Şebnem ASİL / s.asil@savunmahaber.com
K. Burak CODUR / b.codur@savunmahaber.com
TARGET AŞ ile alanında uzman bir mühendislik ekibinin ortak girişimi olarak sektöre merhaba diyen TEOPS, henüz ilk yılını tamamlamamış olsa da verdiği hizmetlerle önemli bir boşluğu doldurmaya başladı. TEOPS CEO’su Yaşar Ercan ve CTO’su Göktuğ Gencehan Artan, firmanın kuruluş hikâyesini, bugüne kadar gerçekleştirdiği faaliyetlerini ve gelecek hedeflerini, MSI Dergisi okuyucuları için anlattı.
MSI Dergisi: TEOPS’u kurma fikri nasıl ortaya çıktı? Bir ihtiyaç olduğunu nasıl tespit ettiniz ve bu ihtiyacın karşılanması noktasında nasıl bir boşluk gördünüz?
Yaşar ERCAN: Türkiye’de, silahlı kuvvetlerin ve güvenlik güçlerinin envanterinde, önceki yıllarda tedarik edilmiş çok sayıda elektro-optik sistem bulunuyor. Bu sistemlerde, o yıllarda Türkiye’de henüz özgün olarak geliştirilmiş bir çözüm olmadığı için yurt dışından alınmış elektro-optik alt sistemler bulunuyor. Bu alt sistemlerin önemli bir kısmını da TARGET AŞ’nin desteklediği firmalar sağladı.
Söz konusu elektro-optik alt sistemlerinin, bir yanda periyodik bakımlarının yapılması gerekiyor bir yandan da sahada arızalanan birimlerin tamir ihtiyacı ortaya çıkıyor. Bunların bakım ve onarım için tekrar yurt dışına gönderilmesi gerekiyor. Gümrük işlemlerini de hesaba kattığınızda, tüm süreç 1 yıla kadar uzayabiliyor. Bu zaman alan işlemlerin maliyeti de yüksek rakamlara ulaşabiliyor. Bu tabloda, hem son kullanıcıların hem de entegratör firmaların, bakım ve onarım işlerinin Türkiye’de yapılması, böylece hızlı ve maliyet-etkin hizmet alma doğrultusunda bir beklentisi ve talebi de vardı. TARGET AŞ de bu ihtiyaçları karşılamak için zaten bir hazırlık içindeydi.
Tabii elektro-optik sistemlerin dedektörlerinin ve optiklerinin bakımını, onarımını ve kalibrasyonunu yapabilen kabiliyetlere ve altyapılara sahip olduğunuzda, bunları başka hizmetler için de kullanabiliyorsunuz. Sektörde de kabiliyetli ve belli altyapılara sahip KOBİ’lere destek olma noktasında bir irade olduğunu görüyoruz. Entegratör firmalar, böyle KOBİ’lere, geç de olsa, bir süredir anahtar teslim tasarım işleri vermeye de başladı.
Bu tabloda, hem yurt içinde bakım ve onarım taleplerini karşılayabilecek hem de sektörün çözüm ortağı olacak bir yapılanmaya gidebileceğimizi öngördük. Saygın, güvenilir, yarım asırlık TARGET AŞ olarak, tecrübemizi ve ulusal ve uluslararası iş ağımızı bir araya getirebileceğimiz uzman insan kaynağı arayışına girdik. Bu arayış esnasında, önceden sektörden tanıdığımız ve benzer bir oluşum arayışında olan Göktuğ Bey ve diğer arkadaşlara denk geldik.
Göktuğ Gencehan ARTAN: Zaten biz de TÜBİTAK SAGE’de çalışan bir ekip olarak kazandığımız tecrübe ile sektöre daha farklı bir pencereden katkı verebileceğimiz bir arayış içindeydik. TÜBİTAK SAGE, çok önemli ve kritik projeler yürütüyor; biz de bunların birçoğunda, elektro-optik sistemler üzerinde, büyük bir gururla çalıştık. Diğer yandan geldiğimiz noktada, sahip olduğumuz bilgi ve tecrübeyi, bir start-up kurgusunda, sektöre hızlı ve etkin çözümler sunmak için kullanmak istiyorduk.
