK Tersanesi | |
| 16 | TUSAŞ | Hava |
| 17 | BAYKAR | |
| 18 | THY Teknik | |
| 19 | Kale Havacılık | |
| 20 | TEI | |
| 21 | Alp Havacılık | |
| 22 | MKEK | Silah-Mühimmat |
| 23 | Samsun Yurt Savunma | |
| 24 | Roketsan | |
| 25 | Ata Silah | |
| 26 | Yakupoğlu Tekstil | Diğer |
| 27 | REPKON |
Çalışmanın bir sonraki aşaması; raporda yer alan veriler ve destekleyici diğer analiz dokümanları dikkate alınarak SSB, ilgili kurum ve kuruluşlar ve firma temsilcilerinin bir araya geldiği çalıştayın gerçekleştirilmesini içeriyordu. Söz konusu çalıştay, Savunma ve Havacılık Sanayiinde Küresel Stratejiler Konferansı’nın ikinci gününde gerçekleştirildi. Ortak akıl ile stratejik öneriler geliştirilmesi hedeflenen çalıştayın sonuçları, kamuoyu ile henüz paylaşılmadı.
SSB UİDB tarafından hazırlanan raporda yer alan veriler ve destekleyici diğer analiz dokümanları dikkate alınarak; SSB, ilgili kurum ve kuruluşlar ve firma temsilcilerinin bir araya geldiği çalıştay, Savunma ve Havacılık Sanayiinde Küresel Stratejiler Konferansı’nın ikinci gününde gerçekleştirildi.
Gerçekçi Bir Bakış Açısı
Rapor, Türk savunma ve havacılık sanayisinin ihracatı ile ilgili mevcut durumu, gerçekçi bir bakış açısı ile yansıtıyor. Sektörde, “savunma ihracatı” ile “savunma ve havacılık ihracatı”, sıklıkla birbiri yerine kullanılıyor. Oysa sadece savunma ihracatı olarak bakıldığında, yaklaşık 1 milyar dolarlık bir rakam karşımıza çıkıyor.
Raporda, makro görünümde öne çıkan veriler, şöyle sıralanıyor:
- 2014-2018 döneminde, Türkiye’nin savunma ihracatı, yıllık, ortalama 1 milyar dolar mertebesinde gerçekleşiyor. Bu rakam, Türkiye’yi, ihracatçı ülkeler sıralamasında 14’üncü konuma getiriyor.
- Aynı dönemde Türkiye, savunma ithalatı yapan ülkeler sıralamasında 13’üncü konumda yer alıyor.
- Türk savunma ve havacılık sanayisi, 2018 yılında, 8,76 milyar dolar ciroya ve 2,19 milyar dolar yurt dışı satış rakamına ulaştı (Yurt dışı satış rakamına, mevzuat gereği SSI verilerine eklenemeyen hizmet ihracatı da dâhil.)
- Türkiye genelinde, sektör ihracatçısı firma sayısı, 2018’de, 1.475’e yükseldi.
- Son 6 yılda Türkiye’nin toplam ihracatı %10,5 artarken savunma ve havacılık ihracatı %61,3 artış gösterdi.
- 2014-2018 dönemine bakıldığında, ABD’ye yapılan savunma ve havacılık ihracatının, yıllık 500-700 milyon dolar seviyesinde olduğu görülüyor. Ayrıca, ABD ve Almanya’ya yapılan ihracat, her yıl artıyor.
- Yine aynı dönemde, ihracat yapılan ilk üç ülkeden sonraki ülkelerin payları, yıllık 100 milyon doların altında seyrediyor.
- Türk savunma ve havacılık sektörünün ihracatının yarıya yakını, sivil havacılığa yönelik gerçekleşiyor.
Firmalar, Sektörün Durumunu Anlatıyor
27 firma ile yapılan çalışmada derlenen verilerden öne çıkanlar da şöyle sıralanıyor:
- Firmalarda, toplam 48.209 personel görev yapıyor. Firmalardan 7 tanesi, 250’den az çalışana sahip ve KOBİ statüsünde. 8 firmanın çalışan sayısı, 250 ile 1.000; diğer 8 firmanın çalışan sayısı, 1.000 ile 2.500; kalan 4 firmanın çalışan sayısı ise 6.000-8.500 arasında.
- Firmalardan 20 tanesinde, ihracattan sorumlu bir birim yer alıyor. 7 tanesinde ise böyle bir birim bulunmuyor.
- Firmalarda, ihracata yönelik iş geliştirme konusunda çalışan toplam personel sayısı, 252. Bu, toplam çalışan sayısının %0,52’sine denk geliyor.
- Firmaların 8 tanesinde, ayrı bir strateji birimi bulunmakla birlikte, bu birimler genel olarak ihracat odaklı değil. İlgili firmanın tüm stratejik konularında çalışıyor.
- Temasta olunan yurt dışındaki Türk büyükelçilikleri ve Türkiye’deki yabancı büyükelçiliklere bakıldığında, toplam 161 “firma-Türk büyükelçiliği”, 169 “firma-yabancı büyükelçilik” ile temas varlığı görülüyor.
