Suüstü platformlarının savaş harekât merkezini gösteren fotoğraflar, genellikle farklı konsol ve kabinetlerin yer aldığı, konsolların başında da operatörlerin bulunduğu karelerdir. Dünya genelinde çeşitli platformlardan alınacak böyle fotoğrafların ortak yönlerinden biri de bu konsol ve kabinetlerin, çok büyük bir ihtimalle YALTES imzasını taşıyor olmasıdır.
YALTES, kuruluşundan itibaren SYS konsol ve kabinetleriyle ilgili çalışmaya başladı. Konsol ve kabinetler, donanım birimleri olarak görülseler de alt birimlerinin bir arada çalışabilmesi ve SYS’nin diğer birimleriyle iletişim halinde olabilmeleri için ciddi büyüklükte yazılımı da barındırıyorlar.
Konsollar: SYS’nin Operatör Arayüzleri
Konsollar, SYS ile operatör arasındaki gelişmiş insan-makine arayüzünü (HMI) sağlıyor. Bu kapsamda görüntü sergileme işlevini üstleniyor; ayrıca çoklu giriş araçları ile operatörün veri girişi yapmasına olanak tanıyor. Örneğin, platformdaki radar, elektronik harp sistemi, sonar, elektro-optik algılayıcı gibi farklı sensörlerden gelen veri ve görüntüler, konsollar aracılığıyla gösteriliyor. Operatörler, platformun silahlarını kullanmak için gerekli veri ve komutları, konsollar üzerinden giriyor. Konsollar, operatörün hızlı ve etkin bir şekilde çalışabilmesini sağlamak gibi kritik bir görevi de üstleniyor.
YALTES Kalite Müdürü İrem Üstüner Tonatlı, konsolların ne kadar önemli olduğunu anladığı anı, şöyle hatırlıyor: “YALTES’te, 2009 yılında çalışmaya başladığım ilk günlerde, MİLGEM’de kullanılacak bir konsolla ilgili bir heyet gelmişti. Benim için konsol, çok da büyük olmayan, basit görünen bir cihazdı. Ama o konsolun başında yaklaşık 20 kişinin toplanıp da hararetli hararetli bir şeyler konuştuğunu gördüğümde, yaptığımız işin ne kadar önemli ve zor olduğunu anladım.”
Konsolların, tasarımı kadar güvenilirliği de önemlidir. Bu nedenle konsolların, entegre edildiği platformun maruz kalacağı; titreşim, şok ve sıcaklık gibi bir dizi çevre koşuluna dayanabilir bir yapıda olması gereklidir. Ayrıca, Savaş Harekât Merkezi gibi çok sayıda cihazın bir arada bulunduğu ortamlarda çalışması gereken konsollar, elektromanyetik girişim ve uyumluluk (EMI/EMC) konusunda da zorlu testlere tabi tutulur.
YALTES’ten Modern Operatörün İhtiyaçlarını Karşılayan Yeni Nesil Konsollar
YALTES, konsol alanındaki derin tecrübesiyle hem operatörlerin hem bakım-tutum personelinin hem de entegratörlerin ihtiyaçlarını karşılayan çözümler sunuyor.
YALTES Kalite Müdürü İrem Üstüner Tonatlı
YALTES SYS Ürün Hat Lideri Barış Sukay
YALTES’in konsollarının öne çıkan özellikleri arasında modüler yapıları da yer alıyor. Konsollarda bulunan klavye, iz topu, korumalı tuş takımı, programlanabilir görüntülü klavye, el kontrol birimi gibi veri ve komut giriş araçları, ihtiyaca göre arttırılıp azaltılabiliyor. Bu tür konfigürasyon değişikliklerine rağmen konsolların ergonomisinin üst düzeyde kalması sağlanıyor. Ergonomi, hem konsol başında saatlerce oturan operatörün hem de konsolun alt birimlerine kolayca erişebilmesi gereken bakım-tutum personelinin görevini daha rahat yapmasını sağlıyor.
YALTES, yeni nesil konsollarında 30 inçlik geniş ekranlar kullanıyor. Böylece, radar ya da elektro-optik algılayıcılardan gelen görüntülerle görev yönetim uygulamaları, aynı ekranda gösterilebiliyor.
YALTES, Yenilikçi Çözümlerin Peşini Bırakmıyor
YALTES’in konsol çözümlerinin hafif ve kompakt bir yapıda olması, bunların gemiye entegrasyonunu da kolaylaştırıyor. Firma, ürünlerini hafifletmek için yenilikçi fikirleri de uygulamaya sokuyor. Bunlardan bir tanesi de kesintisiz güç kaynağı (UPS) donanımlarının konsollardan çıkartılarak her bir konsolun yaklaşık 40 kg hafifletilmesi. YALTES SYS Ürün Hat Lideri Barış Sukay, bu uygulama kapsamında yaptıklarını şöyle anlatıyor: “Konsollarımızı hafifletmek için yeni yollar ararken UPS’ler dikkatimizi çekti. Farklı konsolların UPS birimlerini, konsolların dışında, bir kabinette bir araya getirebileceğimizi gördük. Böylece, hem konsol hafifledi hem de UPS sayısını azaltabildik. Ayrıca, sistemin genel ağırlığında da kayda değer bir düşüş sağladık. UPS’nin konsol dışına alınması, konsoldan ısı ve gürültü yayılımını da azalttı.”