TARGET AŞ ile önceden görev aldığımız projelerden tanışıklığımız 12 seneyi buluyor. Aklımızdaki yeni girişimle ilgili fikir almak için görüştüğümüzde, onların da benzer bir yapılanma düşüncesinin olduğunu öğrendik.
Yaşar ERCAN: Göktuğ Bey’in belirttiği gibi, iki taraf da bir arayış içindeyken tesadüfen bir araya geldik. Daha önce başka kişilerle ve ekiplerle de görüşmeler yapmıştık; ancak Göktuğ Bey ve uzun süredir bir arada çalışan ekibinin, doğru bir kadro olduğunu gördük ve maya benzerliklerimizi hissettik. Sonunda birlikte yola çıkmaya karar verdik.
TARGET AŞ ve bu ekibin bir araya gelmesinin, sektör dinamikleri açısından da doğru bir adım olarak değerlendiriyoruz. Böyle tecrübeli ve yetkin bir ekip, mutlaka bir yatırımcı bulurdu. Ancak, yatırımcı sektör dışından olduğunda, sektörün doğasına aykırı beklentilere girilebiliyor ve birliktelikler, bu nedenle yıpranabiliyor.
MSI Dergisi: Kuruluş aşamasında gündeme gelen ihtiyaçlar ve önünüzde bulunan potansiyel ışığında, TEOPS nasıl bir şirket olarak şekillendi?
Yaşar ERCAN: TEOPS’u, elektro-optik sistemleri konu alan projelerde; sistem mimarisini belirleme, optik ve mekatronik tasarım yapma, sistem bileşenlerini entegre etme ve üretim yapma süreçlerini yerine getirebilen, alanında uzman bir şirket olarak tanımlayabiliriz. Bu geniş tanım, hem TEOPS’un, elektro-optik sistemleri baştan sona ve anahtar teslim bir proje olarak ele alabilmesini kapsıyor; hem de her türlü elektro-optik sistemin dedektör ve optiklerinin bakım, onarım ve kalibrasyonunu yapabilmesini kapsıyor.
Sektörün de çok yakından bildiği gibi, kültürü ve farklılığı ile tanınan TARGET AŞ, tüm kuruluşlara eşit mesafede olan bir şirket. TEOPS’u da aynı şekilde konumlandırıyoruz. Elektro-optik ve mekatronik sistemleri kullanan ve geliştiren tüm kuruluşlarla, ihtiyaçları kapsamında çalışmaya hazırız. Mevcut kabiliyetlerin ve ürünlerin bir alternatifi ya da yapılagelmekte olan işlere bir rakip olmayı değil, ihtiyaç duyulan noktalarda çözüm ortağı olmayı hedefliyoruz. Kuruluşumuzdan beri yaptığımız faaliyetlerle de bunu gösteriyoruz.
Hem Son Kullanıcılar Hem de Sektör Firmaları Kapsamda
MSI Dergisi: TEOPS, son kullanıcılara yönelik ne gibi çözüm ve hizmetler sunuyor?
Yaşar ERCAN: Son kullanıcıların elinde olan ve özellikle garanti süresi tamamlanmış ya da yurt dışından destek alınamayan sistemlerin bakım, onarım, kalibrasyon ve yenilemesini yapıyoruz. Bu kabiliyetleri kendi bünyelerinde kurmak isteyen son kullanıcılara da destek veriyoruz.
Göktuğ Gencehan ARTAN: Son kullanıcılarla temas kurduğumuzda, bize, henüz karşılığı olmayan farklı ihtiyaçlarını da anlatıyorlar. Örneğin, “Şöyle bir çözüm olsaydı sahada çok işimize yarardı.” gibi fikirlerle geliyorlar. Bu ihtiyaçların karşılanması noktasında da tercihen biz devreye girebiliyoruz. Türkiye’deki kabiliyetleri de göz önüne alarak bir Ar-Ge projesi başlatabiliyoruz ya da başka bir firmayla bu konuda iş birliği görüşmeleri yapabiliyoruz.