- 27 firmanın, 46 ülkede temsilcileri bulunuyor. Bu kapsamda, 128 “firma-temsilci” birlikteliği kurulmuş durumda.
- Yurt dışı pazarlama gideri/ciro oranı için veri alınan 24 firmadan 9 adedinde, söz konusu oran %1’in altında; 8 adedinde %1 ile %3 arasında; 7 adedinde ise %3’ün üzerinde. Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı firmalarının tümünde, bu oran, %1’in altında.
- 27 firmanın 7 tanesi, ihracat için öncelikli ürün yaklaşımına sahip.
- 27 firmadan 8 tanesinin yurt dışında sahibi ya da ortağı olduğu firma bulunuyor. 1 firma ise yurt dışında firma kurma aşamasında.
- 27 firmanın 16 tanesi, yabancı firmaların tedarik zincirinde yer alıyor.
- 27 firmadan 11 tanesi, üçüncü ülkeler için yabancı firmalarla teklif iş birliği yapıyor.
- 27 firmanın 7 tanesinin sivil sektöre satışı bulunmuyor. Firmaların sivil satış gelirlerini ciroya oranı ise ortalama %18.
- 2018 yılında iş geliştirme amacıyla en çok ziyaret edilen ülkelere bakıldığında, SSB tarafından koordine edilen fuar katılımlarının önemli rol oynadığı görülüyor.
- 27 firmanın 2023 ihracat hedefi, toplam 8.223 milyon dolar.
- Yapılan Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar, Tehditler (GZFT / SWOT) analizinde, ülkeler arası ilişkiler, hem zayıf yön hem fırsatlar hem de tehditler listelerinde ilk sırada yer alıyor.
Konferansta, Yapılması Gerekenler de Sıralandı
Etkinlikte yapılan sunumlarda, SSB UİDB temsilcileri, rapor kapsamında yapılan çalışmanın sonuçlarını, şöyle sıraladılar:
- İş geliştirme ve pazarlama birimlerine ayrılan bütçenin, harcama değil yatırım olarak değerlendirilmesi gerekiyor.
- İş geliştirme ve pazarlama birimlerinin firma organizasyonu içerisindeki pozisyonlarının iyileştirilmesi gerekiyor.
- İş geliştirme ve pazarlama yatırımlarının geri dönüşü için yeterli zamanın ayrılması gerekiyor.
- İş geliştirme ve pazarlama birimleri çalışan sayısının ve niteliklerinin güçlendirilmesi gerekiyor.
- Uluslararası pazardan daha yüksek pay almak için stratejik bakış açısı ve çalışmalar gerekiyor.
- Paydaşlarla etkin koordinasyon kurulması gerekiyor.
- Yurt dışı organizasyonların güçlendirilmesi gerekiyor.
SSB, bu çalışma ve devamı ile ilgili bilgilendirme yaptıkça, okuyucularımıza iletmeye devam edeceğiz.
SSB UİDB 2018 Yılı Faaliyetleri
Raporda, SSB UİDB’nin 2018 yılı faaliyetleri ile ilgili rakamlar da yer aldı. SSB UİDB, 2018 yılında:
- İş birliği faaliyetleri kapsamında, 69 ülke heyet ziyaretleri gerçekleştirdi.
- 8 tane uluslararası fuara, milli katılım düzenledi.
- 8 tane uluslararası fuara, resmi heyet katılımı düzenledi.
- 14 ülke ile Savunma Sanayi İş Birliği Toplantısı düzenledi.
- 4 ülke ile mutabakat muhtırası ve niyet beyanı imzaladı.
MSI TDR ve AMAC Magazine, Sektörün Yurt Dışına Tanıtımına Katkı Sağlamaya Devam Ediyor
SSB tarafından yapılan çalışma, özellikle durum tespitinin, sektörün katılımı ile yapılması açısından önem kazanıyor ve gelecekte yapılacak tüm çalışmalara, sağlam bir temel oluşturma niteliği taşıyor. Bu açıdan bakıldığında, doğası itibarıyla genele odaklanan bu çalışmanın, ayrıntılara inecek çalışmalarla sürdürülmesinin, sektörün tüm paydaşlarının beklentisi olduğunu değerlendiriyoruz. Ayrıntılara inildiğinde, konunun medya tarafı da gündeme gelecek. MSI Dergisi’nin 2014 yılından beri yayınlanan İngilizce sürümü MSI Turkish Defence Review (TDR), dünya üzerinde, Türk savunma ve havacılık sanayisinden haberleri, aylık ve İngilizce olarak veren tek kaynak konumunda. SSB tarafından hazırlanan raporda da belirtilen, diplomatik misyonlarla iletişimin askeri ataşeler ayağına yönelik olarak, 2015 yılından beri yayın hayatını sürdüren AMAC Magazine ise Türk savunma ve havacılık sanayisinin, ürün ve çözümlerini, Türkiye’de görev yapan yabancı ülke askeri ataşelerine doğrudan iletebildiği tek mecra konumunda. MSI TDR ve AMAC Magazine, Türk savunma ve havacılık sektörünün yurt dışında tanıtılması konusunda üstlendiği kritik rolü, önümüzdeki dönemde de sürdürecek.
1,010 Toplam Görüntüleme, 2 Günlük Görüntüleme