YALTES’in konsolları, hava ya da su soğutmalı olarak üretilebiliyor. Özellikle hava sıcaklıklarının yıl boyunca daha yüksek olduğu coğrafyalarda, su soğutmalı konsollar tercih ediliyor.
YALTES’in konsollarında yer alan denetleme sistemi, yüksek sıcaklık ya da kullanılabilecek elektrik gücünün azalması (örneğin, elektriğin üretilemediği ve bataryaların bitmeye yaklaştığı anlar) gibi durumlarda, donanım birimlerini korumak için konsol fonksiyonlarını belirli bir sırada kapatabiliyor. Ancak savaş gibi, konsolların, şartlar ne olursa olsun çalışması gerektiği durumlarda, denetleme sistemi devre dışı bırakılabiliyor ve konsol, gücün kesildiği son ana kadar çalışmaya devam edebiliyor. Bu kabiliyet de YALTES’in konsollarının öne çıkan özellikleri arasında yer alıyor.
Farklı Birimler için Koruyucu Kabuk: Kabinetler
SYS’lerde kullanılan kabinetler ise silah ve sensörleri SYS’ye entegre etmek üzere geliştirilmiş alt sistem arayüz birimlerini ve CSDN ve CSVN birimleri gibi görev yüklerini muhafaza ediyor. Bu kapsamda, bu birimleri ve görev yüklerini, ortam şartlarına karşı da koruyor. Söz konusu birimler, endüstriyel standartlara göre üretilmiş cihazlar da olabiliyor. Bu durumda kabinetler, bu cihazları, askeri ortamlarda kullanılabilir hale getiren “akıllı dolap” işlevi görüyor.
Konsollar, barındırdıkları birimleri ve görev yüklerini, ortam şartlarına karşı da koruyor.
Kabinetlerin görev tanımı itibarıyla çevresel koşullara dayanıklı, yüksek güvenilirliğe sahip, asgari bakım ihtiyaçlarına sahip, titreşimi sönümlendiren ve elektromanyetik kirliliği en aza indiren, dışarıdan gelen elektromanyetik dalgalardan en az etkilenen yapıda olmaları gerekiyor.
YALTES’ten Farklı Görev Yükleriyle Testleri İlk Seferinde Geçen Kabinetler
YALTES, kabinetlerini, elektronik birimlerin kolay takılıp sökülebilmeleri amacıyla 19 inçlik kabin (rack) yapısında üretiyor. Bu kabinetler, barındırdıkları birimlerin dış dünyayla arayüzünü, askeri konektörleri içeren bağlantı plakaları üzerinden sağlıyor.
YALTES’in bugüne kadar 50 civarında farklı platform için sağladığı kabinetler, 25 U yüksekliğe sahip. Son kullanıcıların değişen ihtiyaçları kapsamında firma, 32 U yüksekliğine sahip bir kabinet tasarımını da kullanıma hazır hale getiriyor. Ayrıca, 40 U’luk yeni kabinetler üzerinde de çalışıyor.
Geliştirilen her bir kabinet modeli, 6 ayı bulabilen kapsamlı testlere tabi tutuluyor. İçindeki birimlerin nitelikleri, kabinetlerin ağırlık merkezini ya da sönümlemesi gereken titreşim profillerini değiştirebiliyor. Bu durum, kabinetlerin testlerini daha da karmaşık hale getiriyor. YALTES’in ise bu konuda bir çözümü var. YALTES Proje Yönetim Ofisi Müdürü ve Proje Yöneticisi Sema Muslu, bu çözümü şöyle anlatıyor: “YALTES, hem tecrübeli ve yetişmiş insan kaynağı hem de farklı görev yüklerini barındıran kabinetlerin yapısal analizlerini gerçekleştirebilecek altyapısıyla, bu noktada önemli bir fark yaratıyor. Bir kabinetin farklı birimler yerleştirildiğinde de işlevlerini tam olarak yerine getirebileceğini, bu analizlerle gösterebiliyor. Bu analizleri yapan az sayıda firmadan biri olduğumuzu da vurgulamak isterim.”
YALTES, konsollarında olduğu gibi kabinetlerinde de hava ve su soğutma seçeneklerini sunuyor. Konsollarda bulunan denetleme sistemi, kabinetlerde de kullanılıyor ve sistem, acil durumlarda devre dışı bırakılabiliyor.