Yaşar ERCAN: Sektörün de çok yakından bildiği gibi, kültürü ve farklılığı ile tanınan TARGET AŞ, tüm kuruluşlara eşit mesafede olan bir şirket. TEOPS’u da aynı şekilde konumlandırıyoruz. Elektro-optik ve mekatronik sistemleri kullanan ve geliştiren tüm kuruluşlarla, ihtiyaçları kapsamında çalışmaya hazırız. Mevcut kabiliyetlerin ve ürünlerin bir alternatifi ya da yapılagelmekte olan işlere bir rakip olmayı değil, ihtiyaç duyulan noktalarda çözüm ortağı olmayı hedefliyoruz. Kuruluşumuzdan beri yaptığımız faaliyetlerle de bunu gösteriyoruz.
MSI Dergisi: TEOPS, sektör firmalarına ne gibi çözüm ve hizmetler sunuyor?
Yaşar ERCAN: TEOPS, kabiliyetleriyle sektör firmalarına bir dizi hizmet sunabilecek bir konumda. Bizim de TEOPS’un önünde en büyük potansiyel olarak gördüğümüz alan, sektör firmalarıyla yapacağımız çalışmalar.
Göktuğ Gencehan ARTAN: Sektör firmaları için bir tasarım evi gibi anahtar teslim tasarımlar sağlayabiliriz ya da ürünlerinin bir alt sistemini biz üstlenebiliriz. Prototip ürün geliştirebiliriz. Seri üretimi gerçekleştirebiliriz. Ürünler için test altyapıları da kurabiliriz. Şu anda Ar-Ge ile başladığımız; ancak iş birliğine de evrilebileceğini değerlendirdiğimiz bir çalışmamız da var. Yurtdışı talepler için, bitmiş ürünler de portföyümüz içerisinde.
Günümüzde, alt yüklenici kullanmanın değerini paylaşmaya çalışıyoruz.
Sunduğumuz çözümlerin niteliği kadar, sahip olduğumuz altyapıların da önemli olduğunu biliyoruz. Halen Türkiye’de çok az firmada bulunun elektro-optik entegrasyon altyapısına da sahibiz.
MSI Dergisi: TEOPS’un, üretim gibi faaliyetlerde kullandığı bir ekosistemi var mı?
Göktuğ Gencehan ARTAN: Şu anda mekanik üretim işlerini biz de dışarıda alt yüklenicilere yaptırıyoruz. Hem TARGET AŞ’nin kendi iş ağında olan firmalar, hem de ekibimizin geçmiş tecrübelerinden tanıdığı firmalar, birlikte iş yapabileceğimiz paydaşlarımız konumunda. Bunlar arasında, yerli ve yabancı firmalar bulunuyor. Dolayısıyla deneme-yanılma yöntemiyle bir ekosistem oluşturma çalışması içinde olmadığımızı; kendini geçmişte ispat etmiş, güvenilir firmalarla çalıştığımızı; böylece, hem kendimiz ve hem de müşterilerimiz için riski en aza indirgediğimizi rahatlıkla söyleyebilirim.
Tüm tasarım faaliyetlerimizi, üretilebilirlik ve eskime yönetimi bakış açısıyla yaptığımızı da vurgulamak isterim. Bu kapsamda, üretim konusundaki paydaşlarımızla sürekli iletişim halindeyiz.
Yaşar ERCAN: TARGET AŞ’den gelen tecrübemizle hangi hammaddenin, nereden daha güvenilir ve maliyet-etkin şekilde tedarik edilebileceğini biliyoruz. Böylece, hem takvim hem de maliyet açısından avantajlı çözümler oluşturabiliyoruz.
Sektörün Talep Ettiği Uzman Ekip
MSI Dergisi: Faaliyetlerinizi nasıl bir insan kaynağıyla yürütüyorsunuz?
Göktuğ Gencehan ARTAN: Ekibimizin, elektro-optik sistemlerle ilgili ortalama tecrübesi 10 yıl. Ekibimizde 30 yıllık tecrübeye sahip arkadaşımız da var, 7 yıllık tecrübeye sahip olan da.
Ekip üyelerimiz, elektro-optik sistemler özelinde; optik, mekanik, mekatronik ve görüntü işleme alanlarında uzmanlığa ve tecrübeye sahip. Geçmişte görev aldığımız projelerde; görüntülemeli kızılötesi arayıcı başlık tasarımı, lazer arayıcı başlık tasarımı, arayıcı başlık test merkezi kurulumu ve kızılötesi görüntüleme sistemleri tasarımı gibi işleri başarıyla tamamladık. Elektro-optik sistemlerin fikirden, envanter dışına çıkartılmasına kadar, tüm ömür devriyle ilgili hizmetleri sunabilecek durumdayız.
Böyle tecrübeli, birbirlerini yıllardır tanıyan uyumlu bir ekibin bir araya gelmesi, çok önemli bir kabiliyet oluşturuyor. Sektöre baktığımızda, bugün, böyle uzman ekiplerin bir arada tutulması konusunda güçlük çekildiğini de görüyoruz. Yetişmiş insan kaynağına, zaten yurt dışından da önemli bir talep var. TEOPS’u kurma aşamasında bize iletilen ihtiyaçlardan biri de böyle farklı bir grubun bir araya getirilmesi ve bir arada tutulmasıydı. Biz de bunu başardık.
Göktuğ Gencehan ARTAN: Sektör firmaları için bir tasarım evi gibi anahtar teslim tasarımlar sağlayabiliriz ya da ürünlerinin bir alt sistemini biz üstlenebiliriz. Prototip ürün geliştirebiliriz. Seri üretimi gerçekleştirebiliriz. Ürünler için test altyapıları da kurabiliriz.
MSI Dergisi: TEOPS, bu ekibi nasıl bir arada tutabiliyor?
Yaşar ERCAN: TEOPS’un yüzde 51’i, zaten %45 hissesini 45 yıl sonra, çalışan 5 kişiye hibe edebilen kültürdeki TARGET AŞ’nin. Yüzde 49 hissesi ise bu ekip üyeleri arasında paylaşılmış durumda. Diğer bir deyişle çalışan ekip, zaten TEOPS’un sahipleri. TEOPS’un başarısı, kendi ekibinin başarısı ve kazancı olacak. TEOPS’u, uzun vadeli bir proje olarak kurguladık ve burada, sürdürülebilir bir yapı oluşturduğumuzu değerlendiriyoruz.
Projeler ve İhracat Başladı
MSI Dergisi: TEOPS, kuruluşundan bu yana neler yaptı?
Yaşar ERCAN: TEOPS, geçtiğimiz sene, 17 Ağustos’ta kuruldu. Tabii ki arkasındaki birikim ve tecrübe sayesinde sektöre sıfırdan başlayan bir firma değiliz. Bununla beraber, sektörde bilinir hale gelmek, gerekli altyapıları oluşturmak, gerekli sertifikasyonları almak gibi süreçler, belli bir zaman alıyor. Bunlar olmadan da sektörden iş alamıyorsunuz. Bu kapsamda ilk senemizi, daha çok hazırlık yaparak geçireceğimizi öngörmüştük. İlk aşamada bakım, onarım ve kalibrasyon altyapımızı hızlı bir şekilde devreye almayı planlamıştık. Ancak ürün sahibi firmaların sertifikasyon süreçleri, planlanandan biraz daha uzun sürdü. Şubat ayında, LYNRED’in ürünleriyle ilgili süreci tamamladık. Ophir’in ürünleriyle ilgili süreçte de önemli aşamalar kaydettik. Elektro-optik sistemlerin dedektör ve objektiflerinin bakım, onarım ve kalibrasyonu konularında iyi bir seviyeye geldik. Günde 5 adet dedektörü analiz edebiliyoruz ve varsa sorunlarını tespit edebiliyoruz.
Göktuğ Gencehan ARTAN: Son kullanıcılar ve sektörden çok olumlu geri dönüşler alıyoruz. Çok doğru bir zamanda kurulduğumuzu ve ihtiyaç duyulan alanlarda hizmet verdiğimizi belirtiyorlar.
Milli Savunma Bakanlığı bünyesindeki askeri fabrikalarla ve Jandarma Genel Komutanlığının birimleriyle iletişim halindeyiz. Onların onaylı tedarikçisi olma; envanterdeki sistemlerinin bakım, onarım ve kalibrasyonunu yapma; ihtiyaç duydukları çözümleri geliştirme gibi bir dizi konu gündemde yer alıyor.
Sektör firmalarından ASELSAN, TUSAŞ, Roketsan, Anova ve Opsin ile çeşitli projeler yürütüyoruz ve potansiyel projelerle ilgili görüşmeler yapıyoruz.
Var olan ürünlerin ya da alt sistemlerinin yerlileştirilmesiyle ilgili çeşitli talepler bulunuyor. Bunların üzerinde çalışıyoruz. Bazılarında anahtar teslim modeliyle, tasarımdan seri üretime dek tüm süreci kapsayacak şekilde görev alacağız. Mevcut ürünlerin başka platformlara entegre edilmesi de üzerinde çalıştığımız projelerin arasında yer alıyor.
Şu anda aktif olarak yürüttüğümüz 3 milli projemiz, bir de ihracat projemiz bulunuyor.
MSI Dergisi: Bakım, onarım ve kalibrasyon altyapınızın devreye alınmasının, planlanandan biraz daha uzun sürdüğünü ifade ettiniz. Bu gecikme neden kaynaklandı?
Göktuğ Gencehan ARTAN: Bakım, onarım ve kalibrasyon hizmetlerimizi, LYNRED’in Türkiye’de kullanılan ürünleri için vermeye başladık. LYNRED’in, tesislerinin bulunduğu ülkeler dışında, böyle bir altyapı kurduğu ilk ülke Türkiye, ilk firma da TEOPS oldu. Bizim altyapımızın kalifikasyonu, LYNRED için de bir ilkti. Bahsettiğimiz gecikmenin temel nedeni de bu; ilkler her zaman daha zordur. Diğer yandan bu ilki TEOPS’un başarmış olması, ekibimizin ve altyapımızın yetkinliğini ispat eden en güzel örneklerden biri oldu.
Şu anda Türkiye’de kullanılan LYNRED ürünlerinin, dedektörlerinin ve optiklerinin, bakım ve onarım için bize gelmeye başladığını da burada belirtmek isterim.
İleriki safhalarda, diğer kullanıcı ülkeler için de aynı görevleri üstlenmeyi planlıyoruz.
MSI Dergisi: İhracat projenizle ilgili de bilgi alabilir miyiz? Bu projenin devamı gelecek mi?
Yaşar ERCAN: Bir Uzak Doğu ülkesinde yerleşik müşterimize, güvenlik uygulamalarında kullanılan bir sistem için entegrasyon ve üretim desteği veriyoruz. Sistemin parçalarını entegre edip bitmiş ürün haline getiriyoruz ve testlerini de yapıp müşterimize teslim ediyoruz. İlk aşamada, yılda 100 adet ürün teslim edeceğiz. İlerleyen dönemde bu rakamın artmasını bekliyoruz.
Müşterimiz TARGET AŞ’yi tanıdığı için, işi, TARGET AŞ aracılığıyla aldık. Müşterimiz, TEOPS’un kabiliyetlerini öğrenince, hem kaliteli hem maliyet-etkin bir hizmet almak için bizi seçti. Burada şunu da vurgulamak gerekir: Müşterimizin yerleşik olduğu ülkede, benzer kabiliyetlere sahip çok sayıda firma faaliyet gösteriyor. TEOPS, aslında bu işi böyle bir rekabet ortamında TARGET AŞ’nin referansı ile aldı.
TEOPS olarak, yurt içindeki ihtiyaçları karşılamak, bizim için çok önemli ve öncelikli bir konu. Diğer yandan sektörün sürdürülebilirliği için ihracatın da kritik bir konu olduğu, başta Savunma Sanayii Başkanlığı olmak üzere, sektörün önde gelen kurumları tarafından sıklıkla dile getiriliyor. Biz de bu doğrultuda, ihracatın ciromuzdaki payının yüzde 50 seviyesine çıkmasını hedefliyoruz. Orta Doğu ve Hindistan’a yönelik, mevcut TARGET AŞ referansları ile ciddi girişimlerimiz bulunuyor.
MSI Dergisi: TEOPS’un arkasında TARGET AŞ’nin olması, size ne gibi avantajlar sağlıyor?
Yaşar ERCAN: Bir start-up’ın, faaliyetlerini maddi kaygı yaşamadan yürütebilmesi önemli bir avantaj. TARGET AŞ, TEOPS’un arkasında özgülüğü bilinen bir duvar gibi durarak bunu sağlıyor. TEOPS da ekonomik ve şirket içi kültürel sorunlardan uzak kalarak sadece işine odaklanabiliyor, yatırım yapabiliyor, altyapısını tamamlayabiliyor.
TEOPS, aynı zamanda TARGET AŞ’nin iş ağından da yararlanıyor. TARGET AŞ, iş geliştirme ve insan kaynakları gibi idari konularda da destek veriyor. Örneğin, TEOPS’un kendi bordrosunda özel bir iş geliştirme ekibi yok; ancak sahada, paylaştığı çok kuvvetli bir ekibi bulunuyor.
Uzay, Medikal ve Otomotiv de Hedefte
MSI Dergisi: Faaliyet alanlarınız arasında; “savunma ve güvenlik” ve “uzay ve havacılık” yanında “ticari alan” başlığı da bulunuyor. “Uzay” ve “ticari alan” başlıkları altındaki faaliyetlerinizi ve hedeflerinizi okuyucularımızla paylaşabilir misiniz?
Göktuğ Gencehan ARTAN: Ekibimizin uzay uygulamalarına yönelik elektro-optik sistemler konusunda da tecrübesi var. Örneğin, ben 6 ay Almanya’da, OHB-System’de çalıştım. Şu anda da OHB-System ile nasıl iş birliği yapabileceğimizi konuşuyoruz. Türkiye’de gündeme gelecek projelerde de görev almaya hazırız.
Yaşar ERCAN: Ticari tarafta, medikal ve otomotiv alanlarına girmek istiyoruz. Modern medikal sistemlerde çok sayıda optik alt sistem kullanılıyor. Bunlarla ilgili Türk firmalarıyla ortak projeler yürütmek istiyoruz. Hangi cihazların yerli olarak geliştirilmesi ve üretilmesi daha kritikse bu konuda bir yol haritası oluşturacağız.
Tabii medikal tarafın bazı farklılıkları var. Örneğin, sertifikasyon süreçleri daha zorlu. Otomotivde de benzer bir durum var. Sertifikasyona yönelik hazırlıklar da yapıyoruz.
Otomotiv tarafında, BUYUTECH gibi aktif yerli oyuncular var. Onlarla iş birlikleri yapabileceğimizi değerlendiriyoruz.
Gerek uzay gerekse medikal ve otomotiv sektörleri, şu anda yoğun bir gündemle ilerleyen konular değil. Bu alanlardaki çalışmalarımızın da orta vadede yoğunlaşmasını ve ciromuzda yüzde 10-15 arasında bir paya sahip olmasını hedefliyoruz.
MSI Dergisi: Önümüzdeki dönemle ilgili hedefleriniz neler?
Yaşar ERCAN: Kısaca ifade edecek olursak; sektörün ihtiyacı olduğunu düşündüğümüz desteği, katma değer sağlayarak vermek istiyoruz. Aynı konuda herkese eşit mesafede duran; tek bir müşteriye değil, tüm entegratörlere hizmet verebilen farklı bir mühendislik firması olmak istiyoruz. Uluslararası arenada da benzer şekilde bilinen ve tercih edilen bir firma olmayı hedefliyoruz.
TEOPS CEO’su Yaşar Ercan ve CTO’su Göktuğ Gencehan Artan’a, zaman ayırıp sorularımızı cevaplandırdıkları ve verdikleri bilgiler için, okuyucularımız adına teşekkür ediyoruz.